به گزارش اقتصادنیوز به نقل از اکو ایران، میدل‌ایست‌آی نوشت ، بر اساس فرمانی که در روزنامه رسمی ترکیه منتشر شد، آنکارا اعلام کرد که توافق‌نامه امضا شده در دهه ۱۹۷۰، به همراه تمامی پروتکل‌های بعدی آن، از ژوئیه ۲۰۲۶ لغو خواهد شد.
خط لوله کرکوک–جیهان با ظرفیت انتقال ۱.۶ میلیون بشکه در روز، از سال ۲۰۲۳ تاکنون غیرفعال بوده است؛ زمانی که یک هیئت داوری بین‌المللی حکم داد ترکیه باید بابت تسهیل صادرات غیرمجاز نفت عراق در فاصله سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸، مبلغ ۱.۵ میلیارد دلار غرامت بپردازد.
پیش از تعلیق فعالیت، این خط لوله، مسیر اصلی انتقال انرژی از شمال عراق به بندر مدیترانه‌ای جیهان در جنوب ترکیه بود.
در حالی که ترکیه نسبت به رأی داوری اعتراض کرده، خط لوله همچنان تعطیل مانده و این توقف، در صورت عدم دستیابی به توافق جدید، به حالت دائمی درخواهد آمد.
منابع آگاه از راهبرد ترکیه گفته‌اند که آنکارا مشتاق است با بغداد درباره توافق‌نامه‌ای جدید مذاکره کند که بازتابی از تغییرات ژئوپلیتیکی و اقتصادی از دهه ۱۹۷۰ تاکنون باشد.
روز دوشنبه خبرگزاری‌های عراقی گزارش دادند که ترکیه پیش‌نویس یک پیشنهاد جدید را به بغداد ارائه کرده که هدف آن، تمدید و گسترش همکاری‌های انرژی در حوزه‌هایی مانند نفت، گاز، پتروشیمی و برق است.
منابع ترک توضیح دادند که یکی از انگیزه‌های اصلی برای این تغییر، ماهیت توافق فعلی خط لوله کرکوک-جیهان است.
توافق‌نامه فعلی، این زیرساخت را به‌عنوان یک موجودیت یکپارچه میان دو کشور در نظر می‌گیرد که هرگونه تغییر در آن، نیازمند توافق هر دو طرف است؛ حتی اگر فقط سمت ترکیه نیاز به اصلاح داشته باشد.
به گفته یکی از منابع: «از زمان کشف ذخایر نفتی در منطقه گابار ترکیه در سال ۲۰۲۳، برنامه‌هایی برای بررسی امکان اتصال این تولیدات جدید به خط لوله جیهان در حال بررسی بوده است.» او افزود: «آنکارا می‌خواهد در توافق‌نامه جدید، کنترل خط لوله‌اش را خودش بر عهده داشته باشد.»
در سال ۲۰۲۳، شرکت نفت دولتی ترکیه (Turkish Petroleum) از کشف یک میدان نفتی با ظرفیت یک میلیارد بشکه در منطقه گابار خبر داد، میدانی که اکنون وارد مرحله بهره‌برداری شده است.
وزارت انرژی ترکیه اعلام کرده که تولید نفت در این میدان تا ماه مه سال جاری به ۸۱ هزار بشکه در روز رسیده است.
آنکارا خوشبین است که با ادامه حفاری‌ها، ذخایر بیشتری کشف شود و پیش‌بینی می‌کند که تولید روزانه به‌زودی به ۱۰۰ هزار بشکه برسد.
یک کارشناس انرژی مستقر در ترکیه، که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش فاش شود، گفت: «ترکیه سال‌هاست فعالیت‌های موسوم به ‘tie-ins’ (اتصالات جانبی) را در سمت عراقی مرز زیر نظر دارد.»او اشاره کرد: «عراق با چالش‌های جدی مواجه بوده، از جمله گروه‌های افراطی مسلح که از طریق شیرهای فرعی به خط لوله نفوذ کرده و نفت را به سرقت می‌بردند. همچنین نگرانی‌هایی درباره وضعیت فنی برخی بخش‌های زیرساخت خط لوله وجود دارد.» این کارشناس توضیح داد که حمل نفت گابار با کامیون، راه‌حلی موقت است و در صورت افزایش تولید، اتصال به خط لوله ضروری خواهد شد.
منبع دیگری نیز گفت: «اولویت دادن به منافع ترکیه، لزوماً به معنای آسیب به روابط با عراق نیست.» او پیشنهاد داد که ترکیه می‌تواند با سرمایه‌گذاری و انتقال دانش در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی، از عراق حمایت کند. به گفته این منبع، زمینه‌های همکاری می‌تواند تا جنوب عراق نیز گسترش یابد، جایی که در قالب ابتکار «جاده توسعه» عراق، طرح ساخت خط لوله‌ای از بصره به ترکیه مطرح شده است، مسیری که کاملاً از منطقه اقلیم کردستان عراق عبور نمی‌کند.
آلپ‌ارسلان بایراکتار، وزیر انرژی ترکیه، در گفت‌وگویی در ماه آوریل اعلام کرد آنکارا پیشنهاد ساخت خط لوله‌های جدید برای انتقال نفت و گاز طبیعی از جنوب عراق به جیهان را ارائه داده است، گامی که در راستای هدف ترکیه برای تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه‌ای است. در این گزارش آمده است: «کالاها، گاز و نفت خام از بصره به شمال، به سوی حدیثه و سپس به سیلوپی در جنوب ترکیه منتقل خواهند شد، به‌گونه‌ای که عمدتاً از منطقه خودمختار کردستان عراق عبور نمی‌کنند.»
بایراکتار افزود که «توافق اصولی» میان ترکیه و عراق برای ساخت این خط لوله‌ها و همچنین یک خط انتقال برق اضافی حاصل شده است. او ابراز اطمینان کرد که مطالعات این پروژه‌ها به‌زودی به پایان می‌رسد و در ماه‌های آینده، یک توافق‌نامه جامع در حوزه انرژی میان دو کشور امضا خواهد شد.
