پروانه کُبره: در حالی عقب‌نشینی شاخص‌ها در بورس ادامه‌دار است که با وجود مشوق‌های حمایتی از سوی سیاستگذار، خروج سریالی پول حقیقی وضعیت شکننده‌ای را در این بازار رقم زده است. بازار سهام پس از آتش‌بس، مسیری پر پیچ و خم را برای رسیدن به رونق سپری کرده است. از صعود 9 روزه بورس در دهه آخر تیرماه تا ریزش 9روزه در مردادماه. با عقب‌نشینی دماسنج اصلی بازار در روز گذشته، این نماگر به کف 232روزه( تقویمی) اخیر خود یعنی 24 آذر رسید. اینک شاخص کل فاصله چندانی با از دست دادن کانال 2میلیون و 600 هزار واحدی ندارد. امری که نگرانی فعالان بازار را به دنبال داشته است.
بورس یکی از بدترین روزها را از ابتدای سال می‌گذراند. جاماندگی بورس تهران نسبت به رقبایش، چندسالی است که در محافل اقتصادی به آن اشاره می‌شود. با وجود آنکه اسکناس آمریکایی در برابر طلا و سکه عقب‌نشینی کرده، اما هنوز هم از بازار سهام جلوتر است. از این‌رو پس از سال 99، ارزش بازار سهام در مقابل دلار به شکل قابل‌توجهی کاهش یافته است. ارزش دلاری بورس، طی 5سال اخیر بیش از 77درصد کاهش یافته است. این سنجه آماری اکنون عدد 97میلیون دلار را نمایش می‌دهد. یعنی محدوده‌ای که در اواسط سال 98 و قبل از عرضه‌های بزرگی نظیر «شستا» در آن قرار داشت. کارشناسان معتقدند رشد درآمد و سود شرکت‌های بورسی مطابق با قیمت افزایش دلار نبوده و ریسک‌های سیاسی و اقتصادی زمینه‌ساز افت بزرگ ارزش بورس در برابر اسکناس آمریکایی شدند.
در جریان معاملات روز گذشته همه شاخص‌های سهامی در مسیر نزولی حرکت کردند تا ریزش سریالی شاخص کل به 9 روز متوالی برسد. دماسنج اصلی بورس با رشدی که در 9 روز آخر تیرماه (21 تا 31 تیر) به دست آورد از سطح 2میلیون و 637 هزار واحدی تا سطح 2میلیون و 843 هزار واحدی بالا آمد. این در حالی است که پس از آن و با ورود به مردادماه، علاوه بر بازگشت شاخص به روزهای قبل از صعود، 9 روز معاملاتی متوالی است که شاخص اصلی در حال کاهش ارتفاع است. به طوری که کف جدیدی را در محدوده 2میلیون و 624 هزار واحدی ثبت کرد. شاخص کل با کاهش 0.56 درصدی به محدوده 2میلیون و 624 هزار واحدی رسید. افتی که نماگر اصلی بازار سهام را به کف 142 روز معاملاتی اخیر خود رساند. به این ترتیب شاخص فاصله چندانی با از دست دادن کانال 2میلیون و 600 هزار واحدی ندارد. اگر در روزهای آینده هم این ریزش ادامه یابد وضعیت شاخص می‌تواند نگران‌کننده ارزیابی شود.
بررسی‌های آماری نشان می‌دهد آخرین بار که شاخص بورس در ارقام کمتر از 2میلیون و 600 هزار واحدی قرار گرفته بود؛ به 24 آذرماه سال گذشته بازمی‌گردد. در عین حال شاخص هم‌وزن نیز باز هم کاهش ارتفاع را ثبت کرد. در جریان معاملات روز یکشنبه، کانال 800 هزار واحدی از دست رفت. در معاملات دوشنبه هم نماگر مذکور با افت 0.44 درصدی همراه شد و به سطح 791 هزار واحد رضایت داد. در فرابورس نیز شاخص کل این بازار با کاهش 0.44 درصدی مواجه شد. ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز با ثبت کاهش 2 هزار‌میلیارد تومانی نسبت به روز یکشنبه به سطح 5 هزار و 582میلیارد تومان رسید. کارشناسان بازار سرمایه می‌گویند؛ تا زمانی که ارزش معاملات به سطوح بالای 10 هزار‌میلیارد تومان نرسد امیدواری جدی برای بازگشت رونق به این بازار وجود ندارد. 21 روز است که ارزش معاملات خرد بازار سهام نتوانسته به ارقام بیش از 10 هزار‌میلیارد تومان برسد. از سویی در جریان داد و ستدهای روز گذشته قهر حقیقی‌ها ادامه یافت و مبلغی به میزان 56میلیارد تومان پول حقیقی نیز از بازار خارج شد تا برای دهمین روز متوالی بازار با خروج پول حقیقی همراه شود. در این 10 روز بیش از 10 همت پول حقیقی از بازار خارج شده است.
