سرمایهگذاری در شرایطی که ریسکهای سیستماتیک وجود دارند، نسبت به شرایط عادی ریسک بالاتری خواهد داشت. چون در این دورههای زمانی سرمایهگذاران ممکن است بر اساس اخبار سیاسی یا اقتصادی معاملات خود را بصورت هیجانی انجام دهند. چنین کاری باعث میشود، سرمایهگذاران گرفتار رفتار تودهای شوند و متوجه ضررهای زیادی بشوند. از این رو انجام یک سرمایهگذاری کم ریسک در چنین شرایطی بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
سرمایهگذاری کم ریسک تعریف خاصی دارد. به این مفهوم است که سرمایهگذار در کنار اینکه بتواند سود قابل قبول کسب کند، اصل سرمایهی آن نیز حفظ شود. از طرفی بازاری که فرد برای سرمایهگذاری کم ریسک انتخاب میکند؛ نباید متاثر از نوسانات قیمتی باشد. اهمیت اصلی سرمایهگذاری کم ریسک این است که فرد بتواند با آرامش خاطر سرمایهگذاری و دغدغهی نوسانات روزانه بازار را نداشته باشد.
در فضای اقتصادی ایران چهار روش برای سرمایهگذاری کم ریسک وجود دارد.
اولین گزینهای که خانوارهای ایرانی برای انجام یک سرمایهگذاری کم ریسک به آن مراجعه میکنند، سپردهگذاری در بانک است. سپردهگذاری در بانک ریسک سرمایهگذاری بسیار اندکی دارد و ماهانه سود کسب شده را به حساب سرمایهگذاران واریز میکنند. بانکهای کشور طبق قانونی که بانک مرکزی ابلاغ کرده است به سپردههای بلند مدت ویژه یک ساله 20.5 درصد سود پرداخت میکنند.
خرید اوراق دولتی گزینهی دیگری است که خانوارهای کشور میتوانند به عنوان یک سرمایهگذاری کم ریسک از آن استفاده کنند. اوراق دولتی از لحاظ ریسک سرمایهگذاری همانند سپردهگذاری در بانک هستند. اما سود بالاتری به سرمایهگذاران پرداخت میکنند. سود اسمی سالانهی اوراق دولتی 23 درصد است که عدد بالاتری نسبت به سپردهگذاری در بانک است. اما اوراق دولتی همیشه در دسترس نیستند، چون زمانی که دولت کسری بودجه داشته باشد چنین اوراقی را منتشر میکند اما سپردهگذاری در بانک همواره در دسترس است.
گزینهی سوم برای سرمایهگذاری کم ریسک، خرید صندوقهای درآمد ثابت است. صندوقهای درآمد ثابت را میتوان بهترین گزینه برای سرمایهگذاری کم ریسک دانست. چون صندوقهای درآمد ثابت سود سالانهی بالاتری نسبت به اوراق دولتی و سپردهگذاری در بانک دارند. از طرفی این صندوقهای سرمایهگذاری در برابر نوسانات قیمتی بازار در امان هستند. به این دلیل که سبد دارایی آنها بخش اعظمی از آن به اوراق با درآمد ثابت و سپرده بانکی اختصاص یافته است.
از سوی دیگر صندوق درآمد ثابت نرخ شکست ندارند. اما اوراق دولتی و سپرده بانکی نرخ شکست دارند. نرخ شکست به این مفهوم است که، اگر فردی در بانک سپردهگذاری کند یا اوراق دولتی بخرد و تمایل داشته باشد قبل از موعد سر رسید دارایی خود را برداشت کند، باید بخشی از سود خود را تحت عنوان نرخ شکست به بانک پرداخت کند. اما صندوقهای درآمد ثابت به دلیل اینکه نرخ شکست ندارند، سرمایهگذاران میتوانند با خرید این صندوقها بصورت روزانه کسب سود کنند.
اما مهمترین دلیل که باعث میشود صندوقهای درآمد ثابت جایگزین خوبی برای سپردهگذاری در بانک و خرید اوراق دولتی باشند، میزان سودی است که سالانه به سرمایهگذاران خود ارائه میدهند. صندوقهای درآمد ثابت عموما سود بالاتری از بانک و اوراق دولتی دارند. بهترین صندوقهای درآمد ثابت تقسیم سودی که تا تاریخ 4 مرداد 1404 بصورت سالانه سود بالایی کسب کردهاند به شرح زیر است.
صندوق ندای ثابت کیان؛ 26.97 درصد
مشترک ماوا؛ 26.81 درصد
سرآمد بازار؛ 26.7 درصد
نگین رفاه؛ 26.54 درصد
دماوند؛ 26.49 درصد
این اعداد بر اساس دادههای سایت فیپیران هستند.
صندوقهای درآمد ثابت بر اساس نحوهی پرداخت سود به دو دستهی، صندوقهای تقسیم سودی و صندوقهای غیر تقسیم سودی تقسیم بندی میشوند. صندوقهای تقسیم سودی ماهانه در یک روزخاصی، سود کسب شده را به حساب سرمایهگذاران واریز میکنند. اما صندوقهای غیر تقسیم سودی، زمانی که سرمایهگذار واحدهای خریداری شده را بفروشد، اصل پول با سود حاصل شده را یکجا دریافت میکند.
چهارمین گزینه برای انتخاب یک سرمایهگذاری کم ریسک، خرید صندوق تضمین اصل سرمایه است. صندوق تضمین اصل سرمایه بگونهای است که اگر فردی آن را خریداری کند و تا زمان مشخصی (عموما سه ماه) واحد خود را نگه دارد، بعد از این زمان اگر ضرری متوجه آن شده باشد جبران میشود و اصل سرمایهی آن هرگز دچار ضرر نمیشود. این در حالی است که این سرمایهگذاران میتوانند از رشد بازار سهام بهرهمند شوند.
در بازارهای مالی که شامل بازارارز، طلا و سکه، بورس، ارز دیجیتال و ... است همواره نوسانات قیمت وجود دارند. اما برای اینکه بتوان در عین بهرهمندی از پتانسل سودآوری در آنها ریسک سرمایهگذاری را تا حد زیادی کاهش داد، باید به دو نکته توجه کرد.
مدیریت سرمایه؛ اولین نکته مدیریت سرمایه است. به این معنی که فرد قبل از شروع سرمایهگذاری باید حد ضرر و حد سود برای خود مشخص کند و زمانی که بازار به این حد رسید (چه سود، چه ضرر) باید از بازار خارج شود.
سرمایهگذاری بلند مدت؛ دومین راهکار برای کاهش ریسک، سرمایهگذاری بلند مدت در بازارهای مالی است. زیرا نوسانات هیجانی در بازار مالی عموما در کوتاه مدت باعث ضرر میشوند اما در بلند مدت بازار نوسانات چشمگیر ندارد.
بازارهای کم ریسک برای افرادی که شخصیت سرمایهگذاری ریسک گریزی دارند مناسب هستند. چنین افرادی تمایل خاصی به پذیرش نوسانات قیمت در بازار ندارند. این افراد قصد دارند از دارایی خود سود مناسب با ریسک بسیار کم کسب کنند. البته برخی از سرمایهگذاران که شخصیت سرمایهگذاری ریسک پذیر دارند نیز برای تنوع بخشی به سرمایهگذاری خود، بخشی از دارایی خود را در بازارهای کم ریسک سرمایهگذاری میکنند.