مانی حقیقی در پاسخ به نخستین پرسش این نشست درباره نسبت سینمای شخصی با جریان اصلی سینما گفت: نمیدانم دقیقا تعریف سینمای شخصی چیست اما اگر منظور از آن، داشتن امضای مشخص و وفاداری به یک جهانبینی باشد، بله، همیشه تلاشم همین بوده اما در عین حال برایم مهم است که هر فیلم تجربهای متفاوت باشد و در تکرار نیفتم. در ادامه، از حقیقی درباره نسبت واقعیت و تخیل در فیلم و نحوه مواجهه مخاطب با این دوگانه سوال شد.
حقیقی در پاسخ گفت: تخیل و واقعیت در سینما رقیب یا دوگانه نیستند. در «اژدها وارد میشود»، اصراری بر تعیینتکلیف آنچه «واقعی» یا «جعلی» است نداشتم. برعکس، دوست داشتم مخاطب در تعلیقی مداوم بماند. گاهی تصور میکنیم مستند یعنی حقیقت و داستانی یعنی دروغ اما هر دو فرم روایت هستند. فیلم من نه دروغ میگوید، نه راست.
فقط روایت میکند، آن هم با زبانی چندلایه.امیرحسین بابایی که دبیری این نشست را برعهده داشت، درباره اهمیت پژوهش و نقش منتقدان توضیح داد: سینمای ایران پر از فراز و نشیب است. در زمانهایی که سینمای ما شکوفا بوده، علاوه بر همراهی و همافزایی سینماگران طراز اول، حضور جدی پژوهشگران و منتقدان کاربلد نیز در این موفقیتها مشهود بوده است. در مقابل، هر جا که سینمای ایران دچار افت و رکود شده، میتوان رد پژوهشهای فرمایشی، رفعتکلیفی و نقدهای سطحی و شتابزده را یافت؛ نقدهایی که متاسفانه این روزها زیاد با آن مواجه میشویم.
او افزود: واقعیت تلخ این است که امروز بدنه سینمای ایران روی خوشی به پژوهش و پژوهشگر نشان نمیدهد. با این حال، در مواجهه با نقد، چارهای جز واکنش ندارد اما همانطور که خود شما بهتر میدانید، در این روزگار، نقد سینمایی از اصالت نقد هنری فاصله زیادی گرفته است. بسیاری از این نقدها نه تنها روشنگر نیستند بلکه گمراهکنندهاند، فرهنگساز نیستند و اغلب با تخریب و توهین همراه هستند.
بابایی گفت: یکی از پدیدههای نگرانکننده این است که وقتی فیلمسازان با چنین نقدهایی مواجه میشوند، گاهی دچار ناامیدی و تردید میشوند؛ مخصوصا وقتی تلاششان را در سطح یک فیلم جهتدار تقلیل میدهند. از همه بدتر، آنجاست که منتقد در ظاهر میخواهد از فیلم یا فیلمساز تعریف کند اما با نگاهی تحقیرآمیز میگوید: «با وجود بازی بد، فیلمبرداری بد، موسیقی بد… یک صحنه خوب بود!» این لحن، عمیقا تحقیرآمیز است.
آیا میتوان جلوی این جریان را گرفت؟ به نظر میرسد نه، چرا که این جریان، قدرت زیادی پیدا کرده و صفحات مجازیاش با همین لحن توهینآمیز تغذیه میشوند. تنها کاری که میتوان کرد، برگزاری برنامههایی از این جنس است تا حداقل از زهر این جریان کاسته شود.