در پی جنگ دوازده روزه و اصابت موشک‌های اسرائیل به بخش‌هایی از شهر تهران و تخریب منازل برخی از شهروندان؛ سازوکار اسکان اضطراری و موقت، همچنین نحوه تأمین هزینه بازسازی واحدهای مسکونی به موضوعی مهم بدل شده و مورد توجه و پرسش رسانه‌ها و افکار عمومی قرار گرفته است. علی نصیری، رئیس سازمان مدیریت بحران تهران، در گفت‌و‌گو با رویداد۲۴ به تشریح دقیق فرآیندها، جزئیات مالی و سازوکار‌های قانونی و اجرایی این موضوع پرداخته است.
او از دسته‌بندی خسارات وارده به واحدهای مسکونی و روند جبران آنها خبر داد و با تفکیک انواع خسارت به چهار گروه اصلی، گفت که فرآیند بازسازی و تعمیرات در برخی موارد تا پایان تیر ماه به اتمام می‌رسد. آنچه عجیب است میزان بودجه‌ای ایست که دولت برای بازسازی خانه‌های تخریب شده در نظر گرفته است. هفته گذشته سخنگوی دولت در شبکه اجتماعی ایکس خبر داد که هزار میلیارد تومان برای اسکان موقت و بازسازی واحدهای مسکونی آسیب‌دیده از حملات رژیم صهیونیستی به تصویب دولت رسیده است. این در حالی است که رئیس سازمان مدیریت بحران تهران گفته در مرحله نخست شهرداری تهران ۲ هزار میلیارد تومان بودجه برای اسکان موقت خانواده‌هایی که خانه‌هایشان در جنگ تخریب شده اختصاص داده است.
خسارت‌های جزئی به ساختمان‌ها تا آخر هفته آینده پرداخت می‌شود
علی نصیری، رئیس سازمان مدیریت بحران تهران به چهار نوع خسارت در تهران اشاره کرده است؛ اولین نوع، خسارت‌های جزئی هستند؛ شامل شیشه و پنجره. حدود ۴۷۰۰ واحد فقط همین مشکل را دارند. یعنی تنها مسأله‌شان شیشه و پنجره است و هیچ مسئله دیگری ندارند. این واحدها با هزینه شهرداری منطقه تعمیر می‌شوند.
به گفته او، شهرداری یا پیمانکار آورده و کار را انجام می‌دهد یا اینکه خودِ مردم کار را انجام می‌دهند و فاکتور را برای شهرداری آورده و هزینه‌ای که انجام شده به آنها پرداخت می‌شود. در هر دو حالت، کار انجام شده یا در حال اتمام است.
نصیری معتقد است تا آخر تیر ماه یا حتی آخر هفته آینده، این بخش باید تمام شود.
رئیس سازمان مدیریت بحران تهران درباره وضعیت بازسازی گروه دوم از واحدهای خسارت دیده، گفت: دسته دوم، خسارت‌های متوسط هستند. یعنی سازه آسیبی ندیده، اما فراتر از شیشه و پنجره آسیب دیده است. مثلا ممکن است یک تیغه ریخته باشد، یک اتاق آسیب دیده باشد، آشپزخانه یا سرویس بهداشتی صدمه دیده باشند ولی اسکلت ساختمان سالم است.
نصیری تعداد واحدهای با خسارت جزئی اما قابل توجه را چیزی حدود ۲۶۰۰ واحد تخمین زده است.
وی افزود: ما این واحدها را به دو دسته تقسیم کرده‌ایم: واحد‌هایی که با هزینه کمتر از ۳۰۰ میلیون تومان قابل تعمیر هستند: این گروه حدود دو سوم این دسته را شامل می‌شوند. ما به این افراد مستقیم پول پرداخت می‌کنیم تا خودشان پیمانکار بگیرند و تعمیرات را انجام دهند. اگر کسی پیمانکار نداشت، شهرداری به او معرفی می‌کند. گروه دوم واحد‌هایی است که بالای ۳۰۰ میلیون تومان خسارت دیده‌اند.در این موارد، شهرداری پیمانکار می‌گیرد، اما به پیمانکار پول نقد نمی‌دهیم. به جای آن از روش‌هایی مثل غیرنقدی حساب کردن، اعطای تراکم تشویقی، واگذاری زمین یا بخشش عوارض استفاده می‌کنیم تا با پیمانکار به توافق برسیم.
