همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: اگر کلمه سولار یا سولاریوم را در گوگل جست‌وجو کنید، متوجه می‌شوید که بازار برنزه شدن تا چه حد در شهر داغ است. البته بین نسل جوان‌تر مثل تینیجرها. سالن‌های زیبایی متعددی با تبلیغ خدمات سولاریوم، از دستگاه‌های مخصوص برنزه‌سازی استفاده می‌کنند؛ دستگاه‌هایی که هر جلسه استفاده از آنها بین ۵ تا ۱۲ دقیقه زمان می‌برد و برای رسیدن به رنگ دلخواه، ممکن است تا ۱۰ جلسه هم نیاز باشد. در سایت‌هایی مثل دیوار، فهرستی بلندبالا از مراکز زیبایی، فروشندگان دستگاه‌های سولار و ارائه‌دهندگان خدمات برنزه‌سازی دیده می‌شود.
اما در حالی که بسیاری از نوجوانان و جوانان برای رسیدن به رنگ پوست دلخواه‌شان سراغ سالن‌های مجهز به سولاریوم می‌روند یا ساعت‌ها زیر نور آفتاب دراز می‌کشند، پزشکان درباره این روش‌ها هشدار می‌دهند و این کار را عامل پیری زودرس پوست، افزایش خطر ابتلا به سرطان، آسیب دیدن چشم‌ها و تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌دانند. به اعتقاد کارشناسان، این نوع برنزه شدن، بیش از آن که زیبا باشد، بازی خطرناک با سلامت بدن است.
دستگاهی که اشعه مضر می‌تابد
سولاریوم درابتدا برای اهداف درمانی ساخته شد، نه برای برنزه کردن پوست. در گذشته، نوردرمانی (فتوتراپی) برای درمان بیماری‌هایی مثل پسوریازیس، اگزمای شدید، برص و کمبود شدید ویتامین D استفاده می‌شد. در این روش‌ها اشعه UV با دُز کنترل‌شده، زیر نظر پزشک متخصص تجویز می‌شد اما بعدها سولاریوم وارد حوزه زیبایی شد و با وجود هشدارهای متخصصان، طرفداران زیادی هم در سراسر دنیا پیدا کرد.
دکتر میلاد زارعی، متخصص پوست و زیبایی در گفتگو با همشهری‌آنلاین درباره عوارض استفاده از سولاریوم و حمام آفتاب می‌گوید: برنزه شدن چه با نور طبیعی خورشید و چه با اشعه مصنوعی سولاریوم باعث آسیب دیدن سلول‌های پوست می‌شود.
به گفته این متخصص پوست، اشعه UVA و UVB که زیرشاخه‌های UV (اشعه فرابنفش) هستند، هم در آفتاب و هم در سولاریوم وجود دارد، مستقیماً DNA سلول‌های پوست را تخریب می‌کند و زمینه را برای بروز سرطان‌های پوستی فراهم می‌سازد. گزارش‌های موجود هم هشدار می‌دهند که ملانوما، مرگبارترین نوع سرطان پوست، در افرادی که پیش از ۳۰ سالگی از سولاریوم استفاده می‌کنند، به‌طور قابل توجهی شایع‌تر است.
پیری زودرس پوست
یکی دیگر از رایج‌ترین عوارض نور شدید آفتاب و همچنین سولاریوم، پیری زودرس پوست است. دکتر زارعی توضیح می‌دهد که اشعه فرابنفش با شکستن رشته‌های کلاژن و الاستین، موجب افتادگی پوست، چین‌وچروک‌های عمیق و لک‌های قهوه‌ای رنگ می‌شود. او اضافه می‌کند: تابش شدید نور خورشید هم با تجزیه کلاژن و الاستین باعث ایجاد چین‌وچروک‌های عمیق، افتادگی پوست و لک‌های قهوه‌ای می‌شود.
به گفته این پزشک، پوستی که در نوجوانی و جوانی برای برنزه شدن در معرض تابش شدید قرار می‌گیرد، اغلب تا دهه سی‌سالگی دچار پیری زودرس می‌شود؛ تغییری که قابل برگشت هم نیست.
