به گزارش همشهری‌آنلاین، قیمت برنج درجه یک ایرانی در تابستان ۱۴۰۴ به حدود ۳۵۰هزار تومان در هر کیلوگرم رسید و به‌رغم وعده و وعیدهای فراوان درباره کنترل گرانی در این بازار و حتی برداشتن محدودیت فصلی واردات برنج در سال ۱۴۰۴ همچنان قیمت‌ها در این بازار بالاست و دست‌اندرکاران هم اعلام می‌کنند که کاهش قیمت در این بازار به‌تدریج رخ خواهد داد.
اظهارات رئیس قوه قضاییه درباره گرانی‌های غیرمتعارف
وضعیت بازار برنج اظهارنظرهای فروانی را درباره چرایی گرانی در این بازار به همراه داشت. احتکار به‌منظور اثرگذری بر قیمت‌های بازار یکی از مهم‌ترین آنها بود که البته همواره از سوی دست‌اندرکاران این بازار رد شد اما اظهارات رئیس قوه قضاییه در این‌باره موجب شد تا این موضوع حالا به‌عنوان یکی از دلایل اثبات‌شده مورد تأکید قرار بگیرید.
حجت‌الاسلام غلامحسین محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضاییه در تازه‌ترین اظهارات خود به گرانی غیرمتعارف برخی اقلام ازجمله برنج اشاره کرد. وی با بیان اینکه برخی گرانی‌ها به دلایل تحریم‌ها، کم‌آبی یا سایر مشکلات طبیعی قابل توجیه است، اما بخشی از این گرانی‌ها حقیقتاً غیرمتعارف است، از برخورد جدی با متخلفان خبر داد.
اژه‌ای ضمن تأکید بر ضرورت مقابله با احتکار برنج، به موضوع گزارش‌هایی درباره احتکار قابل‌توجه برنج توسط یک شرکت خاص اشاره کرد که موجب افزایش غیرمنطقی قیمت‌ها شده بود. پس از این اظهارات، وزیر جهادکشاورزی به سرعت به موضوع ورود کرد و اعلام کرد پرونده‌ای در سازمان تعزیرات حکومتی برای این شرکت تشکیل شده است.
همچنین رئیس قوه قضاییه به تخلفات صورت‌گرفته در حوزه برنج وارداتی نیز اشاره داشت و خواستار رسیدگی سریع و دقیق به پرونده‌های مربوطه توسط سازمان تعزیرات شد. وی بر ضرورت تعیین‌تکلیف عاجل پرونده‌ها به‌منظور بازگرداندن آرامش به بازار تأکید کرد.
از احتکار تا کاهش تولید درنظرات وزیر جهادکشاورزی
اما غلامرضا نوری قزلجه، وزیر جهادکشاورزی، در چند نوبت اظهارنظرهای مختلف و بعضا متناقضی درباره وضعیت بازار برنج و دلایل افزایش قیمت‌ها ارائه کرده است؛ از احتکار تا کاهش تولید!
وی در بهمن‌ماه سال ۱۴۰۳به صراحت اعلام کرد که افزایش قیمت برنج داخلی ساختگی و حاصل احتکار توسط عده‌ای سودجو بوده است. او خبر داد که با همکاری دستگاه‌های ذیربط و تعزیرات، بارهای محتکران شناسایی و به بازار عرضه شده است تا قیمت‌ها متعادل شود.
در اسفندماه همان سال، نوری قزلجه گفت که وزارت جهادکشاورزی به‌طور کلی از قیمت‌گذاری پرهیز دارد، اما در شرایطی که همکاری لازم صورت نگیرد، مجبور به ورود به قیمت‌گذاری می‌شود. او خاطرنشان کرد که قیمت برنج خارجی که با ارز یارانه‌ای وارد می‌شود، کمتر از ۵۵ هزار تومان است، اما قیمت برنج داخلی افزایش غیرمنطقی داشته و وزارتخانه به همین دلیل ناچار به دخالت شده است.
با ادامه یافتن افزایش قیمت‌ها در این بازار، در اردیبهشت ۱۴۰۴نیز وزیر جهادکشاورزی درباره نگرانی‌ها نسبت به افزایش قیمت‌ها اظهار کرد که کمبود واقعی کالا وجود ندارد و آنچه باعث افزایش قیمت شده، ابهام در ارزش افزوده برخی کالاهای اساسی وارداتی است. این ابهام منجر به کندشدن روند عرضه کالا و ایجاد نوسانات در بازار شده است.
اما در تازه‌ترین اظهارنظر، نوری قزلچه روز قبل یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت برنج را کاهش تولید داخلی عنوان کرد.
وی افزود: در سال‌جاری تولید برنج حدود ۳۰۰هزار تن کاهش یافته است. علت این کاهش، محدودکردن کشت برنج از ۱۶ استان سابق به تنها سه استان شمالی است که در راستای اصلاح الگوی کشت و صرفه‌جویی در مصرف آب اتخاذ شده است.
نقش واردات و ابهامات در بازار برنج
واردات برنج در ایران همواره یکی از چالش‌های بازار بوده است. واردکنندگان برنج همیشه متهم به احتکار برنج در زمان اعمال محدودیت‌های وارداتی یعنی از ابتدای مردادماه تا پایان آبان همزمان با فصل برداشت برنج داخلی برای اثرگذاری بر قیمت‌ها در بازار می‌شوند. خریداران عمده برنج ایرانی هم به نوعی متهم به احتکار برای بالابردن قیمت‌ها هستند؛ موضوعی که حالا با اظهارات رئیس قوه قضاییه مهر تأییدی بر آن خورده است.
اما آنچه مشخص است وضعیت بازار برنج در ایران به‌دلیل مجموعه‌ای از عوامل داخلی و خارجی در وضعیت فعلی به‌سر می‌برد. کاهش تولید، کم‌آبی، اصلاح الگوی کشت، اعمال محدودیت‌های وارداتی و ارائه آمار و ارقام نادرست در بخش تولید و نیاز به واردات، فشار نمایندگان استان‌های شمالی در مجلس و همچنین سیاست‌های اشتباه بانک مرکزی درخصوص تأمین و تخصیص ارز برای واردات برنج درکنار ضعف نظارت‌ها به‌عنوان عوامل به‌هم‌ریختگی بازار برنج مطرح هستند.
گزارش مرکز آمار ایران از افزایش قیمت‌ها
مرکز آمار ایران در گزارش تیرماه ۱۴۰۴ خود از متوسط قیمت اقلام خوراکی منتخب اعلام کرد که قیمت برنج ایرانی درجه یک با افزایش ۲۸درصدی نسبت به‌ماه قبل، بیشترین رشد قیمت را داشته است. متوسط قیمت هر کیلو برنج ایرانی درجه یک در تیرماه حدود ۲۸۰هزار تومان و برنج خارجی درجه یک ۹۴هزار تومان بوده است. این ارقام نشان می‌دهد که گرانی برنج داخلی شدیدتر و محسوس‌تر از برنج وارداتی بوده است.
