گزارش‌های معتبر بین‌المللی از مؤسسات «Platts» و «بلومبرگ» نشان می‌دهد که قیمت نفت خام سبک ایران در مقصد شاندونگ چین با تخفیف ۴ دلار کمتر از شاخص ICE Brent معامله می‌شود. این رقم در مقایسه با تخفیف ۲ دلاری ماه مه و فروش بدون تخفیف شش ماه پیش، افتی نگران‌کننده را نشان می‌دهد. داده‌های Kpler نیز تأیید می‌کند که ذخایر شناور نفت ایران به ۴۰ میلیون بشکه رسیده، بالاترین سطح در سال‌های اخیر، که نشان‌دهنده مشکلات جدی در فروش سریع نفت است.
انباشت بی‌سابقه ۴۰ میلیون بشکه نفت فروش‌نرفته در مخازن شناور و خشکی، به‌ویژه در شاندونگ چین، توان چانه‌زنی خریداران خارجی را به‌شدت افزایش داده است. به گزارش Platts، خریداران حتی موفق شده‌اند تخفیف‌ها را به زیر ۴ دلار برسانند. این وضعیت نه تنها قیمت نفت ایران را تحت فشار قرار داده، بلکه به دلیل کاهش معاملات، شکاف قیمتی با شاخص برنت را عمیق‌تر کرده است. بلومبرگ هشدار می‌دهد که این روند می‌تواند چالش‌های بودجه‌ای و ارزی ایران را در شرایط تحریمی تشدید کند.
با فرض صادرات روزانه ۱.۸ میلیون بشکه نفت، تخفیف ۴ دلاری به معنای زیان ماهانه ۲۱۶ میلیون دلار و سالانه ۲.۵ میلیارد دلار است. برخلاف ادعای برخی مسئولان که تحریم‌ها و جنگ ۱۲ روزه را عامل این بحران می‌دانند، کارشناسان معتقدند ضعف مدیریتی در بخش بازرگانی و فروش نفت، ریشه اصلی این خسارت هنگفت است. ناتوانی در برنامه‌ریزی فروش، عدم هماهنگی با پالایشگاه‌های خریدار، قراردادهای غیرمنعطف، و کندی در واکنش به تغییرات بازار، فرصت چانه‌زنی را به خریداران، به‌ویژه چین، داده است.
تغییرات غیرفنی و ناکارآمد در مدیریت میانی و کلیدی وزارت نفت، نظم صادرات نفت ایران را مختل کرده است. به گفته کارشناسان، ضعف در بازاریابی، دامپینگ قیمت توسط بازیگران غیرحرفه‌ای، و ناتوانی در سیاست‌گذاری بلندمدت، به افت جایگاه ایران در بازار جهانی نفت منجر شده است. این سوءمدیریت نه تنها درآمدهای نفتی را کاهش داده، بلکه سود کلانی را نصیب خریداران خارجی کرده است.
برای جلوگیری از زیان‌های بیشتر و بازیابی جایگاه ایران در بازار جهانی نفت، بازنگری فوری در رویکردهای مدیریتی ضروری است. این بازنگری باید شامل تغییرات سریع در سطح مدیران کلیدی، بهبود فرآیندهای بازاریابی، انعقاد قراردادهای منعطف، و واکنش سریع به تحولات بازار باشد. حفاظت از منافع ملی در برابر فشارهای بازار جهانی، نیازمند تصمیم‌گیری‌های شجاعانه و هوشمندانه در وزارت نفت است.
