مدیریت شهری طی روزهای گذشته در خلال مصاحبه‌‌‌های رسانه‌‌‌ای توضیح داد که کار بازسازی واحدهایی که به شکل جدی در جنگ آسیب دیدهاند از محل اعطای تراکم مازاد به سازندگان اجرایی می‌شود؛ همچنین آخرین برآورد از هزینه بازسازی و نوسازی حدود ۱۰ همت اعلام شد که به مراتب بالاتر از نرخ اعلامی از سوی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی بود. در این شرایط شهروندان و کارشناسان خواهان ارائه طرح مدیریت شهری در خصوص چگونگی بازسازی و نوسازی واحدهای آسیب‌‌‌دیده، ریز برآورد هزینه و گزارش‌های جزئی در این خصوص و بررسی آن در هیات دولت و سپس تصویب هستند. در چنین شرایطی آغاز کار بازسازی بدون ارائه طرح و مصوبه، حرکت در مسیر بدون برنامه و نقشه بوده و با توجه به زمان‌‌‌بر بودن فرآیند بازسازی می‌تواند چالش‌‌‌هایی را برای افرادی که خانه‌‌‌هایشان در خلال جنگ تخریب شده یا آسیب جدی دیده، به همراه داشته باشد.
حدود یک ماه از آغاز جنگ ۱۲ روزه که در شامگاه ۲۳خرداد با حمله رژیم صهیونیستی به کشور شروع شد و تقریبا ۲۰ روز از پایان یافتن این جنگ می‌‌‌گذرد. در خلال این حمله نظامی خانه‌‌‌های بسیاری آسیب دیدند؛ در میانه جنگ هیات دولت، ستاد بازسازی واحدهای مسکونی آسیب‌‌‌دیده را با راهبری بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تشکیل داد. بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تجربه بازسازی شهرها و روستاهای کشور در دوره ۸ سال جنگ تحمیلی و همچنین حوادث طبیعی نظیر سیل و زلزله را داشت و از این رو برای بازسازی واحدهای آسیب‌‌‌دیده در جنگ نیز به عنوان گزینه اصلح انتخاب شد.
گام ابتدایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی بازدید، شناسایی و ارزیابی میزان آسیب واحدهای صدمه دیده از جنگ بود؛ پس از پایان جنگ ۱۲ روزه در دوم تیر ماه نیز کار ارزیابی واحدهای آسیب‌‌‌دیده از جنگ سرعت بیشتری به خود گرفت به‌‌‌نحوی که در روز چهارشنبه یازدهم تیر بنیاد مسکن گزارش خود درخصوص میزان تعداد واحدهای آسیب‌‌‌دیده، پیشنهاد چگونگی جبران خسارت و برآورد کل هزینه بازسازی را به هیات دولت ارائه کرد و قرار شد که کار جبران خسارت‌‌‌ها آغاز شود.
با این وجود به ناگاه در جلسه بعدازظهر هیات دولت، کار بازسازی و نوسازی واحدهای آسیب‌‌‌دیده در جنگ به شهرداری تهران و استانداری‌‌‌ها در سایر مناطق محول شد.
فارغ از کارشناسی یا غیرکارشناسی بودن تصمیم محول کردن نوسازی و بازسازی واحدهای آسیب‌‌‌دیده از جنگ به مدیریت شهری؛ انتقادات جدی نسبت به نحوه اجرای این تصمیم و عدم تصویب طرح پیشنهادی برای چگونگی بازسازی‌‌‌ها وارد شده است. دولت باید تصمیم واگذاری بازسازی به مدیریت شهری را به تصویب برساند. مردم و کارشناسان معتقدند که شهرداری باید پیشنهاد خود برای بازسازی را به شکل دقیق با در نظر گرفتن برآورد هزینه، شیوه اجرا و چگونگی تامین مالی ارائه داده و طرح مورد نظر به تصویب دولت برسد. وجود مصوبه در این خصوص، به نوعی ضمانت اجرایی برای پیشبرد کار نوسازی و بازسازی است. در چنین شرایطی آغاز کار بازسازی و نوسازی از سوی شهرداری بدون تدوین و ارائه طرح پیشنهادی و تنها بر مبنای وعده مدیریت ارشد شهری نگران‌‌‌کننده است. این نگرانی زمانی تشدید می‌شود که مرداد امسال زمان پایان حکم ۴ ساله شهردار تهران است، البته عمر شورای ششم با حکم نمایندگان مجلس حدود یک سال زیاد شد و تا ۲۸ خرداد سال آینده تمدید شد؛ با این وجود هنوز مشخص نیست که مصوبه افزایش یک ساله عمر شورا شامل حال مدیران شهری نیز می‌شود یا خیر.
