به گزارش رکنا، پس از خرید احتمالی جنگنده ‌های جی ده سی (J-10C) چین توسط ایران، گزارش‌هایی منتشر شده که حکایت از پیشنهاد چین به ایران برای خرید جنگنده جی-۱۶ در کنار J-10 دارد. هرچند این خبر هنوز به صورت رسمی از سوی مقامات ایران یا چین تأیید نشده است، اهمیت این موضوع به دلیل تأثیرات بالقوه بر توان دفاع هوایی ایران و توازن قدرت منطقه‌ای غیرقابل انکار است.

 جنگنده جی-۱۶ (شنیانگ جی-۱۶) به عنوان نسخه پیشرفته‌تری از جنگنده روسی  سوخو ۳۰ Su-30 شناخته می‌شود که با بهره‌گیری از فناوری‌های روز دنیا، به ویژه رادار AESA، سامانه‌های جنگ الکترونیک پیشرفته و موتورهای بومی WS-10A، یکی از مهم‌ترین گزینه‌های چین برای تقویت نیروی هوایی محسوب می‌شود.

این در حالی است که به گزارش نیوزویک،سخنگوی وزارت دفاع چین، در واکنش به گزارش‌هایی مبنی بر اینکه ایران در حال مذاکره برای خرید تسلیحات از جمله هواپیمای J-10 هستند، اعلام کرد: چین مایل است «دستاوردهای توسعه تجهیزات خود را با کشورهای دوست به اشتراک بگذارد».

«جیانگ بین،» نام ایران یا دیگر کشورهایی را که در حال مذاکره برای خرید J-10 هستند ذکر نکرد، اما این اظهارات را در پی گزارش‌های متعدد رسانه‌ای مطرح کرد که از مذاکرات ایران برای خرید تسلیحات چینی، از جمله جنگنده J-10، خبر داده بودند.

حال پس از این اظهار نظر نام  جنگنده جی-۱۶ هم مطرح شده است.

معرفی جنگنده جی-۱۶ و تاریخچه آن

جنگنده J-16 یک جنگنده چندمنظوره چینی است که بر پایه جنگنده روسی Su-30 ساخته شده است. این هواپیما با بهره‌گیری از فناوری‌های روز جهان و افزودن سامانه‌های الکترونیکی و جنگ الکترونیک مدرن، توانایی قابل توجهی در نبردهای هوایی و حمله به اهداف زمینی دارد.

ویژگی‌های فنی J-16

• رادار AESA نوع ۱۴۷۵: راداری پیشرفته با قابلیت رهگیری چند هدف همزمان و مقاومت بالا در برابر اخلال‌های الکترونیکی

• سیستم جنگ الکترونیک (EW Suite): سیستم‌های پیشرفته اخلالگر و دفاع در برابر موشک‌های هدایت‌شونده

• موتورهای WS-10A: موتورهای توربوفن با توان ۱۲ تن رانش که عملکرد مناسبی در ارتفاعات مختلف ارائه می‌دهد

• توان حمل تسلیحات متنوع: از موشک‌های هوابه‌هوا تا بمب‌های هدایت‌شونده و موشک‌های ضد رادار

• آیرودینامیک و مانورپذیری بالا: توان اجرای مانورهای با شتاب‌های بالا تا ۹G

• کابین دیجیتال با سیستم‌های هدف‌گیری مدرن و HUD

این ویژگی‌ها J-16 را به یک گزینه قابل توجه برای نیروی هوایی چین و احتمالا ایران تبدیل کرده است.

 مشخصات کلی جنگنده J-16

مقایسه جنگنده جی-۱۶ با جنگنده‌های روسی Su-30 و Su-35

برای درک بهتر توانمندی‌های J-16، لازم است آن را با نمونه‌های روسی Su-30 و Su-35 مقایسه کنیم که از جنگنده‌های پایه در منطقه و جهان به شمار می‌روند.

مقایسه J-16 با Su-30

• جنگنده Su-30 یک هواپیمای دو موتوره چندمنظوره است که در نیروی هوایی روسیه و کشورهای مختلف استفاده می‌شود.

