این گزارش با استفاده از داده‌های موسسه تحقیقات بازار«Grand View Research» به بررسی روندها، چالش‌ها و فرصت‌های بازار معدنکاری دیجیتال در سال ۲۰۲۵ می‌پردازد. افزایش حوادث در روش‌های سنتی حفاری و اکتشاف، تقاضا برای راهکارهای دیجیتال را افزایش داده است. فناوری‌های نوین مانند الگوریتم‌های یادگیری عمیق و تصویربرداری استریو برای ایجاد نقشه‌ها و مدل‌های سه‌بعدی دقیق، نظارت ۲۴ ساعته و تحلیل اندازه ذرات را بدون نیاز به ابزارهای سنتی فراهم کرده و نیاز به نیروی‌کار ساده را کاهش داده‌اند. اینترنت اشیا (IoT) نیز، نه‌تنها ایمنی در معادن عمیق زیرزمینی را بهبود بخشیده، بلکه با استفاده از وسایل نقلیه و ماشین‌آلات بدون سرنشین که از راه دور کنترل می‌شوند، اثرات زیست‌محیطی را کاهش داده است.
در سال ۲۰۲۳، بخش اتوماسیون و روباتیک با سهمی بیش از ۴۳ درصد، بزرگ‌ترین بخش بازار معدنکاری دیجیتال بوده‌است. برای مثال، شرکت BHP استرالیا با همکاری مایکروسافت از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای افزایش بازیافت مس در معادن خود استفاده کرده و انتظار می‌رود این فناوری تولید و ارزش معادن را در آینده افزایش دهد. تحلیل آنی داده‌ها نیز با پشتیبانی از عملیات از راه دور و نگهداری پیش‌گویانه(PDM)، به رفع سریع مشکلات عملیاتی کمک کرده است. شرکت «روی هیل» نیز از تکنیک‌های دیجیتال برای ارائه داده‌های لحظه‌ای به زنجیره تامین و تقاضا استفاده می‌کند. امنیت سایبری نیز به دلیل افزایش عملیات دیجیتال، اهمیت فزاینده‌ای در صنایع معدنی، پیدا کرده‌است.
فناوری‌های نوظهور دیگری مانند دوقلوی(همزاد) دیجیتال (Digital Twins) نیز در حال متحول کردن صنعت معدن هستند. دوقلوی دیجیتال، یک مدل مجازی دقیق از تجهیزات یا فرآیندهای واقعی است که با داده‌های لحظه‌ای به‌روزرسانی می‌شود و مانند آینه‌ای دیجیتال، عملکرد دارایی فیزیکی را شبیه‌سازی می‌کند. این فناوری به شرکت‌ها امکان می‌دهد بدون صرف هزینه واقعی، عملیات خود را آزمایش و بهینه‌سازی کنند. برای نمونه، در سپتامبر ۲۰۲۳، شرکت The Metals Company با همکاری شرکت Kongsberg، از این فناوری برای ارزیابی اثرات زیست‌محیطی استخراج در اعماق دریا بهره گرفته که به کاهش خطاها و بهبود عملکرد منجرشده‌است.
بخش آهن و فروآلیاژها در سال ۲۰۲۳ با سهمی بیش از ۳۵ درصد، بزرگ‌ترین بخش بازار معدنکاری دیجیتال در صنایع معدنی بوده‌است. تقاضای فزاینده برای فولاد در صنایع ساخت‌وساز، حمل‌ونقل، ماشین‌آلات سنگین و کالاهای مصرفی، پذیرش فناوری‌های دیجیتال را در این بخش تسریع کرده است. شرکت‌هایی مانند آنگلو امریکن، ریو تینتو و واله از فناوری‌های دیجیتال برای بهینه‌سازی تولید استفاده می‌کنند. فلزات غیرآهنی مانند آلومینیوم، مس و روی نیز به دلیل تقاضای روبه‌رشد در خودروهای برقی و باتری‌ها، شاهد دیجیتالی شدن عملیات هستند. آلومینیوم به دلیل وزن سبک، در خودروسازی برای بهبود بهره‌وری سوخت و کاهش آلودگی محبوبیت یافته است. شرکت‌های فلزات گران‌بها مانند نیومونت، باریک گولد و گولدکورپ نیز از پیشگامان دیجیتال کردن فرآیندهای تولیدی هستند و از فناوری‌هایی مانند ناوگان خودکار و تحلیل پیشرفته برای بهینه‌سازی چرخه عمر معادن استفاده می‌کنند.
در سال ۲۰۲۳، آمریکای شمالی با در اختیار داشتن بیش از ۲۶ درصد از بازار جهانی معدنکاری دیجیتال، به عنوان پیشگام این مسیر شناخته می‌شود. این پیشروی تاریخی، حاصل پذیرش زودهنگام فناوری‌های نوین و سرمایه‌گذاری‌های گسترده در این حوزه است. برای نمونه، شرکت نیومونت در سال ۲۰۱۸ با همکاری شرکت کاترپیلار، پروژه‌ای مشترک را برای بهینه‌سازی استخراج سنگ سخت زیرزمینی آغاز کرد. در اروپا نیز، پروژه X-mine که با حمایت اتحادیه اروپا در سوئد اجرا می‌شود، با بهره‌گیری از فناوری‌های حسگر پیشرفته مانند ترکیب دید سه‌بعدی و پرتوهای ایکس، به دنبال کاهش مصرف انرژی و انتشار دی‌اکسیدکربن است.
