همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: بشر برای نخستین‌بار، بشر موفق شده «لحظة آغاز ساخت یک منظومه سیاره‌ای» را در دل کهکشان شکار کند. در واقع ستاره‌شناسان با کمک فناوری‌هایی بی‌نظیر، از درون غبارهای کیهانی پرده برداشتند.
چگونگی شکل‌گیری سیارات
پیش از این، شکل‌گیری سیارات تنها به‌صورت نظری یا از طریق مشاهدات غیرمستقیم درک می‌شد. اما حالا، با همکاری بی‌سابقه دو ابزار قدرتمند یعنی تلسکوپ فضایی جیمز وب و آرایه رادیویی آلما در شیلی ، اخترشناسان موفق شده‌اند لحظه‌ای را ثبت کنند که سیاره‌ها در دل دیسک‌های گازی و غبارآلود یک ستاره جوان در حال شکل‌گیری‌اند. این ستاره که با نام HOPS-۳۱۵ شناخته می‌شود، تصویری از کودکی یک منظومه سیاره‌ای را پیش چشم ما می‌گذارد؛ تصویری که می‌تواند درک ما از پیدایش زمین و منظومه شمسی را متحول کند.
بیشتر بخوانید :
تولد سیارات از دل غبار ستاره‌ای
ستاره HOPS-۳۱۵ در دل ابرهای گازی صورت‌فلکی شکارچی قرار دارد. اخترشناسان با تحلیل داده‌های مادون‌قرمز و رادیویی توانستند حضور همزمان سیلیکات‌های داغ و بخار سیلیکون را در اطراف این ستاره ثبت کنند؛ نشانه‌ای مستقیم از برخورد ذرات جامد و آغاز فرایند چسبندگی برای ساختن سیارات.
تکنولوژی‌هایی که این تولد را ثبت کردند
تلسکوپ جیمز وب، با دید مادون‌قرمز خود، موفق به شناسایی ویژگی‌های طیفی شد که نشان‌دهنده حضور سیلیکات‌های تبخیرشده بودند. در عین حال، آرایه آلما نیز گازهای آزادشده را شناسایی کرد. این نخستین‌بار است که بشر می‌تواند همزمان شاهد دو نشانه کلیدی از شکل‌گیری سیاره در یک محل باشد.
یک منظومه در حال زایش
چیزی که این مشاهده را منحصربه‌فرد می‌کند، «هم‌مکانی» ذرات جامد و بخار سیلیکون است. این شرایط بسیار خاص، تنها در مرحله‌ای بسیار کوتاه از تولد سیارات رخ می‌دهد. به‌عبارتی دیگر، اخترشناسان دقیقا در لحظه‌ای به تماشای کیهان نشسته‌اند که "یک سیاره متولد می‌شود".
چرا این کشف مهم است؟
تا پیش از این، مدل‌های زیادی درباره نحوه شکل‌گیری سیارات وجود داشت، اما مستندات مستقیمی از مراحل اولیه آن بسیار کم بود. اکنون، این یافته می‌تواند داده‌های مدل‌های نظری را به دقت آزمایش کند و دیدی بی‌سابقه از چگونگی به‌وجود آمدن زمین‌مان در گذشته‌ی بسیار دور ارائه دهد.
نقطه‌ای برای بازنگری در تاریخ کیهان
با این کشف، اخترشناسان قادر خواهند بود تاریخچه منظومه‌های سیاره‌ای دیگر را دقیق‌تر بررسی کنند و حتی بتوانند تخمین بزنند که چه منظومه‌هایی در آینده میزبان حیات خواهند شد. این‌گونه مشاهده‌ها شاید کلید اصلی در یافتن دنیاهای قابل سکونت باشند.
وقتی علم، لحظه آفرینش را ثبت می‌کند
ثبت لحظه آغاز شکل‌گیری سیارات در اطراف یک ستاره، تنها یک تصویر علمی نیست؛ بلکه سندی تاریخی از زمانی است که طبیعت شروع به ساخت جهانی دیگر کرده است. این کشف نه‌تنها ستاره‌شناسان را هیجان‌زده کرده، بلکه هر نگاهی که به آسمان دوخته شده را به تفکر وامی‌دارد: آیا جایی در دوردست، سیاره‌ای همچون زمین در حال تولد است؟ آیا ما اکنون شاهد آغاز آینده‌ای دور در دل کیهانیم؟
