بازار کار ایران با معضلی دیرینه دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ کمبود نیروی کار ماهر و ناهمخوانی مهارت‌های فارغ‌التحصیلان با نیازهای واقعی صنایع. این چالش، سال‌هاست که اقتصاد کشور را تحت فشار قرار داده و مانع بزرگی برای توسعه بنگاه‌های تولیدی و خدماتی ایجاد کرده است. از یک سو، کارفرمایان برای یافتن نیروی متخصص با مشکلات جدی مواجه‌اند و از سوی دیگر، بسیاری از جوانان تحصیل‌کرده نمی‌توانند شغلی متناسب با تخصص خود پیدا کنند.
کارشناسان معتقدند که یکی از دلایل اصلی این مشکل، نبود هماهنگی میان نظام آموزشی و نیازهای بازار کار است. بسیاری از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در رشته‌هایی تحصیل کرده‌اند که تقاضای چندانی در بازار ندارند یا فاقد مهارت‌های عملی و تخصصی مورد نیاز کارفرمایان هستند. این شکاف، نه‌تنها بهره‌وری اقتصادی را کاهش داده، بلکه به افزایش نرخ بیکاری در میان تحصیل‌کرده‌ها، کاهش انگیزه نیروی کار و افزایش هزینه‌های آموزش برای بنگاه‌ها منجر شده است.
عدم تطابق مهارت‌ها با نیازهای بازار، تبعات متعددی به دنبال دارد:
افزایش بیکاری تحصیل‌کرده‌ها: جوانان با وجود مدارک دانشگاهی، نمی‌توانند شغل مناسب پیدا کنند.
کاهش بهره‌وری اقتصادی: نبود نیروی کار ماهر، کیفیت تولید و خدمات را کاهش می‌دهد.
افزایش هزینه‌ها برای کارفرمایان: بنگاه‌ها مجبورند زمان و هزینه زیادی برای آموزش نیروی کار جدید صرف کنند.
کاهش انگیزه نیروی کار: نبود فرصت‌های شغلی متناسب، جوانان را دلسرد و ناامید می‌کند.
اسماعیل گرجی‌پور، معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، از طرحی جدید برای رفع این چالش خبر داده است. در این طرح، بنگاه‌های صنعتی می‌توانند با استفاده از ظرفیت‌های مراکز فنی‌وحرفه‌ای، نیروی کار خود را متناسب با نیازهایشان آموزش دهند. این اقدام نه‌تنها مهارت فارغ‌التحصیلان را افزایش می‌دهد، بلکه به تأمین نیروی کار ماهر برای بنگاه‌های اقتصادی کمک می‌کند.
گرجی‌پور همچنین به برنامه هفتم توسعه اشاره کرد که بر اساس آن، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی باید از بنگاهداری خارج شود. وی تأکید کرد که مطالعات لازم در این زمینه انجام شده و اقدامات اجرایی در حال انجام است. این تغییر رویکرد، امکان تمرکز بیشتر وزارتخانه بر سیاست‌گذاری و بهبود زیرساخت‌های بازار کار را فراهم می‌کند.
کارشناسان و فعالان اقتصادی بر ضرورت برنامه‌ریزی جامع و همکاری نزدیک میان دولت، بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی تأکید دارند. برخی از راهکارهای پیشنهادی عبارت‌اند از:
اصلاح برنامه‌های آموزشی: تطبیق محتوای آموزشی دانشگاه‌ها با نیازهای بازار کار.
توسعه آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای: گسترش دوره‌های مهارتی برای جذب سریع‌تر نیروی کار.
ایجاد پل ارتباطی میان دانشگاه و صنعت: تقویت همکاری‌ها برای انتقال دانش و مهارت.
حمایت مالی از آموزش: ارائه تسهیلات برای آموزش و استخدام نیروی کار ماهر.
توسعه کارآموزی‌های عملی: ایجاد فرصت‌های شغلی برای فارغ‌التحصیلان از طریق کارآموزی.
حل بحران کمبود مهارت در بازار کار ایران نیازمند عزم جدی و همکاری همه‌جانبه است. طرح جدید وزارت کار برای آموزش در بنگاه‌های اقتصادی، گامی مثبت در این مسیر است، اما موفقیت آن به هماهنگی میان سیاست‌گذاران، کارفرمایان و نظام آموزشی بستگی دارد. با اجرای این طرح و اصلاحات ساختاری، می‌توان امیدوار بود که بازار کار ایران به سمت پویایی و بهره‌وری بیشتر حرکت کند.
