بازار در نبود یک محرک واقعی و اثرگذار، همچنان زیر سایه بلاتکلیفی سیاسی و اقتصادی حرکت می‌کند. حتی تغییراتی همچون بازگشت ضریب اعتباری صندوق‌های اهرمی به سطح بالاتر نیز نتوانست به ایجاد تقاضای پایدار منجر شود. ورود همزمان پول حقیقی به صندوق‌های درآمد ثابت و اهرمی، گویای احتیاط سرمایه‌گذاران و گرایش بیشتر به ابزارهای کم‌ریسک‌تر است.
از سوی دیگر، وعده بازگشایی نماد برخی شرکت‌های بزرگ، از جمله خودروسازان و بانک‌ها نیز محقق نشد؛ موضوعی که خود به فضای نااطمینانی دامن زد. همزمان، رشد نرخ بهره حقیقی در اقتصاد و جذابیت ابزارهای با درآمد ثابت نیز فشار مضاعفی بر بازار وارد کرده و موجب خروج بخشی از نقدینگی شده است. با ادامه این وضعیت، ارزش معاملات سهام در محدوده ۴ تا ۶ هزار میلیارد تومان باقی مانده و روند کلی بازار بیش از آنکه پیرو یک جهت‌گیری بنیادی باشد، تابعی از ورود و خروج موقت پول و شدت حمایت‌ها از سوی نهادهای شبه‌دولتی است. به نظر می‌رسد بدون تعیین‌تکلیف ریسک‌های کلان سیاسی و اقتصادی، بازار توان بازگشت پایدار به مدار صعود را نخواهد داشت.
بازار همچنان در انتظار محرک قوی
محمد خبری‌زاد، تحلیلگر بازار سرمایه با ارزیابی شرایط اخیر بورس تهران اظهار کرد: بازار روز گذشته با آغاز مثبتی همراه بود، اما این روند در ادامه مسیر با افزایش عرضه‌ها متوقف شد و در نهایت شاخص کل با حدود ۰.۴ درصد کاهش به کار خود پایان داد. به گفته او، مهم‌ترین عامل اثرگذار بر ابتدای معاملات، تغییر در ضریب اعتباری صندوق‌های اهرمی بود که مجددا به سطح
۷۰ یا ۷۵ درصد رسیده است. وی افزود: «انتظار می‌رفت این موضوع فشار فروش را در صندوق‌های اهرمی کاهش دهد و همین عامل موجب شد صف خریدی در آغاز بازار شکل بگیرد، اما در ادامه مجددا عرضه‌ها افزایش یافت.» خبری‌زاد با اشاره به وضعیت کلی بازار عنوان کرد: «بازار همچنان به اصطلاح جانی ندارد؛ حتی مثبت‌های هفته گذشته نیز بیشتر حاصل حمایت‌ها و به‌اصطلاح نفس‌های مصنوعی بودند.» او تاکید کرد که روی تابلوی معاملات کاملا مشهود است که با کاهش حمایت از سوی صندوق‌های حمایتی، بازار وارد مسیر نزولی می‌شود و بالعکس، در صورت حمایت، به سمت مثبت شدن موقت حرکت می‌کند.
این تحلیلگر بازار سرمایه، برای بازگشت واقعی رونق به بورس، نیاز به یک محرک قوی بنیادی از جنس خبرهای سیاسی را ضروری دانست و افزود: «تا زمانی که ریسک‌های سیاسی تعیین‌تکلیف نشوند، نمی‌توان انتظار شکل‌گیری یک روند صعودی پایدار را داشت. در صورت تداوم این بلاتکلیفی، ارزش معاملات در همین محدوده ۴ تا ۵ هزار میلیارد تومان باقی می‌ماند و نوسان‌های روزانه، بین مثبت و منفی، تحت‌تاثیر ورود و خروج پول و سطح حمایت صندوق‌ها خواهد بود.» خبری‌زاد همچنین یکی دیگر از دلایل خروج سرمایه را بالا بودن نرخ بهره دانست و گفت: «در فضای عدم‌قطعیت، برای بسیاری از سهامداران، فروش سهم و سرمایه‌گذاری در سپرده‌های بانکی یا ابزارهای با درآمد ثابت با نرخ ۳۵ تا ۳۶درصد، گزینه منطقی‌تری به نظر می‌رسد.» وی در پایان به شایعه بازگشایی نماد «خودرو» اشاره کرد و آن را یکی از اخبار روانی اثرگذار بر بازار دانست. «این شایعه در ابتدای روز مطرح شد، اما مشخص شد صحت ندارد. بازگشایی این نماد منوط به حل اختلافات میان مدیریت ایران‌خودرو و وزارت صمت است و فعلا در دستور کار قرار ندارد.» خبری‌زاد در جمع‌بندی خاطرنشان کرد: «بازار تا اطلاع ثانوی در یک وضعیت نوسانی باقی خواهد ماند؛ مثبت‌هایی که با حمایت شکل می‌گیرند و منفی‌هایی که با کوچک‌ترین ضعف در سمت تقاضا یا شناسایی سود رقم می‌خورند.»
