خبرگزاری مهر، گروه استانها- حامد عرب زاده: در دل کوه‌ها و دشت‌های آفتاب‌سوخته استان بوشهر، جاده‌ها چیزی فراتر از مسیرهای خاکی و آسفالته هستند؛ آن‌ها بند ناف حیات و ارتباط هستند، پلی میان زندگی سنتی روستایی و توسعه پایدار ملی.
سال‌ها بود که بسیاری از روستاهای این استان، به‌ویژه در مناطق صعب‌العبور جنوبی و شرقی، از نبود راه‌های استاندارد رنج می‌بردند. کودکان برای رسیدن به مدرسه، زنان برای رفتن به درمانگاه، و کشاورزان برای رساندن محصولات خود به بازار، مجبور بودند از مسیرهایی بگذرند که در فصل باران گل‌گیر و در تابستان داغ و سوزان می‌شد.
اکنون، با گذشت چند سال از آغاز طرح‌های گسترده راه‌سازی در روستاهای استان بوشهر، چشم‌انداز زندگی در این مناطق در حال دگرگونی است. جاده‌هایی که پیش از این یا وجود نداشتند یا به شکل خاکی، فرسوده و ناایمن بودند، امروز در حال تبدیل شدن به مسیرهای آسفالته و استانداردی هستند که علاوه بر بهبود کیفیت زندگی مردم، بنیان توسعه منطقه‌ای را نیز تقویت می‌کنند.
توسعه زیرساختی؛ زیربنای عدالت اجتماعی
توسعه هیچ‌گاه در غیاب زیرساخت معنا نمی‌یابد. راه، به عنوان اساسی‌ترین مؤلفه زیرساختی، نقشی محوری در ارتقای شاخص‌های رفاه، اشتغال، سلامت و آموزش ایفا می‌کند. در استان بوشهر که گستره جغرافیایی پراکنده‌ای دارد، نبود راه‌های مناسب در برخی نقاط باعث انزوای جغرافیایی و اجتماعی برخی روستاها شده بود. سال‌ها این مناطق از خدمات عمومی، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و حتی کمک‌های اضطراری در مواقع بحران محروم بودند، چرا که راهی برای دسترسی وجود نداشت.
با آغاز طرح راه‌سازی روستایی، بسیاری از این روستاها به شبکه جاده‌ای استان متصل شدند. این اتصال فیزیکی، به معنای اتصال اجتماعی و اقتصادی نیز هست. وقتی راهی گشوده می‌شود، تنها خودرو عبور نمی‌کند؛ مدرسه، خانه بهداشت، گردشگر، محصول کشاورزی، و حتی امید نیز از آن می‌گذرد.
راه‌سازی و توسعه اقتصادی محلی
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این طرح، احیای ظرفیت‌های مغفول‌مانده اقتصادی در مناطق روستایی است. بوشهر، با داشتن روستاهایی در حوزه تولید خرما، گوجه‌فرنگی، دامپروری، پرورش ماهی، صنایع‌دستی و حتی گردشگری بومی، پتانسیل عظیمی در بخش روستایی دارد. اما تا پیش از این، نبود راه مناسب باعث می‌شد محصولات در همان مرحله تولید باقی بمانند، یا با صرف هزینه‌های سنگین حمل‌ونقل، سود نهایی به حداقل برسد.
اکنون، با باز شدن مسیرها، فعالان اقتصادی می‌توانند در زمینه‌هایی چون سردخانه‌های کوچک، بسته‌بندی محصولات، یا گردشگری روستایی سرمایه‌گذاری کنند. این امر نه‌تنها مهاجرت معکوس را تشویق می‌کند، بلکه می‌تواند چرخه اقتصاد محلی را از درون بازآفرینی کند.
