به گزارش ورزش سه، والیبال ایران با پیاتزا در لیگ ملت‌های 2025 فصل جدیدی از تاریخ خود را آغاز کرده و بازی‌های قابل قبول و نتایج امیدبخش در دو هفته ابتدایی علاقه‌مندان را بی‌صبرانه منتظر تماشای ادامه هنرنمایی آنان در هفته سرنوشت‌ساز پایانی مسابقات گذاشته است. هرچند ایران موفقیت در لیگ ملت‌های 2025 را یک مقصد نهایی برای خود نمی‌بیند و در حال آماده‌سازی و برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت و میان‌مدت به ترتیب برای مسابقات قهرمانی جهان 2025 در فیلیپین و المپیک 2028 لس‌آنجلس است اما رویکرد جوانگرایی و کسب چهار برد و دو باخت نزدیک پنج‌دسته در دو هفته اول سبب شده مشتاقان توپ و تور امیدوارانه‌تر نظاره‌گر و پیگیر جاه‌طلبی‌های سروقامتان جوان باشند. در این یادداشت قصد داریم نگاهی مختصر به برنامه مسابقات ایران و سایر رقبا در هفته پایانی ماقبل فینال و شانس صعود آن‌ها بیندازیم. پیش از هر چیز نگاهی کوتاه به نحوه قرعه‌کشی و شکل برگزاری مسابقات در این فصل می‌اندازیم؛

اوکراین و چین مهمانان جدید لیگ هجده تیمی

والیبال لیگ ملت‌های 2025 مانند پنج دوره گذشته در یک گروه به شکل دوره‌ای برگزار می‌شود اما با یک تفاوت؛ تعداد تیم‌ها بر خلاف پنج دوره گذشته که با 16 تیم برگزار می‌شد به 18 تیم افزایش یافته است. از مسابقات سال قبل هیچ تیمی سقوط نکرد و تیم چین برنده چلنجر کاپ 2024 به همراه تیم اوکراین که در جمع تیم‌های غایب لیگ ملت‌ها در بالاترین رتبه رده‌بندی فدراسیون جهانی قرار داشت به جمع 16 تیم حاضر در مسابقات سال گذشته اضافه شدند.

شلوغ‌تر شدن مسابقات امسال با بیشتر شدن تعداد بازی‌های هر تیم همراه نیست و تیم‌ها به جای برگزاری 17 بازی فقط 12 بازی را انجام می‌دهند. چنان‌که در فرمت 16تیمی هم تیم‌ها به صورت دوره‌ای کامل با هم مصاف نداشتند و به قید قرعه با سه تیم بازی نمی‌کردند. در فصل جاری نیز این قرعه‌کشی بود که تعیین کرد تیم‌ها چه رقبایی دارند و با چه تیم‌هایی روبرو نمی‌شوند. در مسابقات امسال هر تیم 12 بازی انجام می‌دهد و با 5 تیم رویارویی ندارد.

دوباره فینال هشت تیمی اما با یک میزبان غیرمنتظره!

شکل برگزاری بازی‌ها در پنج دوره قبل نشان می‌دهد که در دو دوره نخست (2018 و 2019) پس از برگزاری دور مقدماتی، 6 تیم (شامل میزبان فارغ از کسب هر جایگاهی در مرحله مقدماتی) به فینال راه پیدا می‌کردند. در دوره سوم (سال 2021 که مسابقات در شرایط ویژه پاندمی کووید19 به صورت متمرکز در رمینی ایتالیا برگزار می‌شد) 4 تیم صدرنشین (و صرف نظر از صعود یا ناکامی میزبان) به مرحله نهایی می‌رسیدند. در سه دوره اخیر (از 2022 تا 2024) هشت تیم (شامل میزبان) فینالیست می‌شدند. امسال این مسابقات با شرکت 18 تیم و صعود 8 تیم به فینال (شامل چین میزبان) برگزار می‌شود. نکته تأمل‌برانگیز اینکه در پنج دوره نخست برگزاری والیبال لیگ ملت‌ها رویکرد FIVB این بود که میزبان مرحله نهایی معمولاً از میان تیم‌هایی که از نظر فنی شایستگی حضور در فینال دارند انتخاب شود. فرانسه (2018)، آمریکا (2019)، ایتالیا (2021 و 2022) و لهستان (2023 و 2024) همگی جزو مدعیان تراز اولی بودند که از سوی فدراسیون جهانی به عنوان میزبان فینال انتخاب شدند. به عبارتی در صورت عدم‌انتخاب این تیم‌ها به عنوان میزبان فینال‌، همه شایستگی و توانایی صعود به فینال را داشتند.