اصلاح فنی پس از ۹ روز رشد
ابراهیم سماوی، تحلیلگر بازار سرمایه، با اشاره به روند اخیر شاخص بورس گفت: طی ۱۰ روز معاملاتی گذشته، شاهد بازگشت نسبی شاخص کل بودیم. به گفته او، این رشد نه صرفا به واسطه گفتاردرمانی، بلکه به دلیل تزریق مستقیم نقدینگی از سوی دولت در قالب حمایت از بازار سرمایه، به‌ویژه سهام شرکت‌های شاخص‌ساز بوده‌است. سماوی تصریح کرد: «شاخص کل در این مدت از محدوده دو‌میلیون و ۶۴۰ هزار واحد به دو‌میلیون و ۸۵۰ هزار واحد رسید که بیانگر واکنش مثبت بازار به این حمایت‌هاست.»
وی با اشاره به آخرین روز معاملاتی هفته گذشته افزود: «اگرچه شاخص با افت اندکی بسته شد، اما همان روند در بازار روز گذشته نیز تکرار شد؛ به‌گونه‌ای که حدود ۷۵درصد نمادها با کاهش قیمت مواجه بودند و فشار فروش در بازار به‌وضوح مشهود بود.» سماوی اظهار کرد که حجم فروش در پنج ردیف نخست صفحه سفارش‌های فروش، بیش از دو برابر تقاضا بوده و این موضوع نشان‌دهنده تداوم فشار عرضه در بازار است. او در ادامه با اشاره به رفتار سرمایه‌گذاران حقیقی در بازار سرمایه عنوان کرد: «در جریان معاملات، بیش از ۱.۵ همت از سوی سرمایه‌گذاران حقیقی وارد صندوق‌های درآمد ثابت شد و حدود نیم همت نیز به صندوق‌های طلا و سکه اختصاص یافت؛ این موضوع نشان می‌دهد که بازار همچنان در وضعیت بلاتکلیفی به‌سر می‌برد و ریسک‌های ژئوپلیتیک پابرجاست.» به گفته سماوی، رشد بازارهای موازی در روز جاری نیز تاییدی بر بی‌اعتمادی فعالان به پایداری شرایط در بازار سهام است. این تحلیلگر بازار سرمایه همچنین به عدم‌تحقق وعده بازگشایی نماد برخی خودروسازان و بانک‌های بزرگ اشاره کرد و گفت: «برخلاف اعلام قبلی، تنها یکی از نمادهای خودرویی بازگشایی شد و سایر نمادها همچنان بسته باقی ماندند؛ این مساله نیز در افزایش فشار روانی بازار بی‌تاثیر نبود.»
او با بیان اینکه در بازار دیروز با پدیده همزمان ورود پول حقیقی به صندوق‌های اهرمی و درآمد ثابت مواجه بودیم، توضیح داد: «بازگشت دستورالعمل ضریب اهرمی صندوق‌های اهرمی به حالت قبل، جذابیت این صندوق‌ها را افزایش داده و منجر به ورود نقدینگی جدید شده است. این اصلاح از جمله مطالبات جدی فعالان بازار بود که اکنون اجرایی و اثرات آن در معاملات نمایان شده است.» سماوی در جمع‌بندی وضعیت بازار گفت: «با وجود آنکه شرکت‌های شاخص‌ساز حدود ۰.۴ درصد و شرکت‌های کوچک و متوسط نزدیک به نیم درصد افت داشتند، بازار همچنان از کمبود نقدینگی لازم برای ادامه رشد رنج می‌برد. ارزش معاملات سهام، حق‌تقدم و صندوق‌های سهامی نیز در محدوده ۶.۵ همت باقی مانده که برای حفظ روند صعودی کافی نیست.»
وی در پایان خاطرنشان کرد: «در شرایط فعلی و بدون انتشار اخبار جدید اثرگذار، احتمال ادامه روند اصطکاکی و اصلاحی در بازار وجود دارد. هرچند برخی اخبار مربوط به مذاکرات ایران و اروپا منتشر شده، اما بازار بیش از آنکه به گفتاردرمانی یا اخبار جزئی واکنش نشان دهد، منتظر تغییرات بنیادی در سیاست‌های کلان است.»
