علت زیاد دستشویی رفتن و ادرار مکرر می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله مصرف زیاد مایعات، اضطراب، عفونت ادراری، دیابت، بارداری یا مشکلات مثانه باشد. برخی داروها نیز باعث افزایش دفعات ادرار می‌شوند. این وضعیت گاهی طبیعی است، اما اگر با درد، سوزش، بوی غیرعادی یا خون در ادرار همراه باشد، نیاز به بررسی پزشکی دارد. شب‌ادراری مکرر نیز ممکن است نشانه مشکلات کلیوی یا قلبی باشد. در بسیاری از موارد با تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی یا مصرف دارو می‌توان آن را کنترل کرد. مشاوره با پزشک در موارد ادامه‌دار ضروری است.
علت زیاد دستشویی رفتن و ادرار مکرر شامل عفونت‌های مجاری ادراری، بزرگی پروستات، دیابت، مثانه بیش فعال، مصرف بیش از حد مایعات یا داروهای ادرارآور است که نیازمند تشخیص و درمان دقیق پزشکی است
امروزه بیماران زیادی در مقاطع سنی مختلف از نوجوانان تا افراد مسن اعم از مرد و زن به مطب مراجعه کرده و از تکرر ادراری شاکی هستند. این افراد اظهار می دارند که با مصرف یک استکان چای یا آب مجبورند چندین بار به دستشوئی مراجعه کنند؛ بطوریکه رفتن از خانه به محیط بیرون و یا مسافرت بین شهری برای این افراد بسیار مشکل شده و به علت نیاز شدید به دستشوئی ترجیح می دهند که در خانه بمانند.
از طرفی به علت نیاز به دستشوئی رفتن های مکرر در خواب باعث بیدار شدن های مکرر و لذا خواب این افراد را نیز تحت تأثیر قرار داده و در یک جمله زندگی را برایشان سخت کرده است.
ادرار مکرر زمانی نگران‌کننده است که با درد، سوزش، خون یا بوی بد همراه باشد یا ناگهان تعداد دفعات ادرار افزایش یابد. این مشکل می‌تواند ناشی از بیماری‌هایی مثل دیابت، عفونت ادراری یا بزرگی پروستات باشد. داروها، کافئین و نوشیدنی‌های الکلی نیز تأثیرگذارند. کنترل ادرار با تغییر سبک زندگی، کاهش مصرف مایعات شبانه، تمرین مثانه و ورزش‌های کف لگن ممکن است. پزشک برای تشخیص دقیق آزمایش ادرار، سونوگرافی و تست قند خون را تجویز می‌کند. مشاوره پزشکی برای درمان ضروری است.
علت ادرار زیادموقعی که فرد با مصرف کم مایعات به تعداد زیاد دستشوئی می رود و در هر جلسه موقع دفع، ادرار کمتری را دفع می کند و احساس می کند که باز ادرار دارد و کامل تخلیه نشده است را از نظر عملی تکرر ادراری می گوئیم.
آیا زمانی که فرد مایعات زیاد می خورد و یا مثلاً هندوانه مصرف می کند و زود زود دستشوئی می رود مبتلا به تکرر ادراری است؟
خیر، اگر فردی مایعات زیاد بخورد معمولاً مجبور می شود که مایع مصرف شده را دفع کند و در این حالت تعداد دستشوئی رفتن زیاد می شود و هر جلسه فرد ادرار زیادی را دفع می کند که درست برعکس تکرر ادراری مرضی است که حجم ادرار دفع شده کمتر است.
ادرار بی رنگ ممکن است نشان دهنده هیدراتاسیون بیش از حد باشد.
انواع تکرر ادراری
تکرر ادراری به دو حالت حاد و مزمن تقسیم می شود.
تکرر ادراری حاد
شایعترین علت تکرر ادراری حاد عفونت های مجرا و مثانه می باشد که در این حالت فرد بدون سابقه قبلی و به صورت ناگهانی دچار تکرر ادرار و اغلب سوزش ادرار می شود که این حالت بیشتردر خانم های جوان شایع می باشد و شایعترین علت آن عفونت مثانه است که با مصرف آنتی بیوتیک بلافاصله خوب می شود.
تکرر ادراری مزمن
در تکرر ادراری مزمن افرادی را می بینیم که چندین ماه و یا چندین سال است که مبتلا به دستشوئی رفتن های مکرر هستند و این حالت از نظر روحی فرد را خسته کرده است. در شرح حال، این افراد ذکر می کنند که با مصرف کوچکترین حجم از مایع مجبورند به تعداد زیادی دستشوئی بروند. این افراد اغلب دستشوئی های مسیر رفت و آمد خود را شناسائی می کنند و در مسیر کار و یا خانه مجبورند به این دستشوئی ها بروند.
این افراد ترجیح می دهند که با ماشین مسافرت های بین شهری نداشته باشند و چه بسا در صورت عدم دسترسی به دستشوئی خودشان را خیس می کنند. در مراجعه به مطب این افراد چندین نسخه و چندین مراجعه به دکتر های مختلف را دارند که نتیجه نگرفته اند و بعضی از این افراد با ترس از لاعلاج بودن آن و تبدیل به سرطان دچار استرس و نگرانی بیش از حد هستند.