حال انتخاب و معرفی سؤال‌برانگیز تیم آسیایی نه‌چندان مطرح چین به عنوان میزبان مرحله نهایی طبیعتاً کار صعود بقیه تیم‌ها را سخت‌تر از قبل می‌کند. از آنجایی که حضور چین در فینال تضمین شده و به احتمال قریب به یقین جزو هشت تیم صدر جدول قرار نمی‌گیرد، بنابراین رقابت در هفته سوم برای فینالیست شدن بین 7 تیم دیگر در جریان خواهد بود. از سوی دیگر 18 تیمی شدن مسابقات نیز می‌تواند باعث بیشتر شدن احتمال تقسیم شدن امتیازات تیم‌ها و ایجاد رقابتی فشرده‌تر برای حضور در فینال شود.

تیم‌های هم‌قرعه، تیم‌های جفت

طبق روال سال‌های گذشته، بر اساس قرعه هر تیم با تعدادی از تیم‌های حاضر در تورنمنت روبرو نمی‌شود. بررسی برنامه مسابقات و نحوه قرعه‌کشی آن نشان می‌دهد که عدالت و مساوات در قرعه‌کشی تیم‌ها در حد قابل‌ملاحظه‌ای رعایت نشده است. این برنامه به گونه‌ای است که هر تیم با پنج تیم دیگر هم‌قرعه خود در مرحله دوره‌ای مسابقه ندارد. یعنی تیم‌ها به سه گروه 6 تیمی تقسیم شده‌اند که بر اساس آن تیم‌های هم‌گروه با یکدیگر بازی نمی‌کنند. به عنوان مثال ایران با تیم‌های ایتالیا، ژاپن، کانادا، ترکیه و کوبا هم‌قرعه است و در فصل جاری با این تیم‌ها روبرو نمی‌شود. به عبارتی هیچ مسابقه‌ای در دورگروهی بین تیم‌های حاضر در یک گروه‌قرعه برگزار نمی‌شود.

علاوه بر این تقسیم‌بندی در سه گروه‌قرعه شش تیمی، هر تیم در گروه خود یک تیم اصطلاحاً "جفت" هم دارد که برنامه این دو جفت تیم در هر سه هفته دقیقاً مشابه یکدیگر است. برای نمونه، جفت تیم ایران در این مسابقات تیم کوباست که برنامه‌ای کاملاً مشابه تیم ایران دارد و در هفته پایانی به ترتیب به مصاف چین، لهستان، بلغارستان و فرانسه می‌رود.

قرعه ناعادلانه ایران

در مورد رعایت عدالت در این قرعه‌کشی نکات فراوانی وجود دارد که قابل بررسی است. مثلاً می‌توان گفت از لحاظ مجموع امتیاز رتبه‌بندی جهانی تیم‌ها (آخرین رنکینگ FIVB قبل از شروع مسابقات) تیم ایران و پنج تیم دیگر هم‌قرعه امتیازات کمتری در رنکینگ دارند و می‌توان گفت در قرعه سخت‌تری نسبت به دوازده تیم دیگر قرار دارند. در صورت بررسی رتبه تیم‌ها در رنکینگ FIVB هم شرایطی مشابه برقرار است.

