خبرگزاری مهر، گروه استانها- عاطفه وفائیان: امام سجاد (علیه‌السلام) در دورانی که خفقان و ستم امویان بیداد می‌کرد، با تدبیری مثال‌زدنی به احیای دین پرداختند. ایشان با بهره‌گیری از ابزارهایی چون دعا، خطبه‌های روشنگرانه و تربیت دینی، توانستند ارزش‌های اسلامی را در جامعه زنده نگه دارند و از نابودی اسلام جلوگیری کنند. صحیفه سجادیه، این زبور آل محمد (ص)، گنجینه‌ای ارزشمند از معارف الهی، اخلاق و مسائل اجتماعی است که در آن دوران فتنه‌خیز، راهگشای معنوی و اجتماعی جامعه بود. امروز نیز، با توجه به چالش‌های فرهنگی و اجتماعی موجود، بازگشت به سیره امام سجاد (علیه‌السلام) و آموزه‌های صحیفه سجادیه و رساله حقوق، می‌تواند راهکارهایی عملی برای تقویت بنیان‌های خانواده، ارتقای اخلاق و معنویت، و توجه به حقوق فردی و اجتماعی ارائه دهد و جامعه را به سوی تعالی رهنمون سازد.
بررسی سیره عملی امام سجاد علیه‌السلام
حجت‌الاسلام مهدی حسن‌زاده نامقی، استاد حوزه و دانشگاه، ضمن تسلیت ایام شهادت امام سجاد علیه‌السلام در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به جمله تاریخی امام خمینی (ره) مبنی بر احیای اسلام توسط ماه‌های محرم و صفر، اظهار کرد: اگر محرم و صفر نبود احکام دین و قرآن گفته نمی‌شد و چیزی از اسلام باقی نمی‌ماند. اما باید توجه داشت چه کسی محرم و صفر را زنده نگه داشت؟
این استاد حوزه و دانشگاه تأکید کرد: پس از واقعه کربلا امام سجاد علیه‌السلام با خطبه‌های روشنگرانه و بهره‌گیری از همه ابزارها در شرایط خفقان و دشواری ارزش‌های دینی را حفظ کردند.
وی با بیان روایتی دردناک از امام سجاد علیه‌السلام افزود: حضرت فرموده بودند که پس از واقعه کربلا آن‌قدر فضای سنگین و خفقان حاکم بود که جز سه نفر در مدینه، همه مرتد شده بودند و یا در مکه و مدینه تنها بیست نفر دوستدار اهل بیت علیهم‌السلام باقی ماندند. با این وجود امام سجاد علیه‌السلام با بهره‌گیری از دعا و تربیت دینی افراد را به سوی دین بازگرداندند.
حسن زاده نامقی با اشاره به اهمیت صحیفه سجادیه خاطرنشان کرد: صحیفه سجادیه که به زبور آل محمد لقب گرفته، در فتنه‌های آن زمان و حتی امروز راهگشای معنوی و اجتماعی جامعه است. دعای ابوحمزه ثمالی و رساله حقوق امام سجاد علیه‌السلام جزو میراث ماندگار آن حضرت است که در باب معارف دینی، اخلاق، حقوق فردی و اجتماعی تأثیری عمیق داشته است.
استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری، خاطرنشان کرد: رهبر معظم انقلاب توصیه مؤکد به انس با صحیفه سجادیه داشته‌اند که متأسفانه هنوز مغفول مانده است؛ این کتاب سرشار از نغمه‌های معنوی، دعا، اخلاق، علم نافع و مسائل اجتماعی است که امروز جامعه ما به آن نیازمند است.
وی با اشاره به شرایط فرهنگی و اجتماعی کنونی کشور، اظهار کرد: با وجود موفقیت‌های میدانی ایران در عرصه بین‌المللی، متأسفانه در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی ضعف‌هایی داشته‌ایم و لازم است با رجوع مجدد به سیره امام سجاد علیه‌السلام بخصوص آموزه‌های صحیفه سجادیه و رساله حقوق، بنیان‌های خانواده و اجتماع را تقویت کنیم.
امام سجاد (ع)، پرچم‌دار روشنگری و مقاومت در سخت‌ترین دوران امامت
حجت‌الاسلام حسین مهدوی‌پارسا، کارشناس دینی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به دوران پر ابتلای امامت امام سجاد (ع)، اظهار کرد: امام (ع) در مقابله با اختناق، تحریف و جنگ روایت‌ها، با حفظ عقلانیت، هدایت عواطف مؤمنین و شبکه‌سازی، دین را احیا و مسیر صحیح را برای آینده شیعه ترسیم کرد.
کارشناس دینی با مرور شرایط جامعه اسلامی در عصر امام سجاد (ع) اظهار داشت: در میان ۲۵۰ سال امامت شیعه، دشوارترین دوران به ۳۴ سال امامت امام سجاد (ع) باز می‌گردد؛ دورانی که شیعه با فتنه‌ها، ناامنی و سلطه حاکمانی مواجه بود که حتی از یاد خدا و نماز نیز ابراز انزجار می‌کردند.
وی افزود: یکی از نمونه‌های بارز این فضا، حذف آیه «اتقوالله» و ملغی شدن امر به معروف به دستور عبدالملک مروان و وجود کارگزارانی چون حجاج بود.
مهدوی‌پارسا با اشاره به سختی تبلیغ در چنین زمانه‌ای تأکید کرد: امام سجاد (ع) با بهره‌گیری از روش‌های مختلف چون جنگ روایت‌ها، اجازه نداد واقعیت کربلا، آن‌گونه که دستگاه اموی می‌خواست روایت شود. نقش حضرت زینب (س) و بانوان کاروان اسرا در افشای حقیقت از طریق خطبه‌ها بسیار کلیدی بود.