یکی از علائم اصلی پلی اوریا ادرار کردن مکرر است. اگر علائم دیگری وجود داشته باشد، ممکن است وضعیت دیگری که احتمالاً جدی تر است را نشان دهد.
به عنوان مثال ناکچوری، نیاز به ادرار کردن در شب و در طول چرخه خواب است. این می تواند نشانه ای از دیابت قندی یا دیابت بی مزه باشد. علائم دیگری که ممکن است نیاز به توجه بیشتر داشته باشد عبارتند از:
عفونت‌های ادراری در زنان شایع‌تر از مردان است زیرا مجرای ادرار زنان کوتاه‌تر است و باکتری‌ها زودتر به مثانه راه می‌یابند. عوامل خطر ابتلا به عفونت‌های ادراری در زنان به شرح زیر است:
تکرر ادرار یکی از علائم بارداری است که بیشتر در اوایل بارداری مشاهده می‌شود اما ممکن است با رشد رحم و جنین مجددا ظاهر شود و به مثانه فشار وارد کند. افزایش مقدار خون در بدن معمولا باعث افزایش ادرار می‌شود. افزایش ادرار بارداری در هفته ششم بارداری تا هفته هشتم بارداری افزایش می‌یابد و ممکن است با ورود به سه ماهه دوم بارداری کاهش یابد. در سه‌ماهه سوم و همزمان با رشد جنین و فشار بر روی لگن و مثانه ممکن است مقدار ادرار افزایش یابد. باید توجه داشته باشید که نباید به مدت طولانی ادرار خود را نگه دارید. تکررادرار بارداری یک موضوع طبیعی است و نیازی به درمان ندارد.
مشکلات پروستات از مهم‌ترین دلایل ابتلای مردان به تکررادرار است که شامل موارد زیر است:
هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) که باعث تورم پروستات می‌شود
پروستاتیت یا التهاب پروستات که اغلب در اثر عفونت باکتریایی ایجاد می‌شود
سرطان پروستات که باعث تشکیل تومور در غده پروستات می‌شود
علائم و علت دفع بیش از حد ادرارعلت زیاد دستشویی رفتن و ادرار مکرر در مردان چیست؟
تکرر ادرار در مردان می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که شایعترین آنها عبارتند از:
بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH): با افزایش سن، پروستات بزرگ می‌شود و فشار روی مجرای ادراری وارد می‌کند، که باعث تکرر و فوریت ادرار می‌شود. این شایعترین علت تکرر ادرار در مردان است.
- عفونت‌های ادراری و بیماری‌های مقاربتی: عفونت مجاری ادراری، کلامیدیا یا سوزاک می‌توانند باعث التهاب و افزایش دفعات ادرار شوند.
- سنگ کلیه یا مثانه: وجود سنگ در مسیر ادراری باعث تحریک و تکرر ادرار می‌شود.
- مثانه بیش فعال: عضلات مثانه به‌طور غیرارادی منقبض می‌شوند و فرد احساس فوریت و نیاز زیاد به ادرار دارد.
- دیابت: باعث افزایش حجم ادرار به‌خاطر افزایش قند خون و دفع اضافی آب می‌شود.
- مصرف زیاد مایعات، الکل و کافئین: این مواد باعث تحریک مثانه و افزایش تولید ادرار می‌شوند.
در نهایت، تکرر ادرار در مردان می‌تواند از مشکلات ساده تا بیماری‌های جدی‌تر متغیر باشد که باید با بررسی پزشکی دقیق تشخیص داده شود.
در این موارد، علاوه بر تکرر ادرار، ممکن است فرد از خواب بی‌کیفیت یا خستگی صبحگاهی شکایت داشته باشد که نیازمند بررسی پزشکی است.
تکرر ادرار به نیاز بیش از حد معمول برای دفع ادرار گفته می‌شود و دلایل متنوعی دارد:
در نتیجه، این مشکل می‌تواند ناشی از عوامل ساده یا بیماری‌های زمینه‌ای جدی باشد که نیازمند تشخیص دقیق و درمان صحیح است.
علت زیاد دستشویی رفتن و ادرار مکرر کودکان چیست؟
تکرر ادرار در کودکان معمولاً با دلایل زیر همراه است:
- مثانه کوچک و ظرفیت کم: مثانه کودکان نسبت به بزرگسالان کوچکتر است و سریعتر پر می‌شود.
- مصرف زیاد مایعات: نوشیدن زیاد در کودکان منجر به ادرار مکرر می‌شود.
- عفونت مجاری ادراری: که می‌تواند باعث سوزش و تکرر شود.
- استرس و اضطراب: کودکان در برخی شرایط هیجانی دچار تکرر ادرار می‌شوند.
- دیابت نوع ۱ و ۲: می‌تواند اولین علامت آن دفع زیاد ادرار باشد.