در شکل زیر سه گروه تیم‌های هم‌قرعه، تیم‌های جفت، مجموع امتیازات و رتبه آن‌ها در رنکینگ FIVB ملاحظه می‌شود.

همان‌طور که ملاحظه می‌شود مجموع امتیاز رنکینگ تیم‌های حاضر در قرعه شماره یک و دو به ترتیب 1675 و 1635 است که به میزان 237 و 277 امتیاز از تیم‌های هم‌قرعه ایران بیشتر است. این شاخص حاکی از آن است که دو قرعه اول تیم‌های سخت‌تر و قوی‌تری هستند. در مقابل تیم‌هایی که ایران (و هم‌قرعه‌ای‌هایش) با آن‌ها روبرو نمی‌شوند در مجموع با 1398 امتیاز به طور قابل توجهی ضعیف‌تر از تیم‌های دو گروه دیگر است.

نگاهی کوتاه به نتایج دو هفته نخست

در دو هفته ابتدایی سه تیم برزیل با 7 برد و لهستان و ایتالیا با 6 برد به طور واضح و مشخص حساب خود را از سایر تیم‌ها جدا کرده‌اند و از همین حالا در تدارک سفر به نینگ‌بو هستند . به حساب نیاوردن این سه تیم به همراه چین میزبان در جنگ صعود، رقابت سایر تیم‌ها را برای کسب چهار سهمیه باقی‌مانده و جواز صعود سخت‌تر و فشرده‌تر می‌کند.

در سوی دیگر طیف و در قعر جدول هم تیم‌های صربستان و هلند با یک برد، چین و ترکیه با دو برد و کانادا با سه برد، پنج تیمی هستند که با قاطعیت ناتوانی خود را برای صعود نشان داده‌اند.

بنابراین از همین حالا تقریباً تکلیف سه تیم صدر و پنج تیم قعر جدول مشخص شده است.

داستان اصلی تعیین سرنوشت تیم‌ها در هفته سوم لیگ ملت‌ها در میانه جدول رقم می‌خورد. چهار تیم ژاپن، فرانسه، اوکراین و آرژانتین تیم‌های با عملکرد متوسط بودند که توانستند 5 برد کسب کنند تا شانس بهتری نسبت به سایر رقبای میان‌رده داشته باشند.

ترافیک فوق‌سنگین جدول در بخش تیم‌های چهار برده است؛ جایی که شش تیم آلمان، کوبا، ایران، بلغارستان، اسلوونی و آمریکا با کسب نتایج نوسانی شانس خود را همچنان برای صعود زنده نگه داشته‌اند اما شرایط جدول به گونه‌ای است که برای صعود به شدت نیازمند درخشش پیاپی و شگفتی‌سازی در هفته پایانی هستند.

هنوز هم با شش برد می‌شود صعود کرد؟!

در سه سال گذشته کسب برد در نیمی از بازی‌ها (6 بازی) در اکثر موارد (جز یک مورد) منجر به صعود تیم‌ها شده ولی ممسئله اینجاست که این تعداد برد روی کاغذ هیچ تضمینی برای صعود نیست. برای مثال صربستان در لیگ ملت‌های 2023 با کسب 6 برد در رده نهم مسابقات ایستاد و از صعود به مرحله نهایی بازماند.

پیش‌بینی می‌شود اضافه شدن دو تیم به نسبت سال‌های قبل منجر به سخت‌تر شدن کار صعود برای تیم‌ها باشد. در مسابقات امسال با این شکل برگزاری، شاید کسب برد در نیمی از مسابقات دیگر کفاف امتیاز لازم برای صعود را ندهد و احتمالات روی کاغذ نشان می‌دهد حتی ممکن است تیمی با 7 برد هم نتواند به فینال صعود کند. در طرف مقابل، شاید بتوان این‌گونه استدلال نمود که شلوغ‌تر شدن مسابقات معادل این است که رویارویی تیم‌های رقیب بیشتر شده و به تبع آن احتمال از دست دادن امتیاز تیم‌های دارای شانس صعود در بازی‌های رودررو هم بیشتر شود. حال باید در پایان دور مقدماتی دید این ازدحام تیم‌ها بدون افزایش تعداد بازی چه تأثیری در نحوه و کیفیت صعود تیم‌ها به مرحله نهایی می‌تواند داشته باشد.