روسیه با تکیه بر ذخایر عظیم بوکسیت، نیکل و مس، بیش از ۳۷ درصد بازار معدنکاری دیجیتال اروپا را در اختیار دارد. در منطقه آسیا-اقیانوسیه که با سهمی ۴۰ درصدی، بزرگ‌ترین بخش از درآمد بازار معدنکاری دیجیتال را در سال ۲۰۲۳ به خود اختصاص داده، رشد سریع تولید معدنی و گسترش اتوماسیون، به‌ویژه در چین و استرالیا، نقشی کلیدی داشته‌است. چین با تولید ۲۸ ماده معدنی کلیدی، بهره‌گیری از فناوری‌های دیجیتال را گسترش داده و هند نیز با نرخی متوسط، به‌ویژه در شرکت‌های دولتی، در مسیر توسعه قرار دارد.
در آمریکای مرکزی و جنوبی، کشورهایی همچون پرو و شیلی با برخورداری از منابع غنی فلزات، موجب شده‌اند این منطقه سهمی بیش از ۷ درصد از بازار را به خود اختصاص دهد. در این میان، شیلی با تامین مس موردنیاز برای خودروهای برقی، حدود ۲۸ درصد از بازار منطقه را در اختیار دارد. در نهایت، منطقه خاورمیانه و آفریقا با نرخ رشد سالانه ۱۰.۶ درصد، در مسیر توسعه قرار گرفته‌است. تمرکز بر استفاده از ماشین‌آلات خودکار در آفریقای جنوبی، که در سال ۲۰۲۳ نیمی از بازار این منطقه را تشکیل داده، از عوامل اصلی این رشد است؛ به‌گونه‌ای که در نیمه نخست سال، بخش معدن حدود ۶۰ درصد از صادرات آفریقای جنوبی را به خود اختصاص داده‌است.
شرکت‌های پیشگام همچون کاترپیلار، ساندویک و اِس‌اِی‌پی، روند بازار معدنکاری دیجیتال را تعیین می‌کنند. کاترپیلار با درآمدی معادل ۶۷.۱میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳، از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان تجهیزات معدنی در جهان به‌شمار می‌رود. شرکت ساندویک اِی‌بی نیز با حدود ۴۱ هزار کارمند، راه‌حل‌هایی فناورانه برای صنایع گوناگون ارائه می‌دهد. در سال ۲۰۲۳، ساندویک از سامانه خودکارسازی خود برای فعالیت‌های معدنی در مقیاس بزرگ رونمایی کرد؛ سامانه‌ای که امکان گردآوری داده‌ها و ارتباط در محیط‌های زیرزمینی را فراهم می‌سازد. در تیرماه همان سال، شرکت هگزاگون اِی‌بی با خرید شرکت HARD-LINE، توانمندی خود را در زمینه بهینه‌سازی تولید و خودکارسازی فعالیت‌های معدنی افزایش داده‌است.
صنعت معدنکاری دیجیتال با فشار مقررات سخت‌گیرانه، به‌ویژه به‌دلیل افزایش گازهای گلخانه‌ای، روبه‌روست. برخی شرکت‌ها همچون پتروسیا در اندونزی، با بهره‌گیری از راهبردهای دیجیتال، در پی بهبود امتیازهای زیست‌محیطی، اجتماعی و حکمرانی (ESG) و استفاده بهینه از منابع هستند. از جمله همکاری‌های نوین، می‌توان به مشارکت شرکت A.B.B و TAKRAF در سال ۲۰۲۴ اشاره کرد؛ پروژه‌ای برای به‌کارگیری فناوری سامانه انتقال نواری بدون جعبه‌دنده (GCD) در معادن مس کشور شیلی که به کاهش چشم‌گیر انتشار گازهای کربنی منجر شده‌است.
بازار معدنکاری دیجیتال با شتابی چشم‌گیر در حال گسترش است. فناوری‌هایی همچون خودکارسازی، تحلیل داده در لحظه و دوقلوی دیجیتالی، چهره معدنکاری را دگرگون کرده‌اند؛ این فناوری‌ها نه‌تنها ایمنی و بهره‌وری را افزایش می‌دهند، بلکه نقشی موثر در کاهش آثار زیست‌محیطی ایفا می‌کنند. با این حال، چالش‌هایی نظیر کمبود نیروی کار ماهر و نبود زیرساخت‌های کافی برای اجرای فناوری‌های پیشرفته، همچنان بر سر راه گسترش این صنعت قرار دارد.
سومین رویداد جامع معدنی ایران ۲۷ تا ۳۰ مردادماه ۱۴۰۴ به ابتکار گروه رسانه‌ای «دنیای‌اقتصاد» برگزار می‌شود. این رویداد متشکل از سه بخش است و شامل «پانزدهمین همایش و نمایشگاه چشم‌انداز صنعت فولاد و سنگ آهن ایران با نگاهی به بازار»، «هفتمین همایش و نمایشگاه چشم‌انداز صنایع فلزات غیرآهنی ایران و فناوری‌های وابسته با نگاهی به تولید و بازار» و «چهارمین همایش و نمایشگاه معدنکاری دیجیتال» می‌شود. بازدید از این نمایشگاه‌ها که در مرکز همایش‌های بین‌المللی برج میلاد برگزار می‌شود، برای عموم آزاد است.
این رویداد هشت محور اصلی دارد که قرار است در طول ۴روز مورد بحث و بررسی سیاستگذاران، کارشناسان، فعالان معدنی و مدیران قرار گیرد. هدف از برگزاری چنین رویدادی، ایجاد فرصتی ارزشمند برای تبادل اطلاعات بین بازیگران اصلی حوزه معدن و صنایع معدنی اعم از دولت، بخش خصوصی و انجمن‌های تخصصی داخلی و بین‌المللی است. امید است با همکاری کلیه دست‌اندرکاران این حوزه بتوان به اهداف عالی حوزه معدن نائل آمد. علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این همایش می‌توانند به سایت events.donya-e-eqtesad مراجعه کنند.