پیشرفت طرح‌های راه‌سازی روستایی
کارشناس راه و توسعه روستایی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به ویژگی‌های خاص جغرافیای استان اظهار داشت: استان بوشهر به دلیل گستردگی جغرافیایی، تنوع اقلیمی و وجود روستاهایی در نواحی کوهستانی، تپه‌ماهور و دشت‌های پراکنده، از استان‌های خاص در حوزه راه‌سازی به شمار می‌رود. در سال‌های اخیر، بیش از ۷۰۰ کیلومتر راه روستایی در شهرستان‌هایی مانند دشتی، جم، تنگستان، دشتستان و دیر احداث یا بهسازی شده است.
رضا همتی افزود: در مناطق شرقی و جنوبی بوشهر، مانند لاور شرقی، بی دو، سمل و باغ‌انار، به دلیل بافت سخت زمین، شیب‌های تند و بسترهای سنگی، اجرای پروژه‌های راه‌سازی نیازمند مطالعات فنی دقیق، تثبیت بستر و اجرای ابنیه فنی مقاوم در برابر سیلاب است.
همتی تصریح کرد: اقلیم گرم و خشک استان نیز اجرای آسفالت را با دشواری مواجه می‌کند و استفاده از قیر اصلاح‌شده و مصالح مقاوم در برابر گرما، جزو برنامه‌های جدید اجرایی در مناطق روستایی قرار گرفته است.
کیفیت راه‌ها و نقش فناوری در ساخت
در سال‌های اخیر، فناوری‌های نوین راه‌سازی مانند تثبیت خاک با مواد پلیمری، استفاده از آسفالت‌های مقاوم به حرارت و ارتقا ایمنی جاده‌ها با علائم هوشمند، به پروژه‌های استان بوشهر نیز راه یافته‌اند. این موضوع به‌ویژه در مناطق گرم و بیابانی استان اهمیت دارد، چرا که دوام آسفالت تحت گرمای شدید یک چالش جدی محسوب می‌شود.
همچنین در اجرای پروژه‌ها تلاش شده است ضمن حفظ بافت طبیعی محیط، از تخریب پوشش گیاهی و منابع طبیعی جلوگیری شود. در برخی مناطق مانند ارتفاعات کوه‌پایه‌ای دشتستان و تنگستان، طراحی مسیرها با هدف کاهش کمترین میزان تخریب محیط زیست صورت گرفته است.
پیشبرد طرح راه‌سازی در روستاهای بوشهر صرفاً یک پروژه دولتی نبوده است. در این میان، نقش مردم، شوراهای روستایی، دهیاری‌ها، خیرین محلی، و نهادهایی چون بنیاد مسکن و قرارگاه خاتم‌الانبیاء بسیار پررنگ بوده است. در بسیاری از موارد، زمین موردنیاز برای راه با رضایت کشاورزان تأمین شده و در برخی پروژه‌ها حتی مشارکت مالی و نیروی انسانی از سوی اهالی روستا صورت گرفته است.
این مدل مشارکت، ضمن تسهیل اجرای پروژه، حس تعلق مردم به زیرساخت ایجادشده را نیز افزایش داده است؛ جاده‌هایی که با مشارکت مردم ساخته می‌شوند، بهتر نگهداری می‌شوند و دوام بیشتری دارند.
گلایه و امید نسبت به وضعیت راه روستایی
شهرستان گناوه دارای ده‌ها روستای کوچک و متوسط است که به دلیل پراکندگی جغرافیایی و شرایط زمین، راه‌سازی در آن با دشواری‌های فنی و بودجه‌ای مواجه بوده است. به گفته مسئولان، بهسازی بخشی از این مسیرها در دستور کار قرار دارد.
عباس مرادی، از اهالی روستای شول گناوه، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره وضعیت راه‌های روستایی گفت: بعضی از مسیرها آسفالت شده، ولی هنوز راه ما کامل نیست. مخصوصاً زمستان که باروان می‌آید، راه گل می‌شود و عبور و مرور سخت می‌شود. چند بار شده که ماشین مدرسه نتوانسته بیاید دنبال بچه‌ها.