جنگی چنین میانه جدول...

همه جذابیت بازی‌های هفته سوم در رقابت هیجان‌انگیز چهار تیم 5 برده و شش تیم 4 برده خلاصه می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد کسب حداقل 7 یا 8 برد برای داشتن شانس صعود لازم است مگر اینکه تیم‌های دارای شانس صعود متقابلاً امتیازات زیادی در بازی‌های رودررو از دست بدهند. می‌توان نتیجه گرفت از 6 تیم 4 برده فقط تیم‌هایی همچنان امیدوار باقی می‌مانند که توانایی کسب 4 پیروزی متوالی را داشته باشند. نکته جالب توجه این که این ده تیم چه بسا امتیازات قابل ملاحظه‌ای در جدال رودررو با یکدیگر از دست بدهند و مسیر صعود سایر تیم‌ها را هموارتر کنند.

دوئل ایران-بلغارستان در شام آخر

برنامه بازی‌های نشان می‌دهد که در هفته پایانی، تعداد 9 مسابقه سرنوشت‌ساز رودررو میان 10 تیم 5و4 برده برگزار می‌شود. این جدال‌های رودررو در حکم دوئل مستقیم آن‌ها برای صعود به فینال است که از آن میان می‌توان به بازی حساس ایران – بلغارستان در آخرین ساعت برگزاری مسابقات در یکشنبه‌شب آینده اشاره کرد. سایر مسابقات رودررو در میانه جدول بازی‌های حساس و اصطلاحاً شش امتیازی (ژاپن-آلمان)، (ژاپن-آرژانتین)، (ژاپن-آمریکا)، (فرانسه-کوبا)، (فرانسه-ایران)، (آرژانتین-آمریکا)، (آلمان-آمریکا) و (کوبا-بلغارستان) است.

به نظر نمی‌رسد از این میان تیمی وجود داشته باشد که بتواند در هر چهار بازی پیروز شود و بنابراین از دست دادن امتیاز برای تمام این 10 تیم بسیار محتمل است. این یعنی مهیج‌تر شدن جنگ صعود در شب پایانی که اصلاً بعید نیست تیمی در دست پنجم بازی آخر، سفر خود را به چین قطعی کند.

هفته سوم سخت، سخت‌تر و سخت‌ترین

آنچه که در برنامه هفته سوم والیبال لیگ ملت‌ها در نگاه اول هم مشخص است این است که  بعضی تیم‌ها بازی‌های کم‌تر دشواری نسبت به سایرین دارند. به عنوان مثال صدرنشین فصل قبل، تیم ملی اسلوونی که امسال تا اینجا در رتبه نازل دوازدهم جای گرفته، در هفته سوم با چهار تیم کانادا، ایتالیا، هلند و صربستان آن هم در شرایط میزبانی مصاف می‌دهد که به نسبت سایر رقبایی چهار برده بازی‌های راحت‌تری به حساب می‌آید. از سوی دیگر تیم بالانشین و پرامید ژاپن که در جایگاه چهارم قرار دارد بازی‌های نسبتاً سخت‌تری در قیاس با سایر حریفان در هفته پایانی دارد. این تیم باید به مصاف آلمان، آرژانتین، آمریکا و برزیل برود که سه تیم اول رقبای مستقیم این تیم در راه صعود هستند. باید توجه داشت که سه تیم لهستان، ژاپن و اسلوونی میزبانان هفته سوم هستند و مسلماً شانس آنان برای صعود بیش از سایرین است.

جدول زیر رده‌بندی تیم‌ها پس از انجام هشت بازی و برنامه چهار بازی‌ تیم‌ها در هفته سوم را نشان می‌دهد.

