پس از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی ایران و به ویژه حمله به تاسیسات هسته‌ای، نمایندگان مجلس شورای اسلامی روز چهارشنبه ۴ تیرماه با ۲۱۰ رای موافق، طرح «الزام دولت به تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی» را تصویب کردند. این طرح با هدف مقابله و ایجاد بازدارندگی سیاسی برای ایران تصویب شد.
مطابق مصوبه فوق، این تعلیق تا زمانی که سه شرط زیر توسط شورای عالی امنیت ملی احراز شود، پابرجا خواهد ماند. این شروط عبارتند از:
• تأمین امنیت مراکز هسته‌ای و دانشمندان اتمی
• اطمینان از رعایت کامل حقوق ایران در بهره‌مندی از کلیه حقوق مصرح در ماده ۴ معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای به ویژه غنی سازی اورانیوم در داخل کشور
• عدم استفاده غربی‌ها از اسنپ‌بک (مکانیسم ماشه برجام)
با این وجود، توجه به تاریخچه روابط ایران با غرب و نهادهای بین‌المللی که تحت نفوذ کامل آن هستند، این سوالات را به ذهن متبادر می‌کند که آیا واکنش مجلس نسبت به جنگ تحمیلی اخیر در قالب تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کافی است یا ضرورت دارد برای احیای بازدارندگی کشور، گام بلندتری برداشته شود؟
چرا تعلیق کافی نیست؟
۱- آژانس صرفا یک نهاد ناظر و فاقد هرگونه ابزار قهری و اجرایی لازم برای حفاظت از تاسیسات و شخصیت‌ها و نیز ارائه هرگونه تضمین برای ادامه یافتن یا توسعه فعالیت‌های هسته‌ای است. لذا تحقق مشروط شرط مجلس به وسیله آژانس امری امکان ناپذیر است.
۲- از طرفی با توجه به عملکرد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طی سال‌های اخیر، این آژانس بیش از آنکه به دنبال حفاظت از حقوق کشورهای عضو باشد در پی تامین منافع قدرت‌های بزرگ جهانی چون آمریکا و متحدان اروپایی و به ویژه رژیم صهیونیستی بوده است؛ چرا که این آژانس ضمن ممانعت از فعالیت‌های مسالمت‌آمیز جمهوری اسلامی ایران مطابق با منافع کشورهای قدرتمند متبوع خود، واکنش جدی و قابل قبولی را نسبت به وجود حدود نود بمب اتمی رژیم صهیونیستی نداشته است.
با این تفاسیر می‌توان گفت که صرف تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منافع ملی و بازدارندگی ما را به طور کامل تامین نمی‌کند و لازم است گام دیگری برداشته شود. با این تفاسیر گام درست و موثر چیست؟ با توجه به دلایل زیر بهترین راهکار، خروج ایران از NPT است.
چرا خروج از NPT بهترین راهکار است؟
۱- مهیا بودن شرایط قانونی: با توجه به ماده ۱۰ معاهده NPT کشورهای عضو می‌توانند در شرایطی از این معاهده خارج شوند. مطابق ماده ده این معاهده: «هر یک از دولت‌های عضو معاهده، در اعمال حاکمیت ملی خود، حق دارد در صورتی که تشخیص دهد رویدادهای فوق‌العاده مرتبط با موضوع این معاهده، منافع عالی کشورش را به مخاطره انداخته است، از معاهده خارج شود.»
باتوجه به تجاوز رژیم صهیونیستی و ایالات متحده آمریکا به خاک ایران و به ویژه تاسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز آن و تهدید موجودیت کشور، در شرایطی که کشورهای مختلفی در دنیا این اقدام را محکوم کرده‌اند، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با استفاده از این شرایط و استناد به این عامل تهدیدآفرین برای منافع و امنیت ملی، از این پیمان خارج شود.
۲- غیرالزامی شدن اجرای مفاد NPT برای ایران: مطابق این پیمان، تعهدات NPT صرفا برای کشورهایی الزامی است که آن را پذیرفته باشند. بنابراین خروج از این معاهده الزام ایران به همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از بین می‌برد.
