عصر ایران؛ فرزانه احمدی- آب دریای عمان به اصفهان رسید. استاندار آن را یک افتخار برای کشور و یک رکورد ملی دانست، اما حالا سوالات زیادی وجود دارد و مهمترین آن شاید این است که آیا انتقال آب به اصفهان برای مردم این شهر خبر خوبی است؟
پروژه انتقال آب از دریای عمان به اصفهان قرار است در دو مرحله تکمیل شود، 70 میلیون مترمکعب در فاز اول به اصفهان برسد و400 میلیون مترمکعب هم در فاز دوم.
عملیات اجرایی مرحله اول این پروژه، مهر سال ۱۴۰۱ در ۲۴ نقطه با حضور ۱۴ پیمانکار شروع به کار کرد. عملیات مرحله دوم آن هم مهر سال بعد از آن یعنی 1402 با حضور رییس جمهور وقت یعنی ابراهیم رییسی کلید خورد.
به گفته مسوولان، قرار است با اجرای این پروژه دست صنایع اصفهان از آب زاینده‌رود کوتاه شود. هر چقدر هم آب باقی بماند در دیگر بخش‌ها مصرف شود.
حالا حتی در بیان میزان آب انتقالی هم میان مسوولان اختلاف وجود دارد! استاندار اصفهان گفته فاز اول تکمیل شده و 70 میلیون مترمکعب آب به اصفهان رسیده است، اما عیسی بزرگ‌زاده سخنگوی صنعت آب کشور این میزان را 40 میلیون مترمکعب اعلام کرده است.
علاوه بر آن تکمیل این فاز، به معنای آزاد شدن بخشی از آب رودخانه است. این حجم از آب قرار است کجا مصرف شود؟
استاندار اصفهان در توضیح تکمیل فاز اول پروژه گفته است: برغم وجود موانع و محدودیت‌های زیاد، نخستین اقدام عملی در راه تامین آب مورد نیاز صنایع اصفهان به نتیجه رسید.
مهدی جمالی‌نژاد ادامه داد: گام نخست اجرای این پروژه قطع مصرف صنایع منطقه به رودخانه زاینده‌ود از طریق پایان فاز اول سامانه بزرگ انتقال آب دریای عمان به اصفهان است که با اجرای حدود ۸۰۰ کیلومتر خط انتقال، ایجاد مخازن و ایستگاه‌های پمپاژ، شیرآلات و اتصالات مربوطه انجام گرفت.
استاندار اصفهان تصریح کرد: در این مرحله، امکان انتقال ۷۰ میلیون مترمکعب آب نمک‌زُدایی‌شده دریا یعنی معادل کل مصرف صنایع بزرگ به اصفهان فراهم شد.
جمالی‌نژاد گفت: در فاز نخست این پروژه،۷۰ میلیون مترمکعب آب از طریق خلیج فارس و در مرحله بعد، آب انتقال یافته به استان از طریق دریای عمان تامین می‌شود.
او تصریح کرد: در مرحله نخست و پس از افتتاح پروژه، پالایشگاه اصفهان و صنایع شمال استان از این آب بهره‌مند می‌شوند و در مرحله بعد و ظرف روزهای آتی، مجتمع فولاد مبارکه و صنایع جنوبی استان نیز به این منبع، دسترسی پیدا خواهند کرد.
جمالی‌نژاد اضافه کرد: پس از برقراری این دسترسی، روزشمار و ضرب‌الاجل قطع کلیه مصارف صنایع آب‌بَر استان به منابع سرزمینی و اتصال فوری آنها به آب دریا اعلام و مجدانه اجرا می‌شود.
او تاکید کرده است: به هیچ عنوان قرار نیست با این آب، توسعه جدیدی در حوزه صنایع آب‌بَر و آلاینده پیرامون شهر اصفهان اتفاق بیفتد.
یک فعال محیط زیست در اصفهان درباره طرح انتقال آب از دریای عمان به این استان به عصر ایران گفت: این طرح مورد انتقاد فعالان محیط زیست است چراکه از لحاظ محیط زیستی و اقتصادی توجیه ندارد.
منیره کرباسچی ادامه داد: شیرین کردن و انتقال هر مترمکعب آب دریا حدود چند یورو هزینه دارد و فاقد توجیه اقتصادی است.
او تاکید کرد: تنها راه توجیه انتقال آب دریا به اصفهان کمک به محیط زیست استان، احیای زاینده‌رود و گاوخونی و جلوگیری از فرونشست بیشتر است، اما اگر قرار است این آب صرف توسعه صنایع شود، به ضرر محیط زیست اصفهان خواهد بود.