به گفته زارعی، از دیگر عوارض پرتکرار نور خورشید، افزایش و تشدید لک‌های تیره است که عمدتاً در خانم‌ها دیده می‌شود و اغلب به درمان پاسخ نمی‌دهد. به ویژه در کسانی که پوست حساسی دارند.
بیشتر بخوانید؛
-
بکُش و قسطی قشنگ‌ترم کن
-
ساکنان این مناطق تهران بیشتر در معرض UV هستند
-
رقم های عجیب و غریب برای عمل تغییر رنگ چشم
-
ایرانی‌ها برای این عمل زیبایی ۱۵۰ میلیون می دهند
-
افزایش آمار جراحی‌های زیباییِ ترمیمی در ایران
-
تهرانی‌ها و کرجی‌ها هر هفته ۳۰ عمل چاقی انجام می‌دهند
آسیب دیدن چشم‌ها
اما آسیب‌پذیری در برابر اشعه فرابنفش، فقط محدود به پوست نیست. دکتر زارعی هشدار می‌دهد که سولاریوم و همچنین آفتاب گرفتن بدون محافظ چشم می‌تواند عوارض جدی برای بینایی به دنبال داشته باشد؛ از جمله آب‌مروارید، التهاب ملتحمه، آسیب قرنیه و در مواردی حتی خطر ابتلا به بیماری‌های شبکیه و نابینایی تدریجی. او می‌گوید: عینکی که موقع برنزه کردن پوست به مراجعین داده می‌شود، نمی‌تواند کاملا جلوی تابش اشعه را بگیرد.
او ادامه می‌دهد: بسیاری از جوانان بدون استفاده از کرم‌های محافظ، به مدت طولانی زیر نور آفتاب می‌خوابند. نتیجه این کار هم به گفته پزشکان، سوختگی‌های درجه یک یا حتی تاول‌های پوستی است که اگر در دوره نوجوانی تکرار شود، خطر سرطان پوست را در بزرگسالی به شدت افزایش می‌دهد.
زارعی هشدار می‌دهد که اشعه‌های UV همچنین عملکرد طبیعی سیستم ایمنی پوست را سرکوب و تضعیف می‌کند. و در نتیجه، بدن آمادگی کمتری برای مقابله با عفونت‌های ویروسی و قارچی خواهد داشت. تبخال، کندی روند ترمیم زخم‌ها و شعله‌ور شدن بیماری‌های پوستی نهفته، از جمله عوارض تضعیف سیستم ایمنی هستند.
سولاریوم، یک خطر بی‌صدا
به گفته متخصصان، اگر دستگاه برنزه‌کننده خطرناک‌تر از نور خورشید نباشد، حداقل به اندازه آن برای سلامت مضر است. سولاریوم یا همان «تخت برنزه»، با تاباندن اشعه ماورای بنفش (بیشتر نوع UVA) تلاش می‌کند رنگ پوست را تیره یا اصطلاحا برنزه کند. برای استفاده از تخت برنزه باید بدون لباس داخل محفظه دستگاه قرار بگیرید و برای محافظت از چشم‌های خود از عینک مخصوصی استفاده کنید.
اما تحقیقات نشان داده‌اند که این دستگاه‌ها تا ۱۵ برابر بیشتر از نور خورشید اشعه UVA ساطع می‌کنند. دکتر زارعی می‌گوید: حتی یک بار استفاده از سولاریوم پیش از ۳۵ سالگی، خطر ابتلا به ملانوما (خطرناک‌ترین نوع سرطان پوست) را تا ۷۵ درصد افزایش می‌دهد. این خطر، با هر بار استفاده، تشدید می‌شود.
اگرچه سالن‌ها برای محافظت از چشم، عینک‌هایی در اختیار مشتریان قرار می‌دهند، اما بسیاری از این عینک‌ها از نظر علمی استاندارد نیستند. استفاده از سولاریوم بدون محافظ چشم مؤثر، ممکن است به پلک‌ها، قرنیه و ساختار داخلی چشم آسیب جدی وارد کند و حتی خطر ابتلا به سرطان چشم را افزایش دهد.
