سیدعباس عراقچی در گفت‌وگویی مشروح به موضوع جنگ تحمیلی ۱۲ روزه و ... پرداخت.
* وعده صادق ۲ و ۳
وی با اشاره به ترور شهید هنیه در تهران گفت: وقتی شهید هنیه را ترور کردند، روز قبلش دکتر پزشکیان سوگند یاد کرده بود، ولی وزرا انتخاب نشده بودند.
بنده هم یکی از گزینه‌ها برای وزارت خارجه بودم، همان روز عصرش حضرت آقا جلسه گذاشتند که معمولا وقتی مسائل مهمی که پیش می‌آید جلسات خاصی را برگزار می‌کنند که از من هم دعوت شد. اعضای شورای عالی امنیت ملی، برخی اشخاص دیگر و رئیس جمهور هم حضور داشتند. در آن جلسه نظر همه بر این بود که کاری که صورت گرفته نمی‌تواند بی پاسخ بماند و باید پاسخ بدهیم، ولی در بین سیاسیون و نظامیان، درباره زمان و چگونگی آن اختلاف نظر وجود داشت.
عراقچی ادامه داد: علت اصلی تردید در مورد زمانش هم اتفاقا از سوی نظامیان بیان شد. معتقد بودند عملیات وعده صادق ۲ و بعدا هم راجع به وعده صادق ۳ نیز همین طور، زمانی باید انجام شود که مطمئن شویم بعد از آن می‌توانیم از کشور دفاع کنیم. چون احتمال همه چیز می‌رفت. وقتی حمله‌ای در وسعت وعده صادق ۲ می‌خواستی انجام دهی، باید این احتمال را بدهی که دشمن واکنش نشان دهد و بعد وارد جنگ تمام عیار بشوی.
وی گفت: اینکه آیا کشور می‌تواند در جنگ تمام عیار از خودش دفاع کند اختلاف نظر بین نظامیان و سیاسیون بود و نقطه نظرات در هر دو طرف متفاوت بود. در آن جلسه قرار شد آمادگی‌های نظامی برای دفاع از کشور بعد از حمله اول پدید بیاید و بعد از آن عملیات صورت بگیرد.
* برخوردی که شهید باقری کرد
وزیر خارجه همچنین گفت: وقتی وعده صادق ۳ مطرح شد، در یکی از جلسات بحث شد و یکی از دوستان انتقادی کرد که چرا وعده صادق ۳ اجرا نمی‌شود و اینکه چرا آقای رئیس جمهور مخالف است. در آن جلسه سردار شهید باقری با آن دوست‌مان برخورد کرد و گفت چرا چنین چیزی را مطرح می‌کنی و من مسئول دفاع از کشور هستم و آن لحظه که مطمئن شوم می‌توانم از کشور در برابر تبعات حمله وعده صادق ۳ دفاع کنم کار خودم را انجام می‌دهم و من هنوز حتی از رئیس جمهور سوال نکردم که نظر شما چیست؟ چون از نظر خودم هنوز به آن مرحله نرسیده‌ایم و به شدت از رئیس‌جمهور دفاع کرد.
عراقچی ادامه داد: هم نیروهای مسلح برای حمله و بعد حمله باید اعلام آمادگی می‌کردند و هم دولت.
وی گفت: در یک سالی که در شورای عالی امنیت ملی شرکت کردم، هیچ وقت احساس نکردم که دولت یک طرف است و نظامیان یک طرف. اگر هم اختلاف نظری بوده همزمان بین هر دو تا بوده، یعنی بین خود نظامیان و بین خود دولتیان و دولتیان و نظامیان بوده و واقعا یک تصمیم گیری جمعی صورت می‌گرفت.
* بمبگذاری در نزدیکی محل سکونت عراقچی
عراقچی در پاسخ به پرسشی درباره اینکه تلفنی از سوی صهیونیست‌ها به شما زده شد؟ گفت: نه تلفنی به من نزدند.
وی درباره تهدید علیه او گفت: یک سایت اسرائیلی زده بود و عکس من را انداخته بود که بالای سر پیکر سردار سلامی رفته بودم و عباراتی را نوشته بود.
وزیر خارجه همچنین در پاسخ به سؤالی گفت که یک بمبگذاری در نزدیکی محل سکونت ما صورت گرفته بود، خانه روبروی ما و وسط جنگ.
عراقچی همچنین گفت که در مسیر رفت و برگشت به ترکیه و بازگشت از روسیه، پهپادها بالای سر ما بود.
