به گزارش بهداشت نیوز، دکتر فاطمه امیری با اشاره به افزایش شیوع کم‌خونی در میان جمعیت‌های خاص مانند زنان، کودکان و سالمندان، اظهار کرد: زمانی که سطح هموگلوبین در خون از حد نرمال کمتر باشد، فرد دچار کم‌خونی می‌شود، بر اساس استانداردهای سازمان جهانی بهداشت (WHO)، هموگلوبین کمتر از ۱۲ گرم در دسی‌لیتر برای زنان و کمتر از ۱۳ برای مردان نشانه کم‌خونی است. البته در برخی مناطق، باتوجه‌به شرایط محیطی و ژنتیکی، ممکن است این مرز کمی متفاوت باشد.
 
 وی با بیان اینکه کم‌خونی در بسیاری از مواقع بدون علامت است یا با علائم عمومی مانند خستگی، رنگ‌پریدگی، تنگی نفس، تپش قلب، کاهش تمرکز، خواب‌آلودگی، سردرد، بی‌حوصلگی و ضعف عمومی ظاهر می‌شود، تصریح کرد: در نوعی از کم‌خونی ممکن است سفیدی چشم زرد می‌شود که نشان‌دهنده افزایش بیلی‌روبین ناشی از تخریب گلبول‌های قرمز است.
 
 امیری با اشاره به اینکه کم‌خونی نه‌تنها بر روی کیفیت زندگی فرد تأثیر می‌گذارد، بلکه در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تری از جمله اختلالات قلبی، مغزی و عصبی شود، خاطرنشان کرد: وقتی میزان هموگلوبین کم شود، اکسیژن‌رسانی به اندام‌ها مختل می‌شود. بدن برای جبران، قلب را وادار به تندتر زدن می‌کند تا خون بیشتری به بافت‌ها برسد و این فشار می‌تواند منجر به بیماری‌های قلبی شود. همچنین کم‌خونی شدید بر دستگاه عصبی اثر می‌گذارد و در برخی بیماران باعث تحریک‌پذیری شدید و اختلالات رفتاری می‌شود.
 
عضو هیئت‌علمی دانشگاه گفت: بیمار به‌مرور دچار تغییرات رفتاری، پرخاشگری، اختلالات شناختی و حتی توهم می‌شود. این وضعیت به طور عامیانه به‌عنوان «بیماری دیوانگان» شناخته می‌شد که ریشه آن در کم‌خونی پیشرفته و نادیده‌گرفته‌شدن بوده است.

این متخصص خون‌شناسی با اشاره به اینکه علت‌های کم‌خونی به سه دسته کلی تقسیم می‌شود، افزود: کاهش تولید گلبول‌های قرمز یا هموگلوبین، شایع‌ترین دلیل آن فقر آهن است که عمدتاً به دلیل تغذیه نامناسب، اختلال در جذب، یا نیاز بالای بدن رخ می‌دهد. کمبود ویتامین B12 و اسیدفولیک نیز از دیگر دلایل است.

امیری با بیان اینکه برخی بیماری‌های مزمن مانند نارسایی کلیوی یا التهابات مزمن نیز موجب اختلال در تولید گلبول‌های قرمز می‌شوند، یادآور شد: در مواردی، اختلالات ژنتیکی نظیر تالاسمی یا کم‌خونی داسی‌شکل زمینه‌ساز این بیماری هستند.

وی با اشاره به اینکه خونریزی حاد (مانند تصادف، عمل جراحی) یا خونریزی مزمن (قاعدگی شدید، زخم معده، هموروئید یا خونریزی گوارشی) از عوامل مهم کم‌خونی‌اند، بیان کرد: تخریب زودرس گلبول‌های قرمز (همولیز)، می‌تواند زمینه خودایمنی، دارویی، عفونی یا ارثی داشته باشد. در نوزادان نیز ناسازگاری گروه خونی با مادر منجر به زردی و کم‌خونی می‌شود. 

امیری تأکید کرد: زنان، به‌ویژه آن‌هایی که دوره‌های قاعدگی شدید دارند یا باردار هستند، بیشترین آسیب‌پذیری را در برابر کم‌خونی دارند، همچنین کودکان در سنین رشد، سالمندان، بیماران مزمن باید به‌صورت منظم بررسی شوند
 وی با بیان اینکه کم‌خونی در نوزادان و کودکان می‌تواند اثرات جبران‌ناپذیری بر منحنی رشد و سیستم عصبی تأثیر بگذارد، یادآور شد: اگر فقر آهن درمان نشود، کودک ممکن است به سطوح پایین هموگلوبین عادت کند و علائم خفیف نشان دهد، اما در درازمدت آسیب‌های جدی‌تری به بدن وارد می‌شود.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان با اشاره به نقش تغذیه در پیشگیری از کم خونی، ادامه داد: تغذیه سالم و غنی از آهن، ویتامین B12 و اسیدفولیک، نقش کلیدی در پیشگیری از کم‌خونی دارد. منابع غنی آهن شامل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، سبزی‌ها برگ سبز، عدس، لوبیا و غلات غنی‌شده هستند. همراهی غذاهای آهن‌دار با منابع ویتامین C مانند آب‌پرتقال، گوجه‌فرنگی یا فلفل‌دلمه‌ای باعث جذب بهتر آهن، به‌ویژه از منابع گیاهی می‌شود. مصرف هم‌زمان لبنیات یا مکمل کلسیم با منابع آهن ممکن است جذب آن را کاهش دهد، بنابراین باید در زمان‌بندی مصرف مواد غذایی دقت کرد.
  
 وی به خطرات مصرف بی‌رویه مکمل آهن اشاره کرد و گفت: مکمل‌های آهن فقط باید پس از آزمایش و تأیید پزشک مصرف شوند. در غیر این صورت ممکن است بدن دچار مسمومیت شود. آهن اضافی در بدن تجمع می‌یابد و می‌تواند به کبد، قلب و لوزالمعده آسیب بزند. همچنین علائمی مانند تهوع، درد شکم، یبوست یا حتی افزایش خطر عفونت ممکن است ظاهر شود.

این متخصص تصریح کرد: کم‌خونی همیشه نشانه کمبود آهن نیست. در برخی موارد، بیماری‌های زمینه‌ای مانند سرطان‌های گوارشی، زخم معده یا اختلالات مغز استخوان عامل اصلی هستند. مصرف خودسرانه مکمل آهن ممکن است این بیماری‌ها را پنهان کرده و روند تشخیص را به تأخیر بیندازد.
  
امیری با تأکید بر اهمیت آزمایش‌های غربالگری، به‌ویژه آزمایش CBC، گفت:  این آزمایش ساده اما دقیق، میزان هموگلوبین، گلبول‌های قرمز و رتیکولوسیت را مشخص می‌کند و برخلاف روش‌های سنتی، خطای کمتری دارد. توصیه می‌شود حتی در نبود علائم خاص، هر فرد سالانه حداقل یک‌بار این آزمایش را انجام دهد تا در صورت وجود کم‌خونی، با درمان به‌موقع از پیشرفت بیماری جلوگیری شود.

منبع: ایسنا