به هر ترتیب ارائه طرح پیشنهادی مدیریت شهری برای چگونگی بازسازی و نوسازی واحدهای آسیب‌‌‌دیده و نحوه تامین منابع ملی و تصویب آن در هیات دولت باعث افزایش اطمینان خاطر شهروندانی خواهد شد که خانه‌‌‌هایشان در جنگ آسیب‌‌‌دیده است.
در تاریخ هجدهم تیر ماه تعداد خانه‌‌‌های آسیب‌‌‌دیده از جنگ برابر ۳ هزار و ۶۰۰ واحد اعلام شد؛ همچنین گفته شد که از کل واحدهای آسیب‌‌‌دیده هزار و ۶۵۰ واحد نیاز به تعمیر جزئی، ۱۵۰۰ واحد نیاز به تعمیرات متوسط، ۲۵۰ واحد نیاز به مقاوم‌‌‌سازی و ۲۰۰ واحد نیاز به تخریب و نوسازی داشت. این آمار تا ۲۱ تیر ماه جهشی غیر منتظره داشت به نحوی که گفته شد تعداد کل خانه‌‌‌های آسیب‌‌‌دیده از جنگ برابر ۸ هزار و ۲۰۰ واحد است؛ از این تعداد ۴ هزار و ۷۰۰ واحد نیاز به تعمیر جزئی، ۲ هزار و ۶۰۰ واحد نیاز به تعمیرات متوسط، ۵۰۰ واحد نیاز به مقاوم‌‌‌سازی و ۴۰۰ واحد نیاز به تخریب و نوسازی دارد. چگونگی جهش یکباره در آمار و ارقام واحدهای نیازمند به بازسازی نیاز به توضیح از سوی مسوولان دارد.
همچنین بنیاد مسکن انقلاب اسلامی یک هفته پس از جنگ با اعلام تکمیل ارزیابی واحدهای آسیب‌‌‌دیده، میزان هزینه برای جبران خسارت را برابر ۳.۵ تا ۴ همت برآورد کرد. این درحالی است که مدیریت شهری، میزان هزینه برای جبران خسارت، نوسازی و بازسازی واحدهای آسیب‌‌‌دیده در شهر تهران را برابر ۱۰ همت پیش‌‌‌بینی کرده و بیلان مشخص از چگونگی هزینه‌‌‌کرد پیشنهادی ارائه نداده است.
بنیاد مسکن انقلاب هزینه مورد نیاز برای اصلاح واحدهایی که در جنگ به شکل جزئی آسیب‌‌‌دیده بودند را ۸ میلیون تومان به ازای هر متر مربع و هزینه برای واحدهایی که نیاز به بازسازی دارند را ۲۰ میلیون تومان ارزیابی کرده بود. ارزیابی جدید در خصوص ریز گزارش هزینه‌‌‌ها از سوی مدیریت شهری ارائه نشده است.
عمده واحدهای آسیب‌‌‌دیده از جنگ نیاز به تعمیر جزئی و به شکل دقیق‌‌‌تر تعویض درب و پنجره دارند و مسوولان وعده پایان کار تعمیرات این واحدها تا پایان تیر را داده‌‌‌اند.
در این زمان مدیریت شهری درحال آماده‌‌‌سازی فرآیند تخریب و بازسازی واحدهایی است که به شکل جدی از جنگ آسیب دیدهاند؛ بررسی‌‌‌ها و شنیده‌‌‌ها از آن حکایت دارد که مدیریت شهری از سازندگان بنام دعوت به عمل آورده و جلسات ابتدایی میان مدیریت شهری و سازندگان برگزار شده است.
طرح اصلی مدنظر ساخت واحدهای آسیب‌‌‌دیده از جنگ با مشارکت سازنده و اعطای تراکم مازاد یک یا دو طبقه به سازنده با هدف تامین مالی ساخت‌‌‌وسازها است. در عین حال شهرداری نیز با هدف کاهش هزینه‌‌‌ها، از دریافت وجه پروانه خودداری می‌‌‌کند. در این شرایط شهرداری گزینه دیگری را نیز به افرادی که خانه‌‌‌های آنها در خلال جنگ آسیب دیده، پیشنهاد داده است که شامل دریافت یک واحد جایگزین به جای واحد تخریب شده خود است. شهرداری‌‌‌ها به سبب در اختیار داشتن بخشی از زمین‌‌‌های شهری، نسبت به ساختمان‌‌‌سازی اقدام می‌‌‌کنند و از این رو معمولا مدیریت شهری، آپارتمان‌‌‌های آماده‌‌‌ای را در اختیار دارد.