وی افزود: اوایل که راه خاکی بود، هر بار که باران می‌آمد، چند روز در روستا می‌ماندیم و هیچ ماشینی نمی‌توانست رد شود. حالا بخش‌هایی را درست کرده‌اند، ولی راه فرعی تا خود روستا هنوز مشکل دارد.
مرادی ادامه داد: امیدواریم که بقیه مسیر هم درست شود. جاده خوب، خیلی چیزها را حل می‌کند. هم برای مدرسه و درمان، هم برای اینکه محصولات کشاورزی را بتوانیم راحت‌تر به شهر ببریم.
چشم‌اندازی روشن اما پرچالش
هرچند اجرای طرح راه‌سازی در روستاهای بوشهر نتایج امیدوارکننده‌ای داشته، اما هنوز فاصله زیادی تا پوشش کامل راه‌های ایمن و استاندارد در تمامی روستاهای استان وجود دارد.
در حال حاضر، بیش از ۲۰۰ کیلومتر از مسیرهای روستایی در مناطق دورافتاده استان نیازمند بهسازی یا احداث جدید هستند. از سوی دیگر، کمبود اعتبارات عمرانی، افزایش قیمت مصالح، و محدودیت ماشین‌آلات راه‌سازی از موانع جدی در مسیر ادامه پروژه‌ها هستند.
برنامه‌ریزی برای تکمیل این شبکه راه‌ها نیازمند تخصیص اعتبارات پایدار، مشارکت بخش خصوصی و تسهیل‌گری اداری است. همچنین پیشنهاد شده است که بانک‌ها و نهادهای حمایتی، تسهیلات ویژه‌ای برای کسب‌وکارهایی که در نتیجه ایجاد این راه‌ها شکل می‌گیرند در نظر بگیرند، تا آثار این توسعه صرفاً به زیرساخت محدود نشود و به اشتغال و درآمد نیز منجر شود.
اجرای ۵۴ کیلومتر پروژه راه روستایی
مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان بوشهر از اجرای ۵۴ کیلومتر عملیات آسفالت، بهسازی و زیرسازی راه‌های روستایی در استان از ابتدای سال جاری خبر داد.
فرزاد رستمی اعلام کرد: طی این مدت ۲۸ پروژه راه‌سازی در شهرستان‌های مختلف استان به اجرا درآمده که شامل ۱۰ کیلومتر احداث مسیر جدید یا بهسازی و ۴۴ کیلومتر عملیات زیرسازی است.
رستمی همچنین از ساخت ۳۵ دستگاه ابنیه فنی شامل پل و آبرو در مسیرهای روستایی استان خبر داد و تأکید کرد این اقدامات نقش مهمی در افزایش ایمنی و بهبود شبکه حمل‌ونقل روستایی دارد.
مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان بوشهر، با قدردانی از حمایت‌های سازمان راهداری کشور و استاندار بوشهر، افزود: با تخصیص بهینه اعتبارات و نظارت دقیق بر کیفیت اجرا، شاهد تحول چشمگیر در راه‌های روستایی استان خواهیم بود تا روستاییان از دسترسی مناسب و ایمن برخوردار شوند.
راه، فقط راه نیست
در نهایت، باید گفت که طرح راه‌سازی در روستاهای استان بوشهر، یکی از مصادیق برجسته توسعه متوازن و عدالت‌محور در کشور است. این طرح‌ها نه‌تنها موجب اتصال جغرافیایی شده‌اند، بلکه فرایند توانمندسازی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مناطق روستایی را تسریع کرده‌اند. جاده‌ها، اگرچه ممکن است در نگاه اول سازه‌هایی سرد و بی‌روح باشند، اما در واقع در دل خود زندگی، توسعه، رفاه و آینده‌ای روشن برای نسل‌های بعدی حمل می‌کنند.
اگر توسعه را بخواهیم از جایی آغاز کنیم، آن نقطه بی‌تردید از دل خاک، سنگ و جاده‌هایی خواهد بود که روستاها را به قلب کشور متصل می‌کنند.