شهرداری دقیقا چقدر پول می‌دهد و کی می‌دهد؟
این مقام مسئول درباره زمان‌بندی پرداخت‌ها و ارزیابی‌ها نیز توضیح داد: برای خسارت‌های کمتر از ۳۰۰ میلیون تومان، پرداخت در دو قسط انجام می‌شود. قسط اول همین هفته پرداخت شده یا در حال پرداخت است. میانگین پرداخت قسط اول حدود ۷۰ میلیون تومان بوده که به شهرداران مناطق تحویل داده شده است. قسط دوم پس از ارزیابی نهایی نظام مهندسی پرداخت می‌شود.
او گفته ظرف چند روز آینده نظام مهندسی ارزیابی ریالی را به ما اعلام می‌کند و به همان میزان، پرداخت دوم صورت می‌گیرد.
۵۰۰ تا ۶۰۰ واحد نیاز به بازسازی و مقام سازی دارند | پیشنهاد شهرداری: به جای مقاوم سازی، از نو بسازید
نصیری در ادامه به گروه سوم از واحدهای خسارت دیده اشاره کرد و گفت: گروه سوم واحد‌هایی هستند که نیاز به مقاوم‌سازی دارند.
او تعداد این واحدها را ۵۰۰ تا ۶۰۰ واحد تخمین زده و می‌گوید: منظورم از «واحد» خانوار است، نه ساختمان. چون در یک ساختمان ممکن است ۱۰ یا ۱۵ یا حتی ۲۰ خانوار زندگی کنند. ما این آمار را بر اساس واحد مسکونی یعنی خانواده حساب می‌کنیم، نه خودِ بنا. این مسئولیت به سازمان نوسازی شهر تهران واگذار شده است. این سازمان دارای پیمانکاران تخصصی و دارای گرید مقاوم‌سازی است که کار را انجام می‌دهند. پیمانکار‌ها از تجربه و تخصص لازم برخوردارند و کار به‌زودی آغاز می‌شود. معمولاً فرآیند مقاوم‌سازی حدود یک سال زمان می‌برد. دلیلش هم این است که کار مقاوم‌سازی به مراتب پیچیده‌تر از تعمیرات ساده است و اغلب نیاز به تخلیه کامل ساختمان دارد.
وی تصریح کرد: اگر مالکان توافق داشته باشند، می‌توانند به‌جای مقاوم‌سازی، نوسازی انجام دهند. در این صورت، از مشوق‌های شهرسازی نیز برخوردار می‌شوند. البته اگر ترجیح دهند مقاوم‌سازی انجام دهند نیز ما کار را طبق همان روال تحویل می‌دهیم. تعداد این واحدها فعلاً بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ واحد تخمین زده شده، اما آمار دقیق‌تر در حال نهایی شدن است. ارزیابی‌ها در حال انجام است و به‌زودی جزئیات کامل اعلام خواهد شد.
اسکان موقت رایگان ؛ از هتل تا واحدهای متراژ بالا | به خانواده‌ها۳۰ میلیون تومان اجاره می‌دهیم
نصیری در توضیح برنامه‌های شهرداری برای اسکان موقت و حمایت از افراد درگیر بازسازی نیز گفت: در مواردی که تعمیرات کمتر از سه ماه زمان می‌برد (خصوصاً در دسته خسارت‌های زیر ۳۰۰ میلیون تومان)، خود مردم معمولاً کار را انجام می‌دهند و ظرف یکی دو هفته به پایان می‌رسانند. اما اگر مدت تعمیر بیش از سه ماه شد، تا سه ماه اول افراد می‌توانند در هتل‌ها ساکن شوند و پس از آن، در صورت لزوم، وارد طرح اسکان موقت یا مستأجری می‌شوند.
