همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: تصویربرداری مستقیم از سیاره‌ای غول‌آسا در یک منظومه دوگانه، باعث شده دانشمندان متوجه تفاوت زمانی در شکل‌گیری سیاره‌ها شوند؛ یعنی کیهان نه‌تنها بی‌مرز است، بلکه پر از شگفتی.
دوستاره جوان
در منظومه دوتایی HD ۱۳۵۳۴۴ AB که در فاصله حدود ۴۴۰ سال نوری از ما قرار دارد، دوستاره جوان A و B دیده می‌شوند که اگرچه هم‌زمان شکل‌گرفته‌اند، اما مسیر تکامل آنها کاملاً متفاوت است. ستاره A دیسک سیاره‌سازی خودش را پاک‌کرده و اکنون میزبان یک سیارة غول‌آساست؛ اما همتایش، ستاره B، هنوز در حال شکل‌دادن سیاره‌هاست.
این کشف با استفاده از تلسکوپ فوق‌العاده بزرگ اروپا (VLT) و ابزار پیشرفته SPHERE انجام شد. اولین تصویربرداری مستقیم از سیاره‌ای عظیم در اطراف ستاره. A این اتفاق نشان‌دهنده این است که دوستاره هم‌زمان می‌توانند با سرعت‌های متفاوت سیاره‌سازی کنند و این موضوع پایه‌ای نوین در فهم ما از شکل‌گیری منظومه‌های سیاره‌ای است.
دوستاره، دو سرنوشت
در این منظومه سیاره‌سازی ستاره A پایان‌یافته؛ دیسک گازی‌ـ‌غباری پاک شده و میزبان یک سیاره عظیم است.
ستاره B نوع F هنوز دیسکی فعال دارد؛ پر از غبار، حفره‌ها، بازوهای مارپیچی و سایه‌های متحرک است؛ نشانه‌های تعامل درون دیسک و شکل‌گیری سیاره‌ها.
کشف سیاره عظیم HD ۱۳۵۳۴۴ Ab
جرم سیاره عظیم HD ۱۳۵۳۴۴ Ab حدود ۱۰ برابر مشتری است. مدار: ۱۵–۲۰ واحد نجومی (همسان فاصلة اورانوس تا خورشید).
سن آن کمتر از ۱۲ میلیون سال از جوان‌ترین سیاره‌هایی که مستقیم دیده شده‌اند.
بیشتر بخوانید :
این سیاره چگونه دیده شد؟
رصد مستقیم با SPHERE روی VLT: نور ضعیف سیاره‌ای برداشته شد و چهار سال به طور پیوسته رصد شد و موقعیت دقیق سیاره نسبت به ستاره بادقت بالا ثبت شد و تأیید نهایی گرفت که یک سیاره واقعی بود، نه ستاره دوردست
شکل‌گیری سیاره‌ها
این منظومه ثابت می‌کند حتی در یک سیستم دوتایی، شکل‌گیری سیاره‌ها می‌تواند ناهماهنگ باشد: یکی آماده و کامل شده و دیگری هنوز در مرحلة ابتدایی است. این موضوع چالشی جدی برای مدل‌های قدیمی سیاره‌سازی است.
راز نزدیک خط برف
منطقه‌ای که HD ۱۳۵۳۴۴ Ab در آن تشکیل شده، نزدیک «خط برف» است؛ یعنی مکانی که در آن ترکیباتی مانند آب و متان یخ می‌زنند و باعث تجمع ذرات برای شکل‌گیری سریع‌تر سیاره‌های گازی می‌شوند.
ساختارهای پیچیده کیهان
کشف HD ۱۳۵۳۴۴ Ab در یک سیستم ستاره‌ای دوتایی، بیانگر این واقعیت است که کیهان پر از ساختارهای پیچیده و غیر انتظاری است. تصویربرداری مستقیم با ابزارهای پیشرفته، چشم‌انداز جدیدی برای بررسی چنین سیستم‌هایی گشوده است. دوستاره هم‌سن می‌توانند مسیر متفاوتی برای شکل‌گیری سیاره‌ها داشته باشند.
این کشف گامی بزرگ در درک چگونگی شکل‌گیری سیاره‌های عظیم به‌ویژه در محیط‌های چند ستاره‌ای محسوب می‌شود.