* وزیر خارجه اعلام کرد نیروهای مسلح چرا گوش کردند؟
رئیس دستگاه دیپلماسی در بخش دیگری از این گفت‌وگو بیان کرد: این جفا به کشور و مدیریت کشور است که می‌شود به آن اعمال نفوذ کرد و برخی اهداف عالیه را فدای نظر یک عده‌ای کرد.
وزیر خارجه بیان کرد: در جلسات با حضرت آقا، همه نظراتشان را می‌گویند چه موافق و چه مخالف و همه جمع بندی می‌شود و خود ایشان جمع بندی می‌کنند.
رئیس دستگاه دیپلماسی گفت: هیچ وقت احساس نکردم کشور در شرایطی است که یک دسته خودشان را تحمیل کنند. مدیریت کشور با عقلانیت اداره می‌شود و باید قدر آن را دانست.
وی درباره موضوع آتش‌بس در تجاوز اخیر رژیم صهیونیستی به ایران اظهار داشت: آتش‌بس اخیر را من اعلام کردم و بعد ایراد گرفتند عراقچی آتش‌بس را اعلام کرد. بعضی‌ها گفتند چرا وزیر خارجه اعلام آتش‌بس کرد، من به برخی دوستان گفتم از خودشان نمی‌پرسند وزیر خارجه اعلام کرد نیروهای مسلح چرا گوش کردند؟ معلوم است که از فرمانده خود تبعیت می‌کنند و تصمیم در جای دیگری است.
وزیر خارجه ادامه داد: قبل از اینکه آتش‌بس اعلام شود در شورای عالی امنیت ملی مصوب شده بود که اگر دشمن تقاضای آتش‌بس بدون پیش شرط کرد، می‌پذیریم و این مصوبه متعلق به روزهای هشتم و نهم جنگ است. این تصمیم کاملاً هوشمندانه و کاملا از موضع قدرت و برتری بود. اگر دشمن بدون اینکه شرطی بگذارد، آمد گفت من آتش‌بس می‌خواهم ما قبول می‌کنیم چون به ما تجاوز شده و ما که به جایی حمله نکرده بودیم و ما دفاع از خود کرده بودیم.
* واسطه کشورهای مختلفی بودند
عراقچی درباره تأیید این مصوبه بیان کرد: تمامی مصوبات شورای عالی امنیت ملی به تایید مقام معظم رهبری می‌رسد و بعد ابلاغ می‌شود. بدون تأیید ایشان اجرایی نمی‌شود. این مصوبه وجود داشت، ساعت ۱ صبح (سوم تیرماه) تماس گرفتند که از ساعت ۴ صبح رژیم صهیونیستی آمادگی دارد که حملاتش را متوقف کند.
رئیس دستگاه دیپلماسی با بیان اینکه واسطه این پیشنهاد کشورهای مختلفی بودند، اظهار داشت: اگر ایران متوقف کند آنها ادامه نمی‌دهند. من این موضوع را با جاهایی که باید، چک کردم و وقتی تأیید را دادند هم به آمریکایی‌ها که پیغام را داده بودند اعلام کردیم که آتش‌بس را نمی‌پذیریم و توقف جنگ را هم قبول نداریم و گفتیم اگر آنها نزنند ما قصد ادامه نداریم.
* پیامی که عراقچی به ویتکاف داد
وزیر خارجه در ادامه درباره زمان برقراری آتش‌بس هم عنوان کرد: یک سوءتفاهم بین من و نیروهای مسلح پیش آمد، دوستان فکر کرده بودند که تا ساعت ۴ به وقت گرینویچ است که تا ساعت ۷.۳۰ به وقت تهران حملات علیه رژیم صهیونیستی را ادامه دادند. یک سوءتفاهم بعدازظهر همان روز پیش آمد که با یک تماس کنترل شد. بعدازظهر روز اول آتش‌بس، رژیم صهیونیستی ادعا کرد که ایران موشک زده و توافق را نقض کرده ولذا هواپیمایشان را برای حمله فرستادند.
وی ادامه داد: من آنجا به آقای ویتکاف پیام دادم که اسرائیل در حال بهانه گیری است و ایران را متهم به نقض کرده و چنین نقضی صورت نگرفته است و اگر اقدامی صورت دهند ما بلافاصله و شدیدتر از گذشته پاسخ می‌دهیم. ایران، لبنان نیست. منظورم این بود الگویی که در لبنان پیاده کردند را نمی‌توانند در ایران پیاده کنند که به بهانه‌های مختلف نقض کنند و ما از ترس شکسته شدن آتش‌بس چیزی نگوییم و اولین اقدامی که صورت بدهند خیلی مصمم جواب می‌دهیم.