۳- ناتوانی NPT در حمایت از اعضای خود: پس از جنگ تحمیلی دوازده روزه با ایالات متحده و رژیم صهیونیستی، درحالیکه اکثر اعضای معاهده NPT به‌ویژه کشورهای غربی، نه‌تنها حملات اسرائیل علیه موجودیت جمهوری اسلامی ایران را محکوم نکردند بلکه تعدادی از آن‌ها چون انگلیس، فرانسه و آلمان نیز به همکاری مستقیم و آشکار با این رژیم جعلی پرداختند.
این اقدامات ناتوانی معاهده ان پی تی در حمایت و حفاظت از امنیت ملی کشورهای عضو خود و جهان را در برابر کشورهایی که نه تنها عضو این پیمان نیستند بلکه جزو باشگاه دارندگان بمب هسته‌ای نیز به شمار می‌روند، نشان دادند.
۴- پایان دادن به بازرسی‌های آژانس: با توجه به آنکه مسئولین جمهوری اسلامی ایران آژانس انرژی اتمی را در تجاوزات رژیم صهیونیستی و آمریکا به ایران مقصر می‌دانند، خروج از NPT، می‌تواند عامل قطع نظارت آژانس بر برنامه هسته‌ای ایران برای جاسوسی علیه منافع امنیت ملی کشور باشد.
۵- اعطای ابزار چانه‌زنی به دیپلمات‌های ایرانی در مذاکرات:از آن‌جا که مطابق ماده ۱۰ معاهده NPT روند خروج از این معاهده، سه ماه به طول می‌انجامد، تصویب(مشروط) خروج از ان پی تی توسط مجلس شورای اسلامی فرصتی قانونی و سه‌ماهه را به دیپلمات‌های ایرانی برای بهره‌مندی از آن در مذاکرات آتی به‌ویژه در مسئله اسنپ بک با کشورهای اروپایی و آمریکایی می‌دهد.
۶- ایجاد هزینه بالای سیاسی برای اروپا و آمریکا: غربی‌ها همواره نشان داده‌اند تا زمانی که ضعف و عدم کنش موثری از سوی طرف مقابل خود احساس کنند، اقدامات تهاجمی خود را ترک نخواهند کرد. به عنوان مثال زمانی که آمریکا در دوران ریاست جمهوری اول دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۷ قصد خروج از برجام را داشت و همین‌طور زمانی که اروپا در پی آن بود سپاه را به عنوان یک سازمان تروریستی اعلام کند، ایران با صرف تهدید به خروج از NPT و عدم انجام اقدام موثر نتوانست در مقابل سیاست‌های خصمانه این کشورها بایستد.
بنابراین باید اقدامی صورت بگیرد تا طرف غربی آن را اقدامی موثر و دلیل جدیت در مقابله با آن‌ها برداشت نماید. موید این استدلال را می‌توان در سخنان امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه درباره خروج ایران از معاهده NPT مشاهده کرد که این امر نشان‌دهنده واهمه مقامات اروپایی از این رخداد است.
ماکرون معتقد است: «بدترین پیامد این خواهد بود که نتیجه این تحولات[ جنگ ایران و رژیم صهیونیستی]، خروج ایران از پیمان ان‌پی‌تی و در نهایت، تضعیف کلی این چارچوب بین‌المللی باشد.»
اساسا حضور کشورها در معاهدات و سازمان‌های بین‌المللی برای حفظ منافع ملی آن‌هاست و با توجه به آنکه عمل به تعهدات در NPT توسط جمهوری اسلامی ایران نه تنها منافع ایران را تامین نکرده بلکه امنیت ملی آن را نیز با تهدیدی وجودی روبرو ساخته و خاک آن مورد تعدی قرار گرفته است، بدین منظور ضروری است تا ایران با خروج از پیمان ان پی تی و متوقف نشدن بر تعلیق همکاری‌ها با آژانس اراده محکم جمهوری اسلامی ایران را در برابر سیاست‌های ناعادلانه رژیم‌های غربی آمریکایی و اروپایی نشان دهند.
منبع: فارس