• J-16 در واقع نسخه ارتقاء یافته Su-30 است که دارای رادار AESA، جنگ الکترونیک پیشرفته‌تر و برخی بهینه‌سازی‌های آیرودینامیکی می‌باشد.

• موتور WS-10A نسبت به موتور AL-31F Su-30 کمی کمتر قدرت دارد اما در نسخه‌های به‌روزشده عملکرد مناسبی دارد.

مقایسه J-16 با Su-35

• Su-35 نسل بهبود یافته جنگنده Su-27 و یک جنگنده نسل ۴++ است که از موتورهای پرتوان AL-41F1S با رانش بردار متغیر بهره می‌برد و از نظر مانورپذیری و سیستم‌های راداری و الکترونیکی بسیار پیشرفته است.

• J-16 فاقد رانش بردار متغیر است و موتورهای WS-10A نسبت به AL-41F1S در قدرت و دوام عقب‌تر هستند.

• رادار AESA J-16 مدرن و قدرتمند است ولی رادار PESA Irbis-E یا نسخه‌های جدیدتر Su-35 در برد کشف و دقت هدف‌گیری از نظر تئوریک برتری دارند.

 مقایسه فنی J-16، Su-30 و Su-35

آیا حریف اف ۳۵ می‌شود؟

جنگنده F-35 Lightning II نسل پنجم آمریکایی است که مجهز به فناوری‌های پنهان‌کاری، رادار AESA پیشرفته، سامانه‌های یکپارچه سنسورها و قابلیت شبکه‌محور بودن است.

برتری‌های F-35 نسبت به J-16 و Su-35

• سطح مقطع راداری بسیار پایین (RCS): باعث می‌شود در جنگ الکترونیک و شناسایی زودهنگام برتری قابل توجهی داشته باشد.

• رادار AESA AN/APG-81: قابلیت رهگیری اهداف متعدد و شناسایی اهداف با برد بسیار بالا

• سامانه‌های الکترونیکی یکپارچه: شامل DAS، EOTS و سیستم‌های پیشرفته جنگ الکترونیک و اخلالگری

• توان شبکه‌محور و هماهنگی با آواکس و سایر سامانه‌ها

• موشک‌های برد بلند AIM-120D و AIM-260 آینده

 مقایسه J-16، Su-35 و F-35 در رادار و پنهان‌کاری

نقاط ضعف جنگنده جی-۱۶ و Su-35 در برابر F-35

• سطح مقطع راداری بزرگ‌تر و عدم استفاده از فناوری‌های پیشرفته پنهان‌کاری

• رادارهای PESA یا AESA در برابر رادارهای نسل پنجم کم توان‌تر هستند

• سیستم‌های جنگ الکترونیک به نسبت محدودتر و قدیمی‌تر

• درگیری BVR برای J-16 و Su-35 با F-35 دشوارتر است و احتمال کشف شدن توسط F-35 زیاد است

BVR مخفف Beyond Visual Range است، یعنی «فراتر از برد دید».
درگیری بی‌وی‌آر به نبرد هوایی‌ای گفته می‌شود که در آن هواپیماها در فاصله‌ای از هم درگیر می‌شوند که خلبان هیچ دید چشمی مستقیمی به هدف ندارد، و شناسایی، رهگیری و شلیک موشک‌ها بر اساس رادار، داده‌لینک‌ها، سامانه‌های اخطار و اطلاعات الکترونیکی انجام می‌شود.

 مقایسه موتورهای J-16، Su-35 و F-35

تحلیل موتور و آیرودینامیک J-16، Su-35 و F-35

موتور

• J-16: مجهز به موتورهای WS-10A چینی، که نسبت به موتورهای AL-41F1S (Su-35) قدرت کمتری دارند ولی بهبودهای مستمر در تولید و دوام صورت گرفته است.

• Su-35: موتورهای AL-41F1S با رانش بردار متغیر، قابلیت مانورپذیری بالا و سرعت مافوق صوت بیشتر.

• F-35: موتور Pratt & Whitney F135 با رانش بالا، بهره‌وری سوخت بهینه و قابلیت پرواز پنهان‌کارانه.

توانمندی‌های نبرد هوایی J-16، Su-35 و F-35

آیرودینامیک

• Su-35 با TVC (رانش بردار متغیر) و طراحی بال‌های منعطف و دماغه آیرودینامیک، بهترین مانورپذیری را در بین این‌ها دارد.