وی در پاسخ به اینکه میزان هزینه اسکان موقت برای هر خانواده چقدر در نظر گرفته شده است؟ گفت: برای اسکان موقت، میانگین اجاره ماهانه ۳۰ میلیون تومان پیش‌بینی شده است. البته این عدد با مثبت و منفی ۲۰ درصد نوسان دارد، چون بیشتر آسیب‌ها در شمال تهران بوده که هم میانگین اجاره در آن مناطق بالاتر است و خانه‌ها متراژ بالایی دارند. شهردار‌های مناطق نیز مجاز هستند که بر اساس کارشناسی منطقه، تا مثبت و منفی ۲۰ درصد این مبلغ را کم یا زیاد کنند.
جنگ ۱۲ روزه و ۱۱۴۶ زندگی معلق؛ ساکنان هتل‌های پایتخت چه می‌خواهند؟
این مقام شهرداری گفت: اگر فردی تا پیش از وقوع حادثه در خانه‌ای ۵۰ یا ۷۰ متری سکونت داشته، حالا نیز برای اسکان موقت، متراژ مورد نظر او حفظ می‌شود. در صورتی که فرد تمایل داشته باشد، شهرداری واحدی را برای او اجاره می‌کند. در این حالت، مستقیماً شهرداری با مالک ملک طرف حساب خواهد بود و مبلغ اجاره ماهانه توسط شهرداری پرداخت می‌شود. اما اگر فرد ترجیح دهد خود نسبت به اجاره ملک اقدام کند، می‌تواند ودیعه اجاره را از شهرداری دریافت کند، مبلغی را نیز خودش اضافه کند و هر جا که خواست، منزل اجاره کند. در چنین حالتی، شهرداری مبلغ رهن را به صورت یکجا پرداخت می‌کند و در ازای آن چک ضمانتی از فرد دریافت می‌شود و سپس ماهانه مبلغ اجاره به حساب او واریز خواهد شد.
وی همچنین گفت: اسکان اضطراری نیز در حال حاضر در هتل انجام می‌شود و ما ۱۱ هتل داریم که امروز در خدمت مردم هستند. دو تا از این هتل‌ها متعلق به شهرداری بوده و بقیه را اجاره کرده‌ایم. این هتل‌ها مخصوص کسانی هستند که متقاضی استفاده از این خدمات هستند، اما برخی ترجیح می‌دهند که نزد خانواده خود باشند و از این خدمت استفاده نمی‌کنند. تا امروز، ۱۱۷۵ نفر و ۴۲ خانوار در این ۱۱ هتل ساکن شده‌اند.
پول بازسازی را دولت می‌دهد یا شهرداری؟
این مقام شهرداری در پاسخ به اینکه در مواردی که پول پرداخت می‌شود، منبع تأمین مالی کجاست؟ گفت: شهرداری این پول را از محل عوارض تأمین نمی‌کند. دولت در این مسئله به ما کمک خواهد کرد. باید تأکید کنم که جزئیات کامل منابع تأمین هزینه‌ها در مرحله اعلام رسمی قرار دارد، اما بخشی از آن از محل بودجه‌های شهرداری، کمک‌های اضطراری و منابع حمایتی ملی و استانی تأمین می‌شود. با این حال، سازوکار دقیق مالی در حال نهایی شدن است و به‌زودی در اختیار رسانه‌ها قرار خواهد گرفت.
وی افزود این طرح منابع مالی متنوعی دارد؛ بخشی از آن به صورت نقدی و بخشی نیز غیرنقدی تأمین می‌شود. این اقدامات با مصوبه دولت و شخص رئیس‌جمهور انجام گرفته است. تصمیم‌گیری در این باره در سطحی بالاتر از شهر تهران و توسط هیئت دولت انجام شده است. جلساتی با حضور رئیس‌جمهور و وزرا به‌صورت ویژه برای این موضوع تشکیل شده و نتیجه آن، واگذاری مسئولیت اجرای طرح به شهرداری تهران بوده است.
