در شرایط فعلی، بازار خودرو ایران با ترکیبی از رکود معاملاتی، تردید مصرف‌کنندگان و نوسانات اندک قیمت‌ها روبروست. معاملات به شدت کم شده و خریداران در انتظار تحولات اقتصادی – سیاسی مانند نوسانات نرخ ارز یا اثر مذاکرات بین‌المللی– به سر می‌برند.
افزایش تعرفه واردات و تورم انتظاری باعث شده عرضه محدود بماند، اما تقاضای واقعی ضعیف بوده و بازار بیشتر جنبه سرمایه‌گذاری پیدا کرده تا مصرف.
این شرایط منجر به پیامدهایی مانند افزایش سهم بازار خودرو های دست‌دوم و پیچیدگی تصمیمات خرید برای مصرف‌کنندگان شده است . در مجموع، تا زمانی که ثبات اقتصادی و سیاست‌گذاری‌های مؤثر مشاهده نشود، بازار خودرو در وضعیت خنثی و کم‌تحرک باقی خواهد ماند.
در حال حاضر، شکاف میان قیمت خودرو در کارخانه و بازار آزاد همچنان پابرجاست و توجه زیادی را به خود جلب کرده است. بسیاری از خودروهای تولید داخل، با وجود ثبات نسبی قیمت در کارخانه، در بازار آزاد با نرخ‌های بالاتری معامله می‌شوند. این اختلاف قیمت اغلب ناشی از محدودیت عرضه، نوسانات نرخ ارز، و انتظارات تورمی در بازار است. سیاست‌های فروش فوق‌العاده یا اقساطی نیز نتوانسته‌اند به طور کامل این فاصله قیمتی را پوشش دهند و همچنان سود قابل‌توجهی برای واسطه‌گران باقی مانده است. همین موضوع یکی از دلایل اصلی رکود تقاضای مصرفی و افزایش فعالیت‌های سفته‌بازانه در بازار خودرو محسوب می‌شود.
بر اساس تحلیل‌های اخیر بازار، پیش‌بینی می‌شود در ماههای آینده قیمت خودرو در ایران روند صعودی خود را ادامه دهد؛ تاحدودی که سقف رشد ۱۰ تا ۱۵ درصدی محتمل به نظر می‌رسد
. این افزایش ناشی از تأثیر ترکیبی تورم بالا، نوسانات نرخ ارز، افزایش هزینه‌های تولید و محدودیت در عرضه خودرو است. محافظه‌کارانه‌ترین سناریو، ادامه رکود تورمی فعلی است، اما رشد مداوم دلار و افزایش تعرفه‌ها می‌تواند مسیر بازار را به سمت نوسان و جهش کوتاه‌مدت بکشاند.
اگرچه برخی سیاست‌های نظارتی و واردات بیشتر ممکن است اثر کاهشی موضعی داشته باشند، اما در مجموع خریداران باید خود را برای مواجهه با قیمت‌های بالاتر در نیمه دوم سال آماده کنند.
قیمت محصولات ایران‌خودرو در کارخانه همچنان با نرخ‌هایی به مراتب پایین‌تر از بازار آزاد اعلام می‌شود، اما این اختلاف باعث ایجاد تقاضای بالا و صف‌های طولانی برای ثبت‌نام در طرح‌های فروش شده است. در بازار آزاد، همان خودروها با قیمت‌های بسیار بالاتری معامله می‌شوند که دلیل آن را می‌توان در محدودیت عرضه، واسطه‌گری، و نبود دسترسی گسترده به فروش فوری دانست. این شکاف قیمتی باعث شده برخی از خودروها نه صرفاً به عنوان وسیله نقلیه، بلکه به عنوان کالای سرمایه‌ای و سودآور در نگاه عموم تلقی شوند. در نتیجه، بازار خودرو به‌جای تقویت تقاضای مصرفی، بیشتر تحت تأثیر انگیزه‌های سوداگرانه قرار گرفته است.
امروز بازار خودرو با کاهش آرام و پراکنده‌ای همراه بود؛ برخی مدل‌های داخلی و مونتاژی اندکی ارزان شدند، درحالی‌که سایر خودروها عمدتاً ثابت ماندند. این عقب‌نشینی قیمت در شرایطی رخ داد که نرخ ارز و سایر بازارهای رقیب نیز کاهش نسبی داشتند. تحلیلگران معتقدند اگر این روند ثبات ادامه یابد، احتمال ادامه کاهش ملایم قیمت‌ها وجود دارد، هرچند هنوز تقاضای واقعی فعال نشده و بازار در انتظار تحرکات جدید باقی مانده است.
اما بعد از شرایطی که کشور در یک ماه اخیر پشت سر گذاشت، مونتاژکاران دوباره ابتکار عمل را به دست گرفته و با اجرایی کردن شرایط فروش اقساطی سعی کردند در این بازار راکد، حرکتی ایجاد کنند.