عراقچی بیان کرد: خاطرتان باشد همان روز سه‌شنبه بعدازظهر ترامپ توئیت زد که خلبانان برگردند و بمب‌ها را نندازید و جلوی اسرائیل را گرفت و این خود دلیل دیگری بود بر اینکه از اول همه چیز با هماهنگی آمریکا بود. کما اینکه لحظه‌ای که اراده کردند، جلوی عملیات را گرفتند.
* هیچ چیز را تعطیل نمی‌کنیم
رئیس دستگاه دیپلماسی در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره برجام عنوان کرد: ما این تجربه را کرده بودیم و به توافقی رسیدیم که ایران درباره برنامه هسته‌ای خودش اعتمادسازی کرد و در مقابل تحریم‌ها برداشته شد. منطق برجام این بود که ایران درباره برنامه هسته‌ای خودش اعتمادسازی می‌کند نه اینکه برنامه‌اش را تعطیل کند و یک محدودیت‌های موقف زمان‌دار را قبول می‌کند و در مقابل تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای برداشته می‌شود.
وی افزود: وقتی آمریکای ترامپ (دور دوم) ابراز علاقه کرد که در خصوص برنامه هسته‌ای ما مذاکره کند، ما هم گفتیم آماده‌ایم با همان منطق. ما که دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم و در این خصوص اطمینان داریم و هر تعهدی هر کس بخواهد می‌دهیم، چون فتوا داریم.
عراقچی بیان کرد: گفتیم اگر هدف مذاکرات این است که اطمینان حاصل شود که ایران سراغ سلاح هسته‌ای نمی‌رود، ما آماده‌ایم. حاضریم درباره برنامه هسته‌ای اعتمادسازی کنیم و تعطیل نمی‌کنیم، هیچ چیز را تعطیل نمی‌کنیم. نظارت‌های بیشتر و بازرسی‌های بیشتر و یا برای دوره‌ای مثلا غنی‌سازی فلان درصد را فلان درصد کنیم. برای اعتمادسازی مشکلی ندارد و در مقابل تحریم‌ها باید رفع شود.
* وقتی به نتیجه رسیدند که ایران در مذاکره کوتاه نمی‌آید سراغ گزینه نظامی رفتند
رئیس دستگاه دیپلماسی بیان کرد: وارد مذاکره شدیم و آنها گفتند برای رفع تحریم‌ها و ... آمادگی داریم، ولی غنی‌سازی باید تعطیل شود. ما کاملا ایستادگی کردیم. کشور واسطه و برخی دیگر که سعی می‌کردند قضیه را حل کنند سعی می‌کردند راه‌حل‌های میانی ارائه دهند که آمریکا می‌گفت غنی‌سازی صفر و ما می‌گفتیم غنی‌سازی باید باشد و برخی راه‌حل‌های وسط ارائه دادند که هیچ کدام کار نکرد یک زمانی بحث کنسرسیوم مطرح شد. کنسرسیوم می‌توانست راه‌حل میانه باشد، خیلی مطلوب ما نبود و نهایتا آنها قبول نکردند.
وی درباره ایده کنسرسیوم افزود: کنسرسیومی تشکیل شود متشکل از ایران و چند کشور دیگر که کار غنی‌سازی در ایران را انجام دهد و از نظر ما کنسرسیوم در خاک خودمان ادامه می‌یافت و از نظر آنها ایران نبود که غنی‌سازی می‌کرد، بلکه کنسرسیوم این کار را انجام می‌داد و ایران یکی از شرکای آن بود.
وزیر خارجه خاطرنشان کرد: مالکیت آن مشترک بود، ولی حاکمیت با ایران و در داخل خاک ایران. این هم کار نکرد و آنها قبول نکردند. در این پنج جلسه سعی می‌کردیم راه‌حل‌های میانه پیدا شود، خاصیت دیپلماسی همین است، ولی وقتی به این نتیجه رسیدند که ایران در مذاکره کوتاه نمی‌آید سراغ گزینه نظامی رفتند.
* با کسی که به هوای مذاکرات از وظایفش تخطی کرده باید برخورد کرد
وزیر امور خارجه در ادامه این گفت‌وگو عنوان کرد: وقتی تصمیم به مذاکره می‌شود، همه کشور تصمیمی را گرفته و باید اجرا شود. اینکه بگوییم مثلا وزارت خارجه یا سیاست خارجی فریب خورد، این درست نیست، چون این تصمیم کشور بوده که کاری انجام شود. این به نحوی توهین به مجموعه کشور است. این اتفاق نیفتاد.