اگر ضرر دارد، چرا در دسترس است؟
پرسشی که بسیاری می‌پرسند این است: اگر سولاریوم خطرناک است، چرا در دسترس است؟ پاسخ روشن است. دکتر زارعی می‌گوید: در دسترس بودن یک وسیله، الزاماً به معنای بی‌خطر بودن آن نیست. سیگار هم در دسترس است اما مضر بودنش که انکار نمی‌شود. ضمن این که سولاریوم در ابتدا با اهداف درمانی ساخته شده بود. نه زیبایی.
این متخصص پوست تأکید می‌کند: همه کسانی که از آفتاب یا سولاریوم استفاده می‌کنند، الزاماً دچار آسیب‌های حاد نمی‌شوند، اما میزان ریسک در این افراد به شدت بالا می‌رود. مثل سیگار کشیدن است؛ همه سیگاری‌ها سرطان ریه نمی‌گیرند، ولی احتمال ابتلا در آنها به مراتب بیشتر از افراد غیرسیگاری است.
پاسخ بدن افراد مختلف به نور خورشید یا اشعه مصنوعی (سولاریوم) به عواملی مثل ژنتیک، نوع پوست، میزان تماس با اشعه و دفعات تکرار آن بستگی دارد. به عنوان مثال، پوست‌های روشن‌تر، زودتر دچار آفتاب‌سوختگی و پیری می‌شوند.
بیشتر بخوانید؛
-
کارهای زیبایی، آمار اهدای خون زنان ایرانی را کمتر کرد
- آرایشگرها و ماماها هم کار زیبایی می‌کنند!
-
از هر ۵ مشتری مراکز زیبایی ۲ نفر مرد هستند
قیمت سولار چند؟
میل به استفاده از سولاریوم تنها محدود به ایرانی‌ها نیست. در سال‌های گذشته، این دستگاه در بسیاری از کشورهای دنیا رایج بود، اما به تدریج و با افزایش شواهد علمی درباره مضراتش، محدودیت‌های جدی برای آن وضع شد. مثلا استرالیا استفاده از سولاریوم را کاملاً ممنوع کرده است. در فرانسه، آمریکا، کانادا و برخی دیگر از کشورها استفاده از آن برای افراد زیر ۱۸ سال ممنوع است. در کشورهای اسکاندیناوی نظیر نروژ و سوئد، تنها مراکز دارای مجوز پزشکی اجازه ارائه این خدمات را دارند. اما در ایران نبود نظارت کافی و نبود قوانین سختگیرانه باعث شده مراکز زیبایی و آرایشی به راحتی این خدمات را ارائه دهند.
دکتر زارعی معتقد است بسیاری از متقاضیان، یا از خطرات سولاریوم اطلاع ندارند یا آن را جدی نمی‌گیرند و شاید اگر افراد از خطرات واقعی سولاریوم آگاه باشند، کمتر به سراغ آن بروند. هرچند شاید یکی از دلایل استقبال جوانان از این کار زیبایی، قیمت مناسب آن هم باشد. این کار طی ۵ تا ۱۰ جلسه یا پارت - بسته به رنگ پوست فرد - انجام می‌شود و قیمت هر جلسه در تهران در حال حاضر بین ۸۰ تا ۲۰۰ هزار تومان متغیر است. البته قیمت‌ها بسته به کیفیت خدمات و تجهیزات ارائه‌شده در سالن‌های مختلف و موقعیت آدرس، ممکن است متفاوت باشد. بعضی از سالن‌ها هم گاهی تخفیف‌هایی برای خرید بسته‌های چند جلسه‌ای ارائه می‌دهند که می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد. معمولاً قیمت هر جلسه سولاریوم بر اساس مدت زمان استفاده تعیین می‌شود. به عنوان مثال، یک جلسه ۵ دقیقه‌ای ممکن است هزینه کمتری نسبت به یک جلسه ۱۲ دقیقه‌ای داشته باشد.
برنزه شدنِ بی‌خطر نداریم؟
اما آیا راهی برای داشتن پوست برنزه بدون مواجهه با اشعه خطرناک وجود ندارد؟ دکتر زارعی می‌گوید: افرادی که به پوست برنزه علاقه دارند، می‌توانند از کرم‌ها یا اسپری‌های برنزه‌کننده بدون اشعه UV استفاده کنند. این محصولات ظاهر برنزه ایجاد می‌کنند ولی بدون خطر آفتاب‌سوختگی، پیری پوست یا سرطان.
