همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: برای اولین‌بار، دانشمندان موفق به ثبت و اندازه‌گیری دقیق پدیده‌ای شده‌اند که تا پیش‌ازاین تنها در حد تئوری مطرح بود؛ یک «مگافِلَش» یا ابر صاعقه که نه‌تنها رکورد طولانی‌ترین صاعقه تاریخ را شکسته، بلکه پنج ایالت آمریکا را نیز درنوردیده است.
تصور کنید در دل یک شب آرام، ناگهان آسمان شکافته می‌شود و نوری خیره‌کننده، مسیری طولانی‌تر از مسافت بین دو شهر بزرگ را در کسری از ثانیه طی می‌کند! این رویا نیست، بلکه واقعیتی است که اخیراً توسط دانشمندان تأیید شده است.
یک «مگافِلَش» یا ابر صاعقه که بهت و حیرت جامعه علمی را برانگیخته، رکورد پیشین طولانی‌ترین صاعقه جهان را با ثبت مسافتی باورنکردنی بیش از ۸۲۹ کیلومتر (۵۱۵ مایل) درهم‌شکسته است. اما این ابر صاعقه عظیم چگونه شکل گرفت و چرا تا این حد طولانی بود و چه پیامدهایی برای درک ما از پدیده‌های جوی دارد؟
ثبت یک رکورد بی‌سابقه توسط یک غول آسمانی
دانشمندان سازمان جهانی هواشناسی (WMO) به‌تازگی تأیید کرده‌اند که طولانی‌ترین صاعقه ثبت شده در تاریخ، پدیده‌ای موسوم به «مگافِلَش» است که عرض جغرافیایی وسیعی را پوشش داده است. این ابر صاعقه عظیم، مسیری معادل ۸۲۹ کیلومتر (۵۱۵ مایل) را از شرق تگزاس آغاز کرده و با عبور از ایالت‌های اوکلاهاما، آرکانزاس، کانزاس و در نهایت نزدیک کانزاس‌سیتی در میزوری، در مدت‌زمان تنها ۷ ثانیه، رکورد قبلی ۴۷۷ مایلی (۷۶۸ کیلومتری) را پشت سر گذاشته است.
تکنولوژی ماهواره‌ای و اندازه‌گیری‌های دقیق
این رویداد عظیم در ۲۲ اکتبر ۲۰۱۷ اتفاق افتاد، اما به دلیل طول بسیار زیادش، سنسورهای زمینی قادر به ثبت کامل آن نبودند. با پیشرفت تکنولوژی و به‌کارگیری داده‌های ماهواره‌های زمین ثابت مانند GOES-۱۶ متعلق به سازمان ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA)، دانشمندان توانستند با استفاده از الگوریتم‌های جدید، این صاعقه عظیم را از میان میلیون‌ها فلش نوری دیگر جدا و طول دقیق آن را مستند کنند. این یافته‌ها در نشریه معتبر Bulletin of the American Meteorological Society منتشر شده است.
دینامیک طوفان‌های عظیم
دانشمندان هنوز در حال بررسی دقیق دلایل شکل‌گیری اولیه صاعقه هستند. اما می‌دانند این پدیده زمانی آغاز می‌شود که الکترون‌ها در یک ناحیه از ابر طوفانی تجمع‌یافته و مسیری یونیزه شده در هوا ایجاد می‌کنند که امکان جریان‌یافتن الکترون‌ها از نواحی با بار منفی به نواحی با بار مثبت را فراهم می‌سازد. در برخی ابرهای طوفانی، به‌ویژه توده‌های عظیم هوایی که بر فراز مناطقی مانند دشت‌های بزرگ آمریکا شکل می‌گیرند، دینامیک‌های کمتر شناخته شده‌ای در درون ابرها می‌توانند منجر به تخلیه الکتریکی شوند که طول آن‌ها فراتر از ۱۰۰ کیلومتر (۶۰ مایل) می‌رسد و به همین دلیل به آن‌ها «مگافِلَش» گفته می‌شود.
بیشتر بخوانید :
تحول در فناوری‌های پایش آب‌وهوا
یکی از نکات مهم این کشف، علاوه بر نمایش پیشرفت‌های چشمگیر در فناوری‌های پایش آب‌وهوا، یادآوری این نکته است که صاعقه می‌تواند مسافت‌های بسیار طولانی را از سلول‌های طوفانی که در ابتدا آن را تولید کرده‌اند، طی کند. به گفته والتر لایونز، یکی از نویسندگان این پژوهش، این پدیده ما را با مفهوم «صاعقه از دل ابر خاکستری» (bolt from the gray) آشنا می‌کند که مشابه صاعقه از دل آسمان آبی (bolt from the blue) است؛ با این تفاوت که می‌تواند صدها کیلومتر از منطقه اصلی تولید کننده بار الکتریکی فاصله بگیرد.
خطر صاعقه‌های دور از طوفان!
کارشناسان تأکید می‌کنند که باتوجه‌به این یافته‌های جدید، لازم است نسبت به خطرات صاعقه‌ها هوشیارتر باشیم. طبق توصیه‌های ایمنی، اگر رعد و برقی در فاصله ۱۰ کیلومتری (۶.۲ مایلی) مشاهده شد، باید به یک ساختمان یا وسیله نقلیه ایمن پناه برد. همان‌طور که این موارد نشان می‌دهند، صاعقه می‌تواند در عرض چند ثانیه مسافت‌های طولانی را طی کند، حتی اگر از طوفان اصلی دور باشد؛ بنابراین، آگاهی از وضعیت آب‌وهوا و فاصله‌گیری از مناطق خطرناک، حتی در شرایطی که طوفان به نظر دور می‌رسد، امری حیاتی است.
توجه به غیرقابل‌پیش‌بینی بودن صاعقه‌ها
ثبت طولانی‌ترین صاعقه تاریخ، نه‌تنها یک دستاورد علمی شگرف است، بلکه درک ما را از پدیده‌های جوی و قدرت بی‌کران طبیعت دگرگون ساخته است. این «مگافِلَش» عظیم که با کمک فناوری‌های پیشرفته ماهواره‌ای کشف شد، نه‌تنها رکورد قبلی را شکست، بلکه هشداری جدی در مورد ماهیت غیرقابل‌پیش‌بینی صاعقه‌ها و توانایی آن‌ها در پیمودن مسافت‌های طولانی و غیرمنتظره است. با پیشرفت علم و افزایش دقت ابزارهای پایش، انتظار می‌رود در آینده شاهد کشف پدیده‌های شدیدتر و شگفت‌انگیزتری در آسمان باشیم. این یافته‌ها ما را متقاعد می‌کند که همواره باید نسبت به نیروهای طبیعت هوشیار بود و توصیه‌های ایمنی را جدی گرفت، چرا که آسمان همواره شگفتی‌های جدیدی برای روکردن دارد.