ماموریت عاجل تامین پناهگاه
مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی طرحی درخصوص ایجاد پناهگاههای شهری و فضای امن در ساختمان‌های مسکونی تدوین کرده و در اختیار شورای عالی شهرسازی و معماری و نظام فنی و اجرایی قرار داده است؛ این طرح در روزهای پیش‌‌‌رو در شورای عالی شهرسازی و معماری بررسی می‌شود. در طرح پیشنهادی از سوی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، پیشنهاد 2 ماموریت که یکی عاجل و دیگری میان مدت است، به مدیریت شهری داده شده است.
ماموریت عاجل مدیریت شهری در خصوص تامین پناهگاه شامل شناسایی فضاها و ظرفیت‌‌‌های موجود به عنوان پناهگاه، اعلام مکان این فضاها از طریق اپلیکیشن‌‌‌های ملی مکان‌‌‌یابی به مردم و همچنین نصب تابلوی اطلاع‌‌‌رسانی برای مشخص کردن مسیر دسترسی به پناهگاه‌‌‌ها در معابر شهری است.
همچنین مجتمع‌‌‌های مسکونی نیز ملزم به شناسایی ظرفیت‌‌‌های موجود در مجموعه به عنوان پناهگاه، دریافت تاییدیه در خصوص آن از مدیریت شهری نواحی و اطلاع به ساکنین هستند. دیگر وظیفه عاجل تعیین شده برای مدیریت شهری ساخت پناهگاههای پیش ساخته سریع‌الاحداث در مناطقی نظیر بافت فرسوده یا فضاهای باز شهری است که پناهگاهی در آنها وجود ندارد. ماموریت بلندمدت درنظر گرفته شده برای مدیریت شهری نیز شامل احداث پناهگاه در فضای عمومی متناسب با نیاز و مطابق با مقررات سازمان پدافند غیرعامل می‌شود. همچنین استانداری‌‌‌ها نیز مطابق این طرح پیشنهادی موظف به تشکیل کمیته پدافند غیرعامل با محوریت مدیریت شهری و فرمانداری‌‌‌ها شده‌‌‌اند.
بازنگری دقیق و فنی مبحث 21 مقررات ملی ساختمان(پدافند غیرعامل) با توجه به حملات اخیر به کشور از دیگر ماموریت‌‌‌های تعیین شده در طرح مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی است. در ویرایش دوم از مبحث 21 مقررات ملی ساختمان آمده است که در طراحی شهرها، در راستای حفظ جان مردم، تداوم بی‌‌‌وقفه فعالیتهای ضروری و کاهش آسیب‌‌‌پذیری شهرها، لازم است که ساختمان‌ها الزامات پدافند غیرعامل را رعایت کنند. این الزامات بسته به نوع ساختمان، کم و کیف و استاندارد متفاوتی دارد.
در ویرایش دوم از مبحث مقررات ملی ساختمان آمده است: فضای امن به فضایی اطلاق می‌شود که در مقابل اثرات بارهای ناشی از انفجار، کمتـر درمعرض خطر قرار گرفته و نسبت به سایر فضاهای ساختمان از ایمنی و مقاومت بیشـتری برخوردار باشد. فضـای امـن حتـی‌‌‌المقـدور بایـد بـه صـورت دو یـا چنـد منظـوره مـورد بهره‌‌‌برداری قرار گیرد.
همچنین در این آیین‌نامه آمده است که پناهگاه مکان بسته‌‌‌ای است که به‌‌‌خاطر طراحی تخصصی و کاربری خاص در مقابل انواع تهدیـدها، نسبت به ساختمان‌های متعارف از درجه حفاظت بـه مراتـب بـالاتری برخـوردار باشـد و امنیت جانی و روانی بیشتری را برای افراد فراهم کند.
همچنین در این مبحث قانونی آمده است که پدافند غیرعامل عبارت است از مجموعه اقدامات غیرمسلحانه‌‌‌ای که به کارگیری آنها موجب افزایش بازدارنـدگی، کـاهش آسیب‌‌‌پذیری، ارتقای پایداری ملی، تداوم فعالیتهای ضروری و تسهیل مدیریت بحـران در برابر تهدیدها و اقدامات نظامی دشمن می‌شود.