در این جدول شاخصی برای سنجش سختی بازی تیم‌ها در هفته پایانی اضافه شده است. این شاخص عبارت است مجموع امتیازات 8 بازی گذشته تیم‌های حریف در هفته سوم که نشان می‌دهد کار بعضی تیم‌ها به‌وضوح سخت‌تر و بعضی راحت‌تر است. در نیمه پایین جدول اسلوونی –که از امتیاز میزبانی هم سود می‌برد- به همراه تیم کانادا به وضوح کار نسبتاً راحت‌تری در قیاس با سایر تیم‌ها دارند و تیم بحران‌زده ترکیه با برنامه به مراتب سخت‌تری در هفته پایانی دور مقدماتی روبروست. در نیمه صدرنشینان، دو تیم ایتالیا و اوکراین بازی‌های نسبتاً راحت‌تری دارند در حالی که ژاپن علی‌رغم میزبانی کار سختی در برابر چهار حریف خود دارد. سایر تیم‌ها من‌جمله تیم ایران شرایط متوسطی از حیث سختی رقبا دارند.

پیش به سوی هفته سوم و فراتر از آن

تیم جوان شده و بابرنامه ایران در مسیر درست آماده‌سازی برای مسابقات مهم‌تر آتی مانند قهرمانی جهان و المپیک قرار دارد اما این موضوع نباید مانع جاه‌طلبی جوانان این تیم با انگیزه و با روحیه باشد. والیبال لیگ ملت‌ها اگرچه هدف نهایی نیست اما درخشش در آن در حد توانایی‌های تیم می‌تواند مسیر موفقیت‌های آینده را نیز هموارتر کند.

بازی‌های فشرده و رقابت شدید، تعدد مدعیان صعود و رویکرد نه‌چندان عادلانه فدراسیون جهانی در چینش بازی‌ها و انتخاب میزبانان دور مقدماتی و فینال و کامل‌تر شدن دو تیم مدعی فرانسه و لهستان در هفته پایانی، از مهمترین موانع پیش‌روی تیم ایران است.

تیم ما با عملکرد روبه‌رشد و گاه نوسانی در دو هفته ابتدایی، اکنون کار خود را در هفته سوم با یکی از سخت‌ترین حریفان خود یعنی لهستان میزبان باید آغاز کند. صرف‌نظر از بازی تدارکاتی اخیر، لهستان در بسیاری از بازی‌ها نبرد پایاپایی با ایران داشته است؛ چه در دوران پوست‌اندازی و جوانگرایی و چه در زمان اوج والیبال هر دو تیم، مصاف این دو تیم در جذاب‌ترین و مهیج‌ترین شکل خود برگزار شده است. به یاد داریم که حتی در سال‌های گذشته، ضعیف‌ترین نسخه والیبال ایران هم توانسته مقابل لهستان بازی را پنج‌دسته کرده و حتی به پیروزی هم برسد. دو بازی لیگ ملت‌های 2022 و المپیک 2021 از آن بردهای به‌یادماندنی پنج‌دسته ایران هستند. بنابراین ایران امیدوارانه و با روحیه و انسجام تیمی مناسب، پای به بازی اول که مهمترین بازی و کلید صعود به فینال لیگ امسال است می‌گذارد. برد احتمالی در بازی اول شرایط ادامه کار را دگرگون کرده و مسیر را کاملا برای صعود هموار کرده و پیروزی حداقل سه از چهار در بازی‌های این هفته در دسترس‌تر خواهد بود.

تیم ملی ایران در هفته سوم و پایانی والیبال لیگ ملت‌ها، روزهای چهارشنبه، پنجشنبه، شنبه و یکشنبه به ترتیب به مصاف لهستان، چین، فرانسه و بلغارستان می‌رود. ایران در صورت صعود به فینال، هشتم مرداد در بندر نینگ‌بو چین، شهر امواج آرام، بازی مرحله یک‌چهارم نهایی خود را انجام می‌دهد.