متخصصان معتقدند استرس و استفاده از گوشی‌های هوشمند ۲ عامل مؤثر در تأخیر گفتار و رشد زبانی کودکان است، بر اساس پژوهش‌های متعدد این عوامل از طریق مکانیسم‌های مختلفی بر توانایی‌های کلامی کودکان تأثیر منفی می‌گذارند.

 

گروه جامعه ایرنا، استفاده از گوشی و تبلت که نتیجه آن کاهش تعامل چهره به چهره، اختلال در توجه مشترک، کاهش پرسش کودکان و پاسخگویی والدین و گفت و گو بین کودک و والدین است، مشکلات کلامی را برای کودکان ایجاد می کند، استفاده کودکان زیر ۱۸ ماه از گوشی یا تبلت با کاهش رشد واژگان مرتبط است؛ همچنین برای کودکان ۲ تا ۵ سال نیز بیش از یک ساعت استفاده روزانه، خطر مشکلات بیانی را ۴۶ درصد افزایش می‌دهد.

 

همچنین متخصصان داشتن استرس و قرار گرفتن کودکان در محیط های پر استرس را موجب بروز مشکلاتی از جمله مشکلات کلامی برای آنان می دانند، استرس والدین ناشی از کار، مسائل مالی یا تنش‌های خانوادگی منجر به کاهش کیفیت و کمیت تعاملات کلامی با کودک می‌شود و حضور کودکان در محیط‌های پر استرس و قرارگیری آنان در معرض محیط‌های پراسترس مانند دعواهای خانوادگی، تغییرات ناگهانی یا فشار آموزشی زودهنگام با افزایش خطر لکنت زبان به‌ویژه در سن ۲ تا ۵ سالگی و تاخیر در بیان همراه است.

 

این متخصصان، مدیریت استفاده از گوشی و تبلت شامل محدود کردن استفاده کودکان زیر ۱۸ ماه از صفحه‌ نمایش‌ها، تعیین زمان‌های بدون گوشی برای والدین مثلاً هنگام غذا یا بازی، جایگزینی فعالیت‌های تعاملی مانند کتابخوانی که اثرات منفی گوشی را تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهد را با عنوان راهکارهای کاهش استفاده از گوش عنوان می کنند.

 

همچنین افزایش تعاملات چهره‌به‌چهره با روش هایی مانند پرسش‌های باز مثلاً «این اسباب‌بازی چه رنگیه»، مشاوره برای مدیریت استرس والدین و ایجاد محیطی آرام برای کودک، استفاده از فعالیت‌های جایگزین مانند بازی با لگو، اوریگامی یا نقاشی که مهارت‌های زبانی و شناختی را تقویت می‌کنند را به عنوان راهکارهای کاهش استرس و بهبود تعامل مطرح می کنند.

 

هادی ترابی ، آسیب‌شناس گفتار و زبان در این خصوص با اشاره به اهمیت آگاهی خانواده‌ها از مراحل طبیعی رشد زبان در کودکان، اظهار کرد: کودکان معمولاً از ۶ ماهگی با تولید صداها و هجاهایی به نام بابلینگ، وارد مسیر رشد زبانی می‌شوند، در یک‌سالگی نخستین واژه‌ها را بیان می‌کنند و در ۱۸ ماهگی باید بتوانند عبارات ۲ کلمه‌ای بسازند، همچنین انتظار می‌رود تا ۲ سالگی، دایره واژگان آن‌ها به حدود ۳۰۰ کلمه برسد، هرگونه تأخیر محسوس در این مسیر باید توسط آسیب‌شناس گفتار و زبان بررسی شود.

 

وی، عوامل محیطی را یکی از دلایل اصلی تاخیر در گفتار برشمرد و افزود: کم‌شنوایی، اختلالات رشد، سندروم‌های ژنتیکی و اوتیسم نیز از دیگر علل مؤثر در این زمینه هستند که می‌توانند ارتباط کودک با محیط را کاهش دهند و بر رشد زبانی او تأثیر بگذارند.

 

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اراک درباره اختلال لکنت زبان، توضیح داد: لکنت یک اختلال چند عاملی است (مولتی‌فکتوریال) و بیشتر درمان آن، علامتی است؛ یعنی بر کاهش علائم تمرکز دارد تا حذف کامل علت؛ افراد دارای لکنت می‌توانند با درمان مناسب، به گفتار روان برسند.

 

وی دلایل بروز لکنت را در چهار دسته اصلی، علل ژنتیکی و ذاتی، عوامل رشدی مثل رشد شناختی و زبانی، عوامل محیطی مانند استرس، مشاجرات خانوادگی یا حوادث ناگهانی و مسائل یادگیری که در تثبیت علائم نقش دارند، دانست.

 

ترابی افزود: لکنت می‌تواند در اثر اتفاقاتی مانند سیل، زلزله، یا آسیب مغزی نیز ایجاد شود، نوع رایج آن، لکنت رشدی است که معمولاً بین سنین ۲ تا ۵ سالگی ظاهر می‌شود و نیاز به مداخله زودهنگام دارد.

 

وی هشدار داد: استفاده زیاد از تلفن همراه و تبلت یکی از عوامل تأثیرگذار بر رشد گفتار است؛ کودکان زیر ۱۸ ماه نباید در معرض صفحه‌نمایش قرار بگیرند و در سنین ۲ تا ۵ سال نیز استفاده از این ابزارها باید کمتر از یک ساعت در روز باشد.

 

وی توصیه‌های کاربردی برای والدین را اینگونه بیان کرد: واژگان کودک را کامل نکنید، به‌ جای او صحبت نکنید، کودک را به حرف زدن وادار نکنید، سرعت گفتار خود را کاهش دهید و از جملات ساده‌تر و قابل‌فهم‌تر استفاده کنید.

 

ترابی با بیان اینکه والدین نسبت به نشانه‌های تأخیر گفتار و لکنت هوشیار باشند، تاکید کرد: تشخیص به‌موقع و درمان زودهنگام اختلالات گفتار، تأثیر زیادی در بهبود ارتباط کودک با محیط و کاهش آسیب‌های آینده دارد. والدین باید نسبت به نشانه‌های تأخیر گفتار و لکنت هوشیار باشند.