همشهری آنلاین_ فاطمه عسگری‌نیا: برایشان فرقی نمی‌کند طرح شکارگاهی را بخرند و با خود ببرند یا از طرح گل‌های فرنگی و ماهی بیجار انتخاب کنند؛ طرح‌هایی که هنر دست طراحان قدیمی مثل علی‌الله نصرتی در بیجار است؛ کسی که الفبای طراحی فرش را کنار استادان بزرگ این رشته فراگرفته و حالا خودش یکی از استادان این رشته سنتی شده است. او و دوستانش آخرین نسل طراحان قالی بیجار هستند؛ هنرمندانی که برای زنده نگه داشتن هنر طراحی سنتی قالی بیجار از جان مایه گذاشته‌اند.
تولد یک هنر بعد از ربع قرن زندگی!
برخلاف خیلی از همکارانش که وقتی تاریخچه زندگی هنری‌شان را ورق می‌زنیم یک علاقه قدیمی آنها را به سمت و سوی طراحی قالی سوق داده، علی‌الله نصرتی اینگونه نیست. او وقتی پای کاغذهای شطرنجی یا همان موتیف برای نقش و نگار انداختن طرح قالی می‌نشیند هم کودکی‌هایش را پشت سرگذاشته، هم جوانی و دوران مجردی را و ربع قرنی هم از زندگی‌اش گذشته است. خودش می‌گوید اگر اصرار پدر برای یادگیری یک هنر و صنعت نبود شاید من همان کارگر شرکت کاشی‌سازی باقی می‌ماندم و ساکن کرج بودم، اما طراحی قالی و زندگی لابه‌لای گل و بته‌های فرش بیجار او را دوباره عاشق بیجار کرد و حالا یکی از پیشکسوتان هنر طراحی فرش در این شهر است. علی‌الله می‌گوید ۴۵ سال از عمرش را به کشیدن طرح‌های قالی بیجار گذرانده و چه خون دل‌ها که در این هنر سنتی و قدیمی ایرانی نخورده است.
شاگردی که شریک استادش شد
کار را با شاگردی در کنار استاد اصغر لک شروع می‌کند: «اصغر لک از طراحان برجسته و بنام فرش بیجار و جزو ۹ طراح برتر ایران بود؛ مردی که قلبش برای فرش بیجار می‌تپید. من ۲ سال کنار این استاد شاگردی کردم و بعد از آن به پیشنهاد استاد به‌عنوان شریک در حجره‌اش مشغول به‌کار شدم و این شراکت ۷ سال طول کشید و بعد از ۷ سال که تصمیم گرفتم از استاد جدا شوم، مخالفت کرد؛ به‌خاطر همین باز مدتی به شراکت ادامه دادم، اما وقتی ایشان متوجه شدند من مغازه‌ای را برای کار تهیه کرده‌ام، از من خواست در حجره خودم مشغول به‌کار شوم و این شروع کار جدی من بود.
طرح‌های سنتی مشتریان خودشان را دارند
نقشه‌های کپی شده قالی بیجار را عمدتا از تبریز می‌فرستند؛ حتی گاهی به‌صورت سیاه‌وسفید به دست مشتریها می رسد و این خود بافنده است که باید بنشیند و طرح‌ها را رنگ‌آمیزی کند. علی‌الله که هم مویی در این رشته سفید کرده و هم سوی چشمانش را پای طراحی و نقطه‌چینی و رنگ‌آمیزی طرح‌های قالی گذاشته است، می‌گوید: «درست است که این روزها اکثر افراد به‌خاطر قیمت طرح‌ها، مشتری طرح‌های ماشینی و چاپی هستند، اما مشتریانی هم داریم از یزد و اصفهان که حاضر نیستند طرح دستی قالی را با هیچ‌چیزی عوض کنند.» به‌گفته این هنرمند پیشکسوت طراحی فرش، این هنر سنتی و ایرانی ریشه در عشق آدمی به طبیعت دارد و این طراحان قالی هستند که با ترکیب عشق، زیبایی‌های طبیعت و علائم و نشانه‌ها هر روز قادرند یک طرح نو خلق کنند؛ طرح‌هایی که نه‌تنها بازارهای داخلی که حتی بازارهای خارجی هم دنبالشان هستند؛ مثل آلمانی‌هایی که عاشق طرح و رنگ فرش بیجار هستند.
طرح قالی بیجار الهام گرفته از طبیعت
او عاشق طرح‌های قالی بیجار است؛ از شکارگاهی و گل‌های فرنگی گرفته تا ماهی بیجار و سمن برخانم و اساطیر تاریخی: «یکی از زیباترین و مهم‌ترین طرح‌های قالی بیجار طرح گل‌های فرنگی است که از طبیعت بیجار الهام گرفته است. (این گل‌ها در فلات مرکزی و غربی ایران در اکثر خاستگاه‌های مشهور فرش دستباف، جزو طرح‌های فاخر و بسیار چشم‌نواز هستند.)» مشهورترین طرح گل فرنگی، طرح مستوفی است؛ البته طرح‌های ترنج و لچک، طره‌دار، دسته‌گل و پیچک اسلیمی از مشهورترین نقش‌ونگارهای گل فرنگی در قالی‌های بیجاری هستند. وقتی درباره فرش بیجار حرف می‌زند انگار از فرزندش سخن می‌گوید؛ همان قدر شیرین، همان قدر با عشق و همان قدر با غیرت و پراحساس: «فرش بیجار در محکمی و جان‌سختی در ایران لنگه ندارد؛ علتش هم شیوه گره‌زنی قالیبافان است؛ ۲ گره‌هایی که ویژگی قالی بیجار است. شاید باورتان نشود، اما فرش بیجار پوسیده می‌شود، ولی پاره نمی‌شود!»
امان از نقشه‌های چاپی!
از طراحان قدیمی بیجار شمار اندکی باقی مانده‌اند؛ شاید به اندازه انگشت‌های یک دست! علی‌الله وقتی این حرف را می‌زند سری به نشانه تأسف تکان می‌دهد و آهی از عمق جان می‌کشد: «از وقتی کپی بی‌مجوز نقشه‌های قالی رواج یافت و دستگاه‌های چاپ پایشان به بازار طراحی قالی ایرانی باز شد، نان هنرمندان طراح قالی هم آجر شد. »
غربت طرح های سنتی در سایه طرح های کپی
هنرمندان سنتی طراح قالی برای اتمام یک طرح و تحویل سفارشی به چند روز تا چند هفته وقت نیاز دارند، اما کپی‌کنندگان این طرح‌ها در یک روز ده‌ها طرح را به اسانی چاپ می‌کنند و با قیمت ارزان به متقاضیان می‌فروشند؛ این در حالی است که همان طرح را اگر بخواهند از طراحان اصلی خریداری کنند باید حداقل بین ۱۲ تا ۱۵ میلیون تومان هزینه بپردازند.