او عنوان کرد: هنوز نمی‌دانیم بخشی از آب زاینده‌رود که با انتقال آب دریای عمان آزاد می‌شود، قرار است صرف چه کاری شود؟ آیا قرار است آن را پشت سد نگه دارند تا بارگذاری جدید برای آن تعریف شود؟
این فعال محیط زیست افزود: آیا قرار است صرف توسعه صنعت شود؟ یا شهرک‌های جدید ساخته شود؟ یا کشاورزی گسترش پیدا کند؟
کرباسچی تاکید کرد: در همه این حالت‌ها این انتقال آب پذیرفتنی نیست، چراکه این استان ظرفیت بارگذاری جدید، آلودگی هوای بیشتر و ... را ندارد.
او گفت: بخشی از آب رود که با انتقال آب از دریا آزاد شده است باید با همان دبی کم هم وارد رودخانه شود و جریانی را با حداقل آب در رود زنده نگه دارد. 70 میلیون مترمکعب می‌تواند جریان رود را حدود سه ماه با خروجی 10 مترمکعب حفظ کند.
او بیان کرد: حفظ جریان رود با این میزان آب می‌تواند کمی از نگرانی فعالان محیط زیست را درباره صرف آب دریا در گسترش صنایع کاهش دهد.
این فعال محیط زیست تاکید کرد: اجرای طرح‌های انتقال آب در سال‌های گذشته فقط باعث شده که برای بعضی افراد تصور وجود آب زیاد ایجاد شود و نتیجه آن بارگذاری بیشتر بر رودخانه و شدت گرفتن بحران آب در استان بود.
کرباسچی گفت: اگر 400 میلیون مترمکعب آب از دریا به اصفهان برسد، باید در تمام سال رودخانه جاری باشد چرا که برای جریان دائمی رود سالانه حدود 200 میلیون مترمکعب آب لازم است.
آبی که اکنون و در فاز اول به اصفهان منتقل می‌شود، مستقیم از دریای عمان نمی‌آید، بلکه بخشی از آبی است که از دریا به یزد منتقل شده و حالا قرار است از آنجا به اصفهان برسد.
احسان انصاری، مدیرعامل شرکت تأمین و انتقال آب خلیج‌فارس در این باره به مهر گفته: خط سوم پروژه از بندر سیریک در دریای عمان آغاز شده و با عبور از کرمان و یزد به اصفهان می‌رسد. با توجه به نیاز فوری از بهار ۱۴۰۴، با اتصال موقتی به خط اول، ۳۰ میلیون مترمکعب آب در سال منتقل خواهد شد. طول این خط ۹۲۰ تا یکهزار و ۸۰ کیلومتر است و ظرفیت نهایی آن ۴۰۰ میلیون مترمکعب در سال پیش‌بینی شده است. بهره‌برداری کامل این خط برای اصفهان پایان ۱۴۰۶ برنامه‌ریزی شده است.
یک کارشناس حوزه مدیریت منابع آب به عصر ایران گفت: درباره انتقال آب از دریای عمان به اصفهان سوالات زیادی مطرح است. مسوولان اصفهان اعلام کرده‌اند صنایع استان حدود 70 میلیون مترمکعب آب مصرف می‌کنند. اگر اکنون در فاز اول این رقم محقق شده است پس بقیه 400 میلیون مترکعب را برای چه هدفی می‌خواهند انتقال بدهند؟
محمد نبویان گفت: موضوع دیگر این است که آبی که به اصفهان می‌آید درواقع مستقیم از دریا نرسیده، بلکه آبی است که برای یزد و کرمان منتقل شده بوده است و حالا مازاد آن از انتهای لوله در یزد قرار است به اصفهان برسد.
او افزود: تضاد مهمی که در اینجا ایجاد شده این است که آب از زاینده‌رود و اصفهان به یزد می‌رود و حالا آب دریا از یزد به اصفهان منتقل می‌شود! این یک کار اضافه است! البته جوابی که داده می‌شود این است که آب دریا برای شرب مناسب نیست.
او بیان کرد: باید توجه داشت آبی که از اصفهان به یزد می‌رود خیلی ارزان‌تر از آب دریا است که از یزد به اصفهان می‌رسد و این یعنی اصفهان آب ارزان را به یزد می‌فرستد و آب گران را از یزد وارد می‌کند.
این کارشناس حوزه مدیریت منابع آب گفت: من حتی درباره امکان‌پذیر بودن ارقام اعلامی انتقال آب هم تردید دارم، چراکه کمبود انرژی اجازه این کار را نمی‌دهد. وقتی اصفهان با کمبود برق روبه‌رو است به این معنا است که میزان آسیب‌پذیری استان در این بخش زیاد است و چگونه پمپاژهایی در حد میلیون مترمکعبی با این کمبود برق انجام خواهد شد؟
نبویان اعلام کرد: استفاده از این آب شاید برای صنایع به صرفه باشد، اما با توجه به کمبود برق، کاربرد آب دریا برای محیط زیست و کشاورزی برای دولت توجیه نخواهد داشت و احتمال کاربرد آب در این بخش‌ها کم است.
