به گزارش خبرنگار مهر، عبدالحسین خسروپناه، شامگاه چهارشنبه در نشست فرهنگی مهرانه با موضوع بررسی جایگاه حکمت اشراق در تمدن اسلامی و ایرانی، با بیان اینکه حکمت اشراق صرفاً گردآوری التقاطی از مکاتب و دیدگاه‌های گوناگون نیست، اظهار داشت: شیخ اشراق، فیلسوف شهیدی که تنها ۳۸ سال زندگی کرد، موفق شد مکتب اصیلی را بنیان‌گذاری کند که هم به ریشه‌های حکمت ایران باستان وفادار است و هم از تعالیم نورانی قرآن کریم بهره می‌برد.
وی تأکید کرد: حکمت اشراق نزاع‌های بنیادین میان فلسفه و کلام، و همچنین فلسفه و عرفان را پاسخ گفت، اما از آن مهم‌تر، گره دیرینه میان ایرانیت و اسلامیت را گشود؛ نزاعی که تا به امروز نیز در برخی فضاهای فکری ادامه دارد. عده‌ای از ایران‌گرایی سخن می‌گویند در حالی که اسلام را حذف می‌کنند و برخی دیگر از اسلام‌گرایی دفاع می‌کنند اما ایران و میراث فرهنگی آن را نادیده می‌گیرند.
خسروپناه با تشریح مبانی حکمت خسروانی ایران باستان، که به کیخسرو و سنت حکمای حاکم بازمی‌گردد، تصریح کرد: این حکمت مبتنی بر اصولی چون توحید، نظام هستی‌شناسی نور و ظلمت، معنویت‌گرایی و روش‌های عقلانی همراه با شهود و علم حضوری است. شیخ اشراق نیز با تأکید بر همین مبانی، حکمت اشراق را بنیان گذاشت و آن را با آموزه‌های قرآنی مانند آیه‌ی شریفه «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ» پیوند زد.
وی ادامه داد: برخلاف برداشت‌های رایج، شیخ اشراق تنها از منطق یونانی مانند منطق ارسطویی استفاده نکرد؛ بلکه با الهام از روش‌های خرد ناب، شهود، و سلوک عرفانی، دستگاه فلسفی مستقلی را طراحی کرد که در آن عقل و عرفان نه در تقابل، بلکه در تعادل و تعامل با یکدیگرند.
خسروپناه گفت: از منظر شیخ اشراق، حکمت خسروانی برخاسته از تعالیم انبیا در ایران باستان بوده است و شخصیت‌هایی چون جاماسب و فرَشوشتر که در متون زرتشتی جایگاهی پیامبرگونه دارند، حلقه‌های اتصال میان حکمت ایران باستان و حکمت نبوی هستند. از سوی دیگر، او نام بزرگانی چون بایزید بسطامی، ابوالحسن خرقانی، ابوسعید ابوالخیر و منصور حلاج را به‌عنوان عرفایی نام می‌برد که سلوک و شهودشان زمینه‌ساز ظهور حکمت اشراق بوده است.
وی با اشاره به تفاوت شهود صرف با شهود عقلانی در حکمت اشراق گفت: منصور حلاج در شهود خود گرفتار تنگنای زبان بود و حقایق را بدون پردازش فلسفی بیان می‌کرد، اما شیخ اشراق توانست شهود را با تعقل پیوند دهد و آن را در قالب حکمت عرضه کند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه با اشاره به ظرفیت‌های عظیم حکمت اشراق برای حل بحران‌های روز بشر عنوان کرد: امروز با بحران‌های هویتی، تنهایی، فروپاشی خانواده و بحران معنویت در جهان مواجه هستیم.
خسروپناه با تاکید بر اینکه تأسیس بنیاد سهروردی در زنجان ضروری است، افزود: من معتقدم حکمت اشراق با ریشه‌های عمیق معنوی و عقلی‌اش می‌تواند پاسخ‌هایی بنیادین به این نیازهای بشری بدهد.
وی از ضرورت تأسیس بنیاد بین‌المللی سهروردی در استان سخن گفت و افزود: راه‌اندازی این بنیاد باید فراتر از کارهای محلی یا صرفاً مراسمی باشد؛ باید به‌صورت عمیق، پژوهشی و بین‌المللی عمل کند تا زوایای پنهان حکمت اشراق و میراث عقلانی ایران‌زمین را به جهانیان معرفی کند. اگر به‌درستی تبیین شود، این حکمت می‌تواند نیازهای امروز بشر را پاسخ داده و گره از بحران‌های عمیق فکری و معنوی باز کند.