عراقچی ادامه داد: اگر کسی در نیروهای مسلح و یا در داخل دولت به هوای مذاکرات از وظایف خودش تخطی کرده با آن برخورد می‌شود، ولی وزارت خارجه کارش را به دستور مدیریت نظام انجام داده است. نظام تصمیم گرفت وارد مذاکره شود و وزارت خارجه مامور این کار است.
وی افزود: من معتقدم برخلاف آنچه گفته می‌شود، ما نه تنها از مذاکرات ضرر نکردیم بلکه خیلی هم نفع بردیم. منفعت ما این بود که حقانیت ما را در نزد مردم ایران و جامعه بین‌الملل اثبات کرد. کسی می‌تواند ادعا کند اگر مذاکره نمی‌کردیم جنگ نمی‌شد؟ حتماً می‌شد. زودتر هم ممکن بود، جنگ بشود. خودمان چه می‌گفتیم؟ می‌گفتیم ای کاش مذاکره می‌کردیم که جنگ نشود.
* ما از دیپلماسی کم نگذاشتیم
عراقچی ادامه داد: چرا مردم در زمان جنگ اینقدر متحد و منسجم بودند؟ چون دیدند نظامشان برایشان همه کار کرده و پای مذاکره رفته و آن طرف از اول اهل جنگ بوده و اگر مذاکره نکرده بودیم و جنگ می‌شد مردم می‌گفتند چرا نرفتی مذاکره کنی ولی الان پشت سر نظام و دولت ایستادند چون دیدند نظام کوتاهی نکرده در اینکه جلوی جنگ را بگیرد و جامعه بین‌الملل نیز دقیقا همین احساس را داشت.
وی عنوان کرد: منطق ما کاملاً قوی بود و نشانه‌اش هم این است که بیش از ۱۲۰ کشور از ما حمایت و حمله به ایران را محکوم کردند. جنبش عدم تعهد، سازمان همکاری اسلامی، شورای همکاری خلیج‌فارس، اتحادیه عرب، اتحادیه آفریقا و ... این حملات را محکوم کردند و همه حق را به ایران دادند، ایران داشت مذاکره می‌کرد، ولی شورای امنیت و شورای حکام آژانس به دلایلی که می‌دانید محکوم نکردند.
وزیر خارجه گفت: همین که جامعه بین‌الملی با ما همراهی و حمله را محکوم کرد، به این دلیل بود که ما از دیپلماسی کم نگذاشتیم.
* ۳ بار تا مرز جنگ رفتیم
این دیپلمات عالی‌رتبه ایرانی در ادامه این گفت‌وگو با بیان اینکه نیروهای مسلح باید آرایش جنگی می‌گرفت که گرفته بود و دولت هم باید آمادگی جنگ را پیدا می‌کرد که کرده بود، اظهار داشت: بار اول نبود. از بعد از ترور شهید هنیه و عملیات وعده صادق ۲ و بعد از سقوط سوریه و انتخاب ترامپ اقلا ۳ بار تا مرز جنگ رفتیم و هم دولت و نیروهای مسلح آماده بودند و هم سیاست خارجی فعالیت زیادی در منطقه و خارج از منطقه داشت و با دیلپماسی ایجاد خوف و رجا در منطقه توانستیم جلوی جنگ تمام عیار را بگیریم.
وزیر خارجه بیان کرد: جنگ اخیری که اتفاق افتاد همه منتظر بودند بعد از وعده صادق ۲ اتفاق بیفتد. بعد از اجرای وعده صادق ۲ اسرائیلی‌ها گفتند پاسخ ما دردناک خواهد بود.
عراقچی ادامه داد: من به منطقه رفتم و شاید به ۱۶ تا ۱۷ کشور منطقه سفر کردم با این هدف که دیپلماسی بتواند جلوی جنگ را بگیرد. نیروهای مسلح آماده بودند ولی دیپلماسی هم کار خودش را می‌کرد.
* الحمدالله آمریکا به اندازه کافی پایگاه در منطقه دارد
وی با بیان اینکه دیپلماسی همیشه راه کم خطرتر و کم هزینه‌تر برای رسیدن به اهداف است، اظهار داشت: ممکن است از مسیر جنگ و نیروی نظامی به اهدافت برسی، ولی آن راه پر خطر و پر هزینه است. به همین خاطر است که دیپلماسی همیشه اولویت دارد. اگر دیپلماسی موفق نباشد راه‌حل‌های دیگر وسط می‌آید.
وزیر خارجه ادامه داد: در آن مقطع مأموریت وزارت خارجه این شد که به لحاظ دیپلماسی جلوی جنگ را بتواند بگیرد و ما این کار را از طریق ایجاد ترس و امید در منطقه صورت دادیم. این پیام را به همه کشورهای منطقه بردم که اگر جنگی بین ایران و اسرائیل دربگیرد بین این دو محدود نخواهد شد. نه اینکه با بقیه خواهیم جنگید، به این دلیل که اسرائیل تمام تلاشش را می‌کند آمریکا را وارد جنگ کند.
