شینهوا، خبرگزاری دولتی چین در اواخر ماه ژوئن خبر داد مجلس عالی قانون‌گذاری چین به برکناری ژنرال میائو هوآ از کمیسیون مرکزی نظامی، بالاترین نهاد فرماندهی نظامی این کشور رأی داد. میائوی ۶۹ ساله در ماه نوامبر به دلیل «نقض جدی انضباطی» تحت تحقیق قرار گرفت. این مقام سابق مسئول ایدئولوژی سیاسی ارتش آزادی‌بخش خلق نیز از سمت خود تعلیق شده بود.
بیانیه شینهوا جزئیات بیشتری ارائه نکرد، اما این اقدام مرحله دیگری از پاکسازی ضدفساد شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین در ارتش این کشور را نشان می‌دهد که در آن بیش از ۱۲ ژنرال ارتش آزادی‌بخش خلق و چند مدیر صنعت دفاعی مورد اتهام قرار گرفته‌اند.
کمیسیون مرکزی نظامی، متشکل از شش عضو، عالی‌ترین نهاد تصمیم‌گیری نیروهای مسلح و یکی از قدرتمندترین نهادهای چین است. در دوره شی جین‌پینگ، این کمیسیون شامل دو نایب‌رئیس به‌عنوان رهبران نظامی و سه عضو دیگر از جمله میائو هوآ است که متحد نزدیک رهبر ارشد کشور تلقی می‌شوند.
برکناری فرماندهان چین
به گزارش خبرگزاری بلومبرگ، دولت شی از تابستان گذشته با آغاز تحقیقات فساد در خریدهای سخت‌افزاری که به سال ۲۰۱۷ بازمی‌گردد، بیش از ۱۲ شخصیت ارشد نظامی را برکنار کرده است. این تحقیقات به اخراج دو وزیر دفاع پیشین چین از حزب کمونیست و همچنین برکناری چندین مقام مرتبط با نیروی موشکی محرمانه که زرادخانه هسته‌ای کشور را مدیریت می‌کنند، انجامید.
یکی از آنها لی شانگفو، وزیر دفاع بود که در اکتبر ۲۰۲۳ برکنار و در ژوئن ۲۰۲۴ از حزب اخراج شد. سپس، در نوامبر گذشته میائو هوآ، رئیس دپارتمان کار سیاسی سی‌ام‌اس که امور پرسنلی و حزبی را مدیریت می‌کرد، به دلیل «نقض جدی انضباطی» تعلیق شد و ماه گذشته رسماً از این نهاد کنار رفت. اواسط آوریل نیز فایننشال تایمز گزارش داد که هه ویدونگ، نایب‌رئیس دوم که از اوایل مارس در انظار عمومی دیده نشده، از ارتش پاکسازی شد.
برکناری این تعداد از مقامات نظامی، نه کم‌سابقه، بلکه بی‌سابقه است. نکته عجیب‌تر این بوده که هر سه ژنرال پیش‌تر توسط خود شی ارتقا یافته بودند. آنها در سال ۲۰۲۲ و پس از تثبیت کنترل شی بر حزب کمونیست در بیستمین کنگره، منصوب شدند. هه ویدونگ حتی عضو دفتر سیاسی، یکی از نهادهای ارشد تصمیم‌گیری حزب با ۲۴ رهبر ارشد، بود. میائو و هه توسط تحلیلگران بخشی از «جناح فوجیان» در ارتش توصیف شده‌اند، زیرا این ژنرال‌ها همزمان با شی در این استان خدمت کرده و گمان می‌رود روابط نزدیکی با او داشته باشند.
دلیل برکناری ها
ام. تیلور فراوِل، استاد علوم سیاسی می‌گوید که البته احتمال دارد افسران ارشد پاکسازی‌شده هیچ جرمی جز ناکارآمدی مرتکب نشده باشند و ممکن است شی صرفاً از عملکرد آنها ناراضی بوده و اعتماد به توانایی آنها برای رهبری و دستیابی به اهدافش را از دست داده باشد. او با استناد به کتاب جدید جوئل ووتنو و فیلیپ ساندرز که به جست‌وجوی چین برای برتری نظامی اشاره کرده‌اند، اعتماد شی به ژنرال‌هایش را ناشی از ساختار رابطه بین حزب و نیروهای مسلح می‌داند.
ارتش آزادی‌بخش خلق از خودمختاری قابل‌توجهی با نظارت مستقیم اندک برخوردار است، بنابراین حزب راهی جز اعتماد به خودانضباطی ارتش ندارد. علاوه بر این، ماهیت تخصصی امور نظامی مدرن به این معناست که حزب فاقد تخصص لازم برای اطمینان از تحقق اهداف مدرن‌سازی حزب توسط ارتش است.
برای پیروزی در درگیری‌های احتمالی، خصوصاً جنگ بر سر تایوان، ارتش بایستی بر عملیات‌های مشترک که عناصری از شاخه‌ها و سرویس‌های مختلف است، مسلط باشد. پیچیدگی چنین عملیاتی نیازمند وحدت فرماندهی و برنامه‌ریزی یکپارچه، قابلیت همکاری پلتفرم‌ها در داخل و بین سرویس‌ها، تفویض اختیار و انعطاف‌پذیری و سیستم‌های قوی فرماندهی، کنترل، ارتباطات و نظارت است. بازسازماندهی ارتش آزادی‌بخش برای انجام بهتر چنین عملیاتی یکی از دلایل اصلی اصلاحات سازمانی بی‌سابقه‌ای بود که شی در سال ۲۰۱۵ آغاز کرد.