کارشناس دینی ادامه داد: یکی دیگر از محورهای مهم، تبیین جایگاه اهل بیت علیهم‌السلام بر اساس آیات الهی، به‌ویژه آیه تطهیر است. همچنین امام سجاد (ع) با ایراد خطبه‌ها، بیان دعاهایی همچون صحیفه سجادیه و تبیین وظایف مؤمنین و حقوق حاکم و مردم، تلاش کردند جایگاه ولایت، فرهنگ ولایت‌پذیری، ایستادگی، مقاومت و معنویت را در جامعه نهادینه کنند
وی تحریک عواطف و ایجاد سوال در ذهن مردم، شبکه‌سازی اجتماعی و احیا نشانه‌های حسینی را از دیگر راهبردهای امام سجاد (ع) برشمرد و افزود: امام رضا (ع) نیز با پاسداشت تربت سیدالشهدا (ع) و استفاده از آن در تسبیح، شفا و زیارت، مسیر احیای مکتب حسینی را استمرار داد.
مهدوی‌پارسا تاکید کرد: امروز باید میراث شهدا را حفظ و عقلانیت، شجاعت و معنویت را سرلوحه فعالیت‌های دینی و فرهنگی خود قرار دهیم، همان‌گونه که امام سجاد (ع) مقاومت و هدایت را در سخت‌ترین شرایط عملی ساخت.
زنگ خطری اخلاقی؛ شادی از گناه زمینه نابودی ایمان
حجت‌الاسلام عبدالحمید صادقی، نویسنده و پژوهشگر حوزه عفاف و خانواده در گفتگو با خبرنگار مهر، با استناد به حدیثی مهم از امام سجاد (ع)، نسبت به افتخار و ابراز شادی برخی افراد نسبت به گناه، به ویژه در موضوعاتی چون بی‌حجابی، بی‌بندوباری و مسائل اخلاقی در جامعه امروز هشدار داد و تاکید کرد: شادی و عادی‌سازی گناه از گناه بزرگ‌تر است و کسی که حیا را کنار بگذارد، ایمان خود را از دست رفته می‌یابد.
نویسنده و پژوهشگر حوزه عفاف و خانواده با اشاره به وضعیت اخلاقی و فرهنگی جامعه اظهار کرد: برخی افراد پس از انجام گناهانی مانند بی‌حجابی، بی‌عفتی، بی‌بند و باری، گوش دادن به موسیقی حرام، یا عدم رعایت حجاب توسط همسر، نه تنها نسبت به اعمال خود پشیمان نیستند بلکه بعضاً با افتخار و خوشحالی از آن یاد می‌کنند و حتی اقدام به توجیه آن می‌نمایند.
وی گفت: این دسته، با عادی‌انگاری و حتی ترویج گناه، در معرض خطر جدی نابودی ایمان قرار دارند، در حالی که افراد پشیمان و نگران از گناه یک درجه به سلامت نفس نزدیک‌ترند.
صادقی با اشاره به حدیثی از امام زین‌العابدین علیه‌السلام بیان کرد: «اِیّاکَ وَ الاِبْتِهاجَ بالِذَّنْبِ، فاِنَّ الاِبْتِهاجَ بِهِ اَعْظَمُ مِنْ رکُوُبِهِ.» (خطر نکن به اینکه از گناه خوشحال باشی؛ چراکه شادی به گناه از خود گناه بزرگ‌تر است.)
نویسنده و پژوهشگر حوزه عفاف و خانواده تأکید کرد: خوشحالی و افتخار به گناه، نشانه آن است که قلب انسان از توبه و پشیمانی فاصله گرفته و این حالت به تدریج سبب عادی‌شدن گناه و حتی ترویج آن در جامعه می‌شود.
وی افزود: حضرت امام صادق علیه‌السلام نیز درباره اهمیت حیا در حفظ ایمان می‌فرمایند: «لا إیمانَ لِمَن لا حیاءَ لَهُ» (کسی که حیا ندارد، ایمان ندارد.)
صادقی بیان کرد: بر اساس این احادیث نورانی، گناهکار پشیمان هنوز جرقه‌ای از ایمان و حیا در قلبش زنده است، اما کسی که به گناه افتخار می‌کند و ابایی از آن ندارد، در واقع حیای وی از دست رفته و در نتیجه سلامت ایمانش را در معرض خطر جدی قرار داده است.
نویسنده و پژوهشگر حوزه عفاف و خانواده هشدار داد که ترویج و تشویق عملی یا زبانی دیگران به گناه، نیز خطرناک و مورد نکوهش است.
وی توصیه کرد: همواره مراقب باشیم مرتکب گناه نشویم و اگر هم دچار لغزش شدیم، هرگز به آن شادی و افتخار نکنیم، بلکه با پشیمانی صادقانه به سوی توبه بازگردیم و دیگران را هم به این مسیر دعوت کنیم.
با توجه به چالش‌های فرهنگی و اجتماعی امروز جامعه ما، بازگشت به سیره امام سجاد (علیه‌السلام) و بهره‌گیری از آموزه‌های ارزشمند صحیفه سجادیه و رساله حقوق، می‌تواند راهگشای بسیاری از مشکلات باشد. تقویت بنیان‌های خانواده، ارتقای اخلاق و معنویت در جامعه، و توجه به حقوق فردی و اجتماعی، از جمله مهم‌ترین راهکارهایی است که می‌توان با الهام از سیره امام سجاد (علیه‌السلام) در جامعه پیاده‌سازی کرد. امید است با تاسی به آن امام همام، شاهد ایرانی آبادتر و جامعه‌ای متعالی‌تر باشیم.