• J-16 آیرودینامیک بهبود یافته نسبت به Su-30 دارد اما فاقد TVC است، پس در نبردهای داگفایت ممکن است از Su-35 عقب بماند.

• F-35 به دلیل طراحی پنهان‌کارانه، در نبردهای نزدیک کمتر مانورپذیر است ولی تاکتیک‌های نوین و فناوری شبکه‌محور بودن آن را جبران می‌کند.

سناریوی احتمالی درگیری جنگنده‌های J-16 و Su-35 با F-35

برد کشف و شناسایی

• F-35 با رادار AESA LPI و سطح مقطع راداری بسیار پایین، زودتر از جنگنده‌های J-16 و Su-35 متوجه حضور آنها شده و فرصت شلیک موشک در برد بسیار دور را دارد.

• J-16 با رادار AESA و موشک‌های PL-15 می‌تواند در برد متوسط و بلند تهدیدی برای F-35 باشد ولی کشف F-35 بسیار دشوار است.

• Su-35 به دلیل سطح مقطع بزرگتر، زودتر کشف می‌شود و در رادارهای نسل پنجم بیشتر آسیب‌پذیر است.

نبرد نزدیک (داگفایت)

• Su-35 به لطف موتورهای TVC و مانورپذیری بالاتر، در نبرد نزدیک برتر است.

• J-16 و F-35 هر دو در نبرد نزدیک دچار محدودیت‌هایی هستند، ولی F-35 با تاکتیک‌های نوین و سامانه‌های پیشرفته می‌تواند مزیت‌هایی داشته باشد.

جنگ الکترونیک و شبکه‌محور بودن

• F-35 مجهز به سیستم‌های بسیار پیشرفته جنگ الکترونیک و قابلیت هماهنگی بالا با دیگر سامانه‌ها است.

• J-16 نسخه D با سیستم‌های EW پیشرفته توانایی اخلال بر سامانه‌های دشمن را دارد.

• Su-35 سیستم‌های جنگ الکترونیک کمتری نسبت به دو جنگنده دیگر دارد.

 ابعاد استراتژیک پیشنهاد چین به ایران

ابعاد پیشنهاد چین به ایران برای خرید جنگنده جی-۱۶ و جنگنده جی-۱۰

• تقویت توان دفاع هوایی ایران: با ورود جنگنده‌های مدرن‌تر و چندمنظوره، ایران می‌تواند قدرت پاسخگویی به تهدیدات هوایی و زمینی را افزایش دهد.

• ارتقاء روابط راهبردی ایران و چین: این همکاری نظامی می‌تواند به توسعه همکاری‌های اقتصادی و سیاسی دو کشور کمک کند.

• تغییر توازن قدرت در خاورمیانه: ورود جنگنده‌های پیشرفته می‌تواند معادلات نظامی و سیاسی منطقه را تحت تاثیر قرار دهد.

• پیام به رقبای منطقه‌ای و آمریکا: این اقدام می‌تواند به عنوان نشانه‌ای از افزایش همکاری‌های نظامی میان ایران و چین تلقی شود.

نتیجه‌گیری

پیشنهاد چین به ایران برای فروش جنگنده‌های J-16 و J-10، اگر به صورت رسمی و عملیاتی انجام شود، تحول قابل توجهی در توان دفاع هوایی ایران ایجاد خواهد کرد. جنگنده J-16 با فناوری‌های نوین، قابلیت‌هایی فراتر از Su-30 ارائه می‌دهد، اما در برابر جنگنده نسل پنجم F-35 محدودیت‌هایی دارد. با این حال، در شرایط خاص و با بهره‌گیری از تاکتیک‌های مناسب، این جنگنده می‌تواند تهدید قابل توجهی باشد.

اگر در کنار خرید این هواپیماها ایران اقدام به خرید آواکس  مانند KJ-500 کند بخش زیادی از ضعف این هواپیماها در برابر اف ۳۵ حل می‌شود از طرفی این هواپیماها در برابر اف ۱۶ و اف ۱۵ اسرائیل که بخش زیادی از حمله به ایران توسط آنها صورت گرفته، دارای برتری هستند.