- یبوست و مشکلات عصبی مثانه: که بر عملکرد مثانه اثر می‌گذارد.
گاهی نیز کودکان برای جلب توجه یا عادت کودکی دچار این مشکل می‌شوند ولی در صورت همراهی با علائم دیگر مثل تب، درد شکم یا تغییر رنگ ادرار، مراجعه فوری ضروری است.
| علت | بررسی علل | درمان‌های رایج و موثر |
|---|---|---|
| علت ادرار مکرر و زیاد دستشویی رفتن چیست؟ بررسی دلایل و راه‌های درمان | بررسی علل شایع مثل دیابت، عفونت‌ها، اضطراب و مصرف مایعات زیاد | مصرف کمتر کافئین و نمک، کنترل قند خون، درمان عفونت با آنتی‌بیوتیک، تنظیم میزان مایعات روزانه |
| زیاد دستشویی می‌روید؟ بررسی دلایل ادرار مکرر و روش‌های درمان آن | تمرکز بر علل پزشکی مثل مثانه بیش‌فعال یا بزرگی پروستات | داروهای مثانه بیش‌فعال، فیزیوتراپی عضلات کف لگن، پرهیز از نوشیدنی‌های تحریک‌کننده |
| ادرار مکرر نشانه چیست؟ از کم‌آبی بدن تا بیماری‌های جدی | بررسی علل هشداردهنده مثل دیابت، نارسایی کلیه یا عفونت‌های مزمن | کنترل بیماری زمینه‌ای، تغذیه مناسب، مصرف داروهای کنترل‌کننده ادرار با تجویز پزشک |
| چرا زیاد ادرار می‌کنیم؟ علت‌های پزشکی و راهکارهای موثر | تحلیل نقش سبک زندگی، اضطراب، داروها و تغییرات هورمونی | تغییر رژیم غذایی، کاهش استرس، قطع یا جایگزینی داروهای مؤثر بر ادرار (با نظر پزشک) |
| با علت زیاد رفتن به دستشویی آشنا شوید؛ آیا باید نگران باشید؟ | تفاوت میان ادرار طبیعی و غیرطبیعی و علائم هشداردهنده همراه | مراجعه به پزشک برای آزمایش، استفاده از داروهای تجویزی، تنظیم ساعت‌های نوشیدن آب |
| ادرار زیاد در شب و روز؛ دلایل پنهان و روش‌های کاهش آن | بررسی شب‌ادراری، ادرار روزانه زیاد، تأثیر بر خواب و زندگی | محدود کردن مصرف مایعات قبل از خواب، مصرف داروی دسموپرسین (در برخی موارد شب‌ادراری)، تمرین مثانه |
علاوه بر عوامل قبلی که درباره شبانه توضیح داده شد، می‌توان گفت:
تأخیر در رشد سیستم عصبی کنترل‌کننده مثانه در کودکان می‌تواند سبب تکرر شبانه شود.
مصرف داروهای ادرارآور ممکن است منجر به افزایش ادرار شبانه گردد.
اختلالات خواب مانند وقفه تنفسی خواب باعث بیداری مکرر و دفع ادرار می‌شود.
کم کاری یا پرکاری تیروئید و برخی بیماری‌های متابولیک نیز می‌توانند دلیل باشند.
به بیان دیگر تکرر ادرار شبانه می‌تواند ترکیبی از عوامل فیزیولوژیکی، بیماری زمینه‌ای و سبک زندگی باشد و باید تحت نظر پزشک بررسی گردد.
همانطور که گفته شد، تکرر ادرار در کودکان چندین علت دارد که برخی شایع عبارتند از:
بسته به سن کودک و علائم همراه، شناسایی و درمان به موقع اهمیت دارد تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.
علت زیاد دستشویی رفتن و ادرار مکرر در زنان چیست؟
در زنان دلایل متنوعی برای تکرر ادرار وجود دارد که شامل:
- عفونت‌های مجاری ادراری: شایعترین علت در زنان که باعث التهاب و تحریک مثانه می‌شود.
- مثانه بیش فعال: که منجر به انقباضات غیرارادی مثانه می‌شود.
- کمبود استروژن (مثلاً در دوران یائسگی): که باعث ضعف بافت مثانه و مجاری ادراری می‌گردد.
- بارداری: فشار رحم روی مثانه افزایش یافته و تکرر رخ می‌دهد.
- سندرم‌های ادراری-تناسلی و ولووواژینیت: ایجاد تحریک و تکرر می‌کنند.
- بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و سنگ کلیه نیز در زنان تکرر ادرار را ایجاد می‌کنند.
- همچنین مصرف داروهای ادرارآور و برخی عوامل روانی نیز موثر هستند. با معاینه و آزمایش می‌توان علت را مشخص و درمان کرد.
در کودکان، زیاد دستشویی رفتن و ادرار مکرر غالباً ناشی از:
در صورتی که تکرر ادرار با درد، تب، تغییر رنگ ادرار یا علائم غیرعادی همراه باشد حتما باید توسط پزشک اطفال بررسی شود.
هومکا، دکتر کرمی، درمانکده