برای مصرف کننده‌ای که به دلیل شرایط اقتصادی توان این را ندارد تا به یک باره پول خرید یک خودرو را پرداخت کند؛ اجرای شرایط فروش اقساطی راهکار خوبی برای خروج بازار از رکود است.
این موضوع هم به نفع خودروساز است و هم به نفع مصرف‌کننده. شرکت‌ها با تعیین شرایط اقساطی و دریافت پیش‌پرداخت و تعیین اقساط چندین ماهه توانسته‌اند شرایط فروش را بهتر کنند. در شرایط اقتصادی کنونی ایران که با تورم بالا و کاهش قدرت خرید مردم همراه است،
فروش اقساطی خودرو توسط شرکت‌های مونتاژکننده داخلی می‌تواند نقش مهمی در ایجاد رونق نسبی در بازار خودرو ایفا کند. این روش فروش، نه‌تنها به نفع مصرف‌کننده است، بلکه از نظر اقتصادی و روانی نیز اثرات مثبتی بر کل بازار دارد.اولین و مهم‌ترین مزیت فروش اقساطی برای مصرف‌کنندگان، افزایش دسترسی به خودرو است.
بسیاری از خانواده‌ها به دلیل جهش قیمت‌ها توان خرید نقدی خودرو را ندارند. فروش اقساطی با پیش‌پرداخت کمتر و اقساط بلندمدت، این امکان را فراهم می‌کند که طیف وسیع‌تری از مردم بتوانند خودروی مورد نیاز خود را تهیه کنند؛ بدون آن‌که ناچار به استفاده از خودروهای فرسوده یا پرریسک در بازار دست دوم شوند. از سوی دیگر، رونق فروش اقساطی باعث تحریک تقاضا در بازار خودرو می‌شود. این امر به تثبیت تولید شرکت‌های مونتاژکننده داخلی کمک می‌کند.
با افزایش فروش، کارخانه‌ها می‌توانند با ظرفیت بیشتری فعالیت کنند که این مسأله با جلوگیری از رکود، اشتغال را هم حفظ می‌کند. همچنین در میان‌مدت با بالا رفتن تیراژ تولید، ممکن است کاهش نسبی قیمت‌ها نیز محقق شود. در شرایط فعلی که برخی خودروهای مونتاژی داخلی از نظر کیفیت و امکانات نسبت به گذشته بهبود یافته‌اند، فروش اقساطی می‌تواند ذائقه بازار را نیز تغییر دهد و مردم را به خرید خودروهای جدیدتر و ایمن‌تر ترغیب کند. این کار در بلندمدت باعث ارتقای سطح فنی خودروهای در حال تردد در کشور و کاهش حوادث رانندگی می‌شود.
از دیگر مزایای فروش اقساطی برای شرکت‌ها، مدیریت نقدینگی است. به جای آن‌که به دلیل کاهش قدرت خرید جامعه، انبارهای خودروها پر بماند، این روش به گردش مالی منظم‌تری منجر می‌شود. همچنین، چون اقساط معمولاً همراه با نرخ سود مشخص دریافت می‌شود، برای شرکت‌ها نیز سودآوری بیشتری نسبت به فروش نقدی صرف دارد.
در مجموع، فروش اقساطی خودرو در ایران، بویژه از سوی شرکت‌های مونتاژکننده، راهکاری است که هم به حفظ تعادل بازار کمک می‌کند، هم به مصرف‌کننده فشار مالی کمتری وارد می‌کند و هم به پایداری تولید داخلی یاری می‌رساند. با وجود چالش‌هایی مانند نرخ سود بالا یا نبود نظارت کافی، این مدل فروش در شرایط فعلی از معدود راه‌های مؤثر برای حفظ جریان عرضه و تقاضا در بازار خودروی ایران است.
همچنین فروش اقساطی خودرو می‌تواند از نظر روانی نیز برای دولت مزیت داشته باشد. وقتی مردم حس می‌کنند که با وجود دشواری‌های اقتصادی هنوز می‌توانند با اقساط قابل پرداخت، صاحب خودرو شوند، اعتماد نسبی به دولت و سیاست‌های اقتصادی افزایش می‌یابد. در فضایی که امید اجتماعی آسیب دیده، چنین طرح‌هایی اگر به‌درستی اجرا و نظارت شوند، می‌توانند فضای عمومی را تا حدی آرام‌تر کنند. در مجموع، فروش اقساطی خودرو توسط مونتاژکنندگان داخلی، به‌شرط تنظیم‌گری دقیق، مزایای سه‌جانبه برای دولت، مصرف‌کننده و صنعت خودرو دارد و می‌تواند یکی از ابزارهای سیاستگذاری اقتصادی در دوره‌های رکود یا فشار تورمی محسوب شود.