البته ارزیابی روند معاملات بورس تهران نشان می‌دهد که در ابتدای روز دوشنبه باتوجه به جو منفی بازار، عمده گروه‌های بورسی با خروج پول گسترده همراه شدند. از نیمه دوم معاملات موجی مثبت در بازار سرمایه پدیدار شد و به دنبال آن بخش عمده‌ای از گروه‌های فعال بازار که در ابتدای بازار با خروج پول همراه شدند، از سوی بازیگران خرد مورد اقبال قرار گرفتند. بیشترین میزان جذب پول حقیقی در میان 51گروه فعال بورسی، توسط سیمانی‌ها صورت گرفت. نمادهای سیمانی در انتهای معاملات روز دوشنبه با ورود پول 52میلیارد تومان در صدر جدول تراز پول حقیقی جای گرفتند. خودرو و قطعه دومین صنعت خوش اقبال روز دوشنبه بودند. این گروه هرچند در ابتدای بازار بیشترین میزان خروج پول حقیقی را ثبت کردند، اما از نیمه دوم معاملات با حمایت حقوقی‌ها به دومین صنعت با بیشترین ورود پول حقیقی تبدیل شدند.
پس از دو صنعت مورد اشاره، تامین سرمایه‌ها و چندرشته‌ای‌های صنعتی در رتبه‌های سوم و چهارم بیشترین میزان ورود پول جای گرفتند. در طرف مقابل، صنعت محصولات شیمیایی در صدر جدول خروج پول قرار گرفتند. شیمیایی‌ها در روز دوشنبه 114میلیارد تومان خروج پول را تجربه کردند. پس از این گروه فلزات اساسی و بانکی‌ها در روز گذشته بیشترین میزان خروج پول حقیقی را ثبت کردند. هرچند در ابتدای معاملات خروج پول زیادی از صندوقهای قابل معامله بورسی صورت گرفت، در ادامه بخش زیادی از صندوق‌ها با اقبال حقیقی همراه شدند. صندوقهای طلا، سهامی، اهرمی و بخشی‌ها به‌ترتیب در روز دوشنبه بیشترین میزان جذب پول حقیقی را تجربه کردند. در طرف مقابل صندوقهای شاخصی با خروج پول 10میلیارد تومان بیشترین میزان رویگردانی حقیقی‌ها را به ثبت رساندند.
عملکرد بورس تهران در مردادماه برای بسیاری از تحلیلگران رضایت‌بخش به نظر نمی‌رسد به طوری که همزمان با افت قیمت‌ها، خروج پول نیز هر روز به داستانی نگران‌کننده مبدل شده است. به نظر می‌رسد وجود ریسک‌های متعدد اقتصادی و سیاسی در کنار عدم قطعیت‌های پیرامون مباحث پرونده هسته‌ای کشور، سرمایه‌گذاران را نسبت به مولفه‌های قوی بنیادی بی‌واکنش کرده است. در همین رابطه یک کارشناس بازار سرمایه به «دنیای اقتصاد» گفت: شاخص کل بورس در حالی کاهش 0.56 درصدی را تجربه کرد که تا سطح دو‌میلیون و 624 هزار و 619 واحد عقب‌نشینی کرد. معاملات بورس تهران در روز دوشنبه با کاهش نسبی صف‌های فروش و افت شتاب خروج پول حقیقی رقم خورد تا نوعی تعادل را در معاملات رقم بزند. با این حال اما شاخص‌های بازار سهام همچنان منفی ماندند. از سویی ارزش صف‌های فروش به حدود 1900میلیارد تومان کاهش یافت. در این بین اما آهنگ خروج پول حقیقی کند شد و صندوقهای طلا، صندوقهای اهرمی، سهامی و مختلط با ورود پول حقیقی روبه‌رو شدند.
امیر حسین‌جنانی با اشاره به وضعیت بازارهای موازی در این روز اظهار کرد: فروکش سناریوهای خوش‌بینانه مبنی بر احتمال توافق هسته‌ای در کوتاه‌مدت و افزایش مخاطرات سیاسی، روند صعودی قیمت‌ها در بازارهای موازی را تقویت کرده است. این موضوع می‌تواند برای بازار سهام تهدید جدیدی تلقی شود. به گفته این کارشناس، مسیر کمک به بازار در متعادل شدن و متعادل کردن گروه خودرو و صندوقهای اهرمی می‌گذرد. تا وقتی این دو گروه فشار فروش و صف‌های فروش را داشته باشند حرکت در بازار سخت خواهد بود. برخی شنیده‌ها حاکی از آن است که قرار است منابع جدیدی به نمادهای خودرو و خساپا تزریق شود تا شاید جلوی ریزش آنها گرفته شود ولی در هر صورت وضعیت مناسب گروه خودرو به کل بازار می‌تواند حس بهتری بدهد. البته اهرمی‌ها داستان پیچیده‌تری دارند. تا زمانی که چشم‌انداز سیاسی و اقتصادی کشور با ابهام مواجه است و حمایتی جدی از سوی سرمایه‌گذاران حقوقی و نهادهای بازار انجام نشود، بورس تهران به سختی می‌تواند از این فاز فرسایشی خارج شود. در صورت از دست رفتن مرز حمایتی 2.6میلیون واحد، احتمال ورود شاخص کل به دوره‌ای از اصلاح عمیق‌تر وجود دارد.