عراقچی افزود: تعبیری که برای سران منطقه به کار بردم این بود که وقتی آمریکا وارد جنگ شود موشک‌های ما به خاک آمریکا نمی‌رسد، ولی الحمدالله آمریکا به اندازه کافی پایگاه در منطقه دارد که متاسفانه در خاک شماست و چاره‌ای نداریم برای دفاع از خود پایگاه‌های آمریکا را بزنیم.
وی با بیان اینکه برای برخی سوءتفاهم شده بود که آنها را تهدید می‌کنیم، عنوان کرد: ولی به آنها گفتیم شما را تهدید نمی‌کنیم، شما برادران ما هستید، ولی پایگاه‌های آمریکا را می‌زنیم که متأسفانه در خاک شماست. ما نمی‌خواهیم خاک شما را بزنیم، آمریکا را می‌خواهیم بزنیم.
* چرا نرویم مذاکره کنیم؟
رئیس دستگاه دیپلماسی در بخش دیگری از این گفت‌وگو عنوان کرد: در زمان شکست اگر مذاکره بروی یعنی تسلیم بشوی. ولی در زمان پیروزی وقتی پرچمت بالاست بروی مذاکره کنی و خواسته‌هایت را مطرح کنی بالاخره آخر هر جنگ ترتیباتی چیده شود با گفت‌وگو چیده می‌شود، با توپ و تفنگ که ترتیبات بعد از جنگ چیده نمی‌شود.
وی گفت: الان تعجب می‌کنم برخی می‌گویند چرا مذاکره می‌کنیم؟ برای اینکه پرچم‌مان بالاست و توانسته‌ایم به دنیا زورمان را نشان دهیم، چرا نرویم مذاکره کنیم؟ البته حساب و کتاب می‌کنیم، کدام مذاکره به چه شکل در کجا و با چه موضوعی به نفع ماست انجام می‌دهیم و به نفع‌مان نباشد انجام نمی‌دهیم.
* فکر می‌کرد یک هفته‌ای کار تمام می‌شود
وزیر خارجه در پاسخ به این سؤال که به نظر می‌رسد اسرائیل فکر می‌کند در موقعیت ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ است و یک هفته‌ای می‌تواند جمهوری اسلامی را تسلیم کند و تا زمانی که در این موقعیت است او مذاکره نمی‌کند، که گفت: در این موقعیت بود، ولی شکست خورد.
فکر می‌کرد یک هفته‌ای کار تمام می‌شود، فرماندهان را می‌زنم و ورودی و خروجی‌های سوله‌های موشکی را می‌زنم و نیروهای مسلحشان فرو می‌پاشد، چون فرمانده ندارد و جاهای اصلی زده شده و مردم که ناراضی هستند، وارد خیابان می‌شوند و سیستم فرومی‌پاشد.
وی گفت: ولی این اتفاق نیفتاد. با فاصله چند ساعت فرماندهان جایگزین شدند و به فاصله چند ساعت حملات متقابل ما شروع شد و مردم آمدند پشت نظام.
* ضربه آخر را ما زدیم
عراقچی پرسید: چه کسی درخواست آتش‌بس کرد؟ اسرائیل. بدون پیش شرط، ساعت ۴ صبح من می‌ایستم (متوقف می‌کنم) تو هم بایست. حالا ۴ صبح تا هفت و نیم صبح، بالاخره به آتش‌بس رسیدیم و اینکه ضربه آخر را ما زدیم، بله ما زدیم. این را از یکی دیگر بپرسید نه از وزیر خارجه، بگذارید من موضع خودم را بیان کنم.
وی گفت: دشمن تقاضای آتش‌بس کرد، ما بودیم که مقاومت کردیم و پیروز اصلی ما هستیم و توانستیم اراده خود را حاکم کنیم. چرا فکر می‌کنید در صحنه مذاکره نمی‌توانیم این کار را انجام دهیم؟ وقتی پرچم بالاست باید بروی مذاکره کنی. ما الان سرمان بالاست، زبانمان دراز است و الان دنیا به ما حق داده است. الان وقتش است که برویم مذاکره کنیم.
وزیر خارجه در پاسخ به این سؤال که آیا طرف مقابل از موضعش پایین آمده است یا نه؟ عنوان کرد: در مذاکره معلوم می‌شود، نیاید پایین زیر بار نمی‌رویم و بیاید پایین چرا.