دلایل پاکسازی‌های اخیر هرچه که باشد، آنها تقریباً به طور قطع آمادگی رزمی چین و اعتماد رهبری چین به توانایی‌های ارتش آزادی‌بخش را کاهش خواهند داد. به عقیده تحلیلگر ایست اِیژا فوروم، بی‌اعتمادی شی به ارتش به نگرانی‌ها در مورد کارایی آن در زمان بحران دامن زده است. همچنین آغاز جنگ جدید نفوذ سیاسی بیشتری به سران ارتش می‌بخشد؛ موقعیتی که شی را در تنگنا قرار می‌دهد.
اگر حزب کمونیست فساد در سیستم خرید تسلیحات را کشف کرده باشد، ممکن است رهبری حزب به قابلیت اطمینان و عملکرد سیستم‌های تسلیحاتی پیشرفتهای که در دهه گذشته توسعه و مستقر شده‌اند، شک کند. نیوزویک در سال ۲۰۲۴ به نقل از دستگاه اطلاعاتی آمریکا مدعی شد که برخی از موشک‌های بالستیک جدید چین به جای سوخت با آب پر شده بودند و درب‌های انفجاری ساخته‌شده برای سیلوهای جدید نیاز به تعمیر یا تعویض داشتند. احتمالاً تلاش‌هایی برای بازبینی و تأیید مجدد سیستم‌های تسلیحاتی جدید در جریان بوده که ممکن است توسعه و استقرار آنها را کُند کند.
مایکل کلارک و جید گوان، پژوهشگران مطالعات استراتژیک و روابط بین‌الملل با رد انگیزه سیاسی صرف در پاکسازی ارتش، توضیح می‌دهند که منافع نهادی-بوروکراتیک تنها بخشی از موضوع را روشن می‌سازد. آنها و شماری دیگر از پژوهشگران معتقدند که ارتقای چهره‌های کلیدی در ارتش نه به دلیل همسویی جناحی، بلکه به دلیل تأکید شی بر تقویت آمادگی و توانایی‌های جنگی ارتش آزادی‌بخش بوده است. بر اساس این منطق، پاکسازی چهره‌هایی مانند هه ویدونگ و دریاسالار میائو هوآ ممکن است نشان‌دهنده قضاوت شی باشد که این رهبران در آنچه مأموریت فوری آنها بوده، شکست خورده‌اند.
البته پاکسازی ظاهری مردانی که به طور خاص توسط شی ارتقا یافته و به او مرتبط بوده‌اند، همچنان یک معما باقی مانده است.
چشم‌انداز ۲۰۲۷
اینکه این پاکسازی‌های برجسته اکنون رخ می‌دهند، از دید ناظران خارجی پنهان نمانده است. در سال ۲۰۲۷، ارتش آزادی‌بخش صدمین سالگرد تأسیس خود را جشن خواهد گرفت. همچنین به گزارش ایندو-پسفیک دیفِنس فروم، ۲۰۲۷ سالی است که شی انتظار دارد نیروهای مسلح چین پیشرفتهای چشمگیری در مدرن‌سازی خود داشته باشند.
رویترز نیز دو سال پیش به نقل از بیل برنز، رئیس سابق سی‌آی‌اِی مدعی شده بود که شی به ارتش دستور داده «تا سال ۲۰۲۷ برای تهاجمی موفق به تایوان آماده باشد. البته دستورات شی به این معنا نیست که چین قطعاً در آن سال به تایوان حمله خواهد کرد، اما همان‌طور که برنز ادعا کرده، این یادآور جدیت تمرکز و جاه‌طلبی اوست.
با توجه به اهداف جاه‌طلبانه‌ای که برای ارتش آزادی‌بخش تعیین شده، این سؤال مطرح می‌شود که این موج جدید پاکسازی‌ها چگونه می‌تواند بر آمادگی ارتش چین تأثیر بگذارد؟ خود پاکسازی‌ها احتمالاً برخی برنامه‌های مدرن‌سازی تسلیحات را کند می‌کنند، ساختارهای فرماندهی و تصمیم‌گیری را مختل می‌سازند و روحیه را تضعیف می‌کنند.
این تغییرات توانایی ارتش برای جنگیدن در کوتاه‌مدت تا میان‌مدت را کاهش می‌دهد. ممکن است پکن اکنون مجبور شود پیش از انجام عملیات‌های نظامی بزرگ، مانند تهاجم آبی-خاکی به تایوان، احتیاط بیشتری به خرج دهد.
با این حال، یادآوری این نکته لازم است که پکن به ندرت منتظر شرایط مناسب برای دستور جنگ بوده است. برای مثال، در سال ۱۹۵۰، نیروهای چینی در جنگ کره به حمایت از پیونگ‌یانگ مداخله کردند، با وجود اینکه اقتصاد و جامعه چین پس از سال‌ها جنگ داخلی ویران شده بود. در سال ۱۹۶۲ و علی‌رغم اینکه افسر ارشد نظامی چین به خاطر انتقاد از سیاست «یک گام بزرگ به جلو» مائو پاکسازی شده بود، ارتش آزادی‌بخش خلق به هند حمله کرد.
در سال ۱۹۷۹ نیز ارتش بدون آمادگی به ویتنام اعزام شد و تلفات قابل‌توجهی برای دستاوردهای سیاسی محدود متحمل شد. اکنون ممکن است مانند آن زمان، رهبران چین حتی اگر شرایط اقتصادی و سیاسی داخلی نامطلوب به نظر برسد و ارتش آزادی‌بخش خلق برای جنگ آماده نباشد، به جنگ روی آورند.