نصیری گفت: برخی موارد پیش از ورود دولت، توسط شورای شهر مصوب شده و شورا در اجرای طرح کمک کرده است، اما بخشی دیگر مستقیماً با تصمیم دولت انجام شده و نیاز به مصوبه شورا نداشته است. در مواردی که شورا مصوبه ندارد، تصمیمات بالادستی در دولت گرفته شده است.
رئیس سازمان مدیریت بحران تهران گفت: در حال حاضر ممکن است پرداخت‌ها توسط شهرداری انجام شود، اما این به آن معنا نیست که شهرداری به تنهایی تمام هزینه‌ها را بر عهده دارد. شهرداری و دولت دارای حساب‌های مالی متقابل هستند؛ گاهی دولت به شهرداری بدهکار است و گاهی برعکس. در نهایت، این موارد در قالب حساب‌وکتاب بین طرفین تسویه می‌شود.
۲ هزار میلیارد تومان، هزینه اسکان موقت خانواده‌هایی که خانه‌های آنها دیگر قابل استفاده نیست
به گفته او سازمان برنامه و بودجه در حال تأمین هزینه اسکان موقت برای شهرداری تهران است که برآورد می‌شود مجموع آن حدود ۲ هزار میلیارد تومان باشد. از این میزان، حدود یک و نیم هزار میلیارد تومان به صورت ودیعه است که در پایان دوره اجاره بازمی‌گردد و مابقی مربوط به اجاره‌بهای ماهانه خواهد بود. البته این ارقام هنوز نهایی نشده‌اند و در مرحله کارشناسی قرار دارند، به همین دلیل توصیه می‌شود به‌صورت عددی در گزارش منتشر نشوند.
شهرداری تهران، به عنوان یک نهاد بزرگ، منابع درآمدی قابل‌توجهی دارد. هرچند اکنون در شرایط مالی خوبی به سر نمی‌برد، اما با استفاده از منابع موجود و مجوز‌های اخذ شده، اقدام به تأمین نقدینگی کرده است.
۳ مسیر برای تأمین منابع مالی غیرنقدی
وی در توضیح منابع مالی غیرنقدی شهردای نیز گفت: در مواردی که امکان اضافه کردن طبقه به همان ملک وجود داشته باشد، شهرداری طبقه تشویقی اختصاص می‌دهد، در مواردی که به دلیل ضوابطی مانند عرض کوچه یا خط آسمان، این امکان وجود نداشته باشد نیز شهرداری با پیمانکار توافق می‌کند که معادل تراکم مورد نیاز را در جای دیگری به او بدهد که به آن "تراکم شناور" گفته می‌شود. ضمن اینکه سازمان ملی زمین و مسکن در تهران دارای زمین‌هایی است که می‌توان در چارچوب تفاهمات مالی، معادل آنها را به شهرداری واگذار کرد. تأمین مالی از طریق وام یا کمک‌های نقدی دولت نیز منبع دیگر است. دولت می‌تواند بخشی از هزینه‌ها را به صورت نقدی یا از طریق تسهیلات به شهرداری ارائه دهد.
شائبه سود بردن شهرداری از بازسازی
وی در پاسخ به اینکه آیا شهرداری از ساخت‌وساز‌ها سهمی می‌برد یا شراکتی در پروژه‌ها دارد؟ گفت: برخی می‌گویند که شهرداری در پروژه‌هایی مانند بازسازی ساختمان‌های آسیب‌دیده، یک طبقه به بنا اضافه می‌کند و آن را برای خود برمی‌دارد. این موضوع صحت ندارد. شهرداری هیچ سهمی از پروژه نمی‌برد و هدف صرفاً تأمین هزینه‌های پیمانکار است. پیمانکار به ازای هزینه ساخت واحدها، مشوق‌هایی مانند طبقه اضافه دریافت می‌کند، تا پروژه به‌گونه‌ای اجرا شود که برای مردم رایگان تمام شود و نیازی نباشد از جیب خود هزینه کنند.
منبع: رویداد 24
