دکتر فرشید رضایی با بیان اینکه در آستانه اربعین حسینی قرار داریم، اظهار کرد: همزمان با مراسم پرفیض پیاده‌روی عظیم اربعین حسینی که میلیون‌ها زائر عاشق را از نقاط مختلف جهان به سوی کربلای معلی می‌کشاند، توجه به «خودمراقبتی» و رعایت اصول بهداشتی و ایمنی برای حفظ سلامت فردی و گروهی، اهمیت دوچندانی می‌یابد. هرساله درباره مهم‌ترین نکات بهداشتی که می‌تواند به بهبود این زیارت خاطره‌انگیز کمک‌ کند، می‌پردازیم و امسال نیز مطابق با توصیه‌های رسمی منتشرشده از سوی کمیته بهداشت و درمان اربعین حسینی، رعایت برخی نکات ساده اما حیاتی می‌تواند سفر معنوی زائران را ایمن‌تر و پربارتر کند.

ضرورت توجه به خودمراقبتی و آمادگی پیش از سفر 

این متخصص بیماری‌های عفونی درباره ضرورت توجه به خودمراقبتی و آمادگی پیش از سفر توضیح داد: شاید بتوان گفت مهم‌ترین کاری که افراد قبل از سفر باید انجام‌دهند، خودمراقبتی ها و آمادگی پیش از سفر است. پیاده‌روی‌های منظم چند روز پیش از سفر، استفاده از کفش‌ مناسب، به همراه داشتن اقلام مورد نیاز و وسایل بهداشتی شخصی مانند صابون، پودر ORS و تجهیزاتی مانند چراغ‌قوه؛ نخستین گام در حفظ سلامت زائر است.

تمرین پیاده‌روی پیش از آغاز سفر اربعین

رضایی ادامه داد: به ویژه تمرین‌دادن بدن به گرما و راه‌رفتن طولانی، یک یا دو هفته پیش از عازم‌شدن بسیار اهمیت دارد و احتمال گرمازدگی و آسیب به پاهای فرد را بسیار کم می‌کند. زائران باید از کفش‌های راحت، نرم، دارای پاشنه کوتاه و زیره مقاوم به لغزش استفاده کنند. کفش نباید نو یا تنگ باشد؛ توصیه می‌شود از چند روز قبل با همان کفش پیاده‌روی تمرینی انجام شود.

پرهیز از مصرف غذاهای خام یا نیم‌پز

وی با بیان اینکه بهداشت فردی نیز بخش مهمی از خودمراقبتی در سفر اربعین است، اظهار کرد: توجه به توصیه‌هایی مانند شست‌وشوی منظم دست‌ها، پرهیز از مصرف غذاهای خام یا نیم‌پز، استفاده از آب بسته‌بندی یا جوشانده‌شده نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌های مسافرتی دارد. همچنین رعایت فاصله با افراد بیمار و استفاده از ماسک در صورتی که در فاصله نزدیک بیماران تنفسی قرار داریم، ضروری است.

تهویه محل‌های اسکان را جدی بگیریم

رضایی با بیان اینکه تهویه مناسب محل‌های اسکان از دیگر نکات ضروری سفر است، خاطرنشان کرد: توجه به تهویه اتاق‌ها و چادرهایی که برای خواب شبانه استفاده می‌کنیم از توصیه‌های اساسی بهداشتی محسوب می‌شود. اهمیت تهویه در محل اسکان بخصوص در این سال ها که ویروس کرونا در جمعیت ها و شلوغی ها بیشتر منتقل می‌شود، بیش از پیش اهمیت یافته است. در چادرها و فضاهای مسقف، تهویه مناسب نقش مهمی در جلوگیری از بیماری‌های تنفسی ایفا می‌کند. باز گذاشتن پنجره‌ها، استفاده از پنکه و دوری از مکان‌های با هوای گرفته و بدون گردش توصیه شده است.

چگونگی پیشگیری از بیماری‌های گوارشی و اسهال‌های مسافرتی

این متخصص بیماری‌های عفونی درباره روش‌های پیشگیری از بیماری‌های گوارشی در سفر اربعین اظهار کرد: مصرف آب و شربت بهداشتی و شستن دست برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های گوارشی مانند وبا و اسهال‌های مسافرتی بسیار مهم است. میوه باید به خوبی شسته شود اما امکان ‌شست‌وشوی خوب میوه‌ها همیشه در سفر فراهم نیست؛ بنابراین می‌بایست میوه‌هایی مانند موز، خیار و سیب مصرف کرد که قابلیت پوست‌کردن دارند. همچنین به منظور پیشگیری از یبوست در سفر نه تنها باید مایعات کافی مصرف کرد، بلکه از تعریق بیش از حد نیز می‌بایست خودداری کرد؛ بنابراین توصیه می‌شود زائران در فواصل زمانی معین استراحت کنند و از آفتاب مستقیم دوری جویند.  

مراقبت از سلامت گروه‌های حساس

وی درباره ضرورت توجه به گروه‌های حساس در سفر اربعین گفت: مراقبت از گروه‌های حساس مانند سالمندان، مادران باردار و کودکان که در این سفر حضور دارند، بسیار مهم است. افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای باید توجه خاصی به سلامت خود داشته باشند و پیش از سفر با پزشک خود مشورت کرده و مدارک و داروهای مربوطه را همراه داشته باشند. سالمندان نیز بهتر است اطلاعات پزشکی و اسامی کلیدی و تماس‌های ضروری را به صورت نوشتاری همراه داشته باشند.

راهکارهایی برای پیشگیری از گرمازدگی

رضایی با بیان اینکه توجه به تهدیدی به نام «گرمازدگی» بسیار حائز اهمیت است، توضیح داد: بدون شک، گرمازدگی در این روزها به ویژه برای سالمندان یک تهدید جدی سلامت محسوب می‌شود. نوشیدن مایعات کافی به جز نوشیدنی‌های گازدار یا کافئین‌دار، استفاده از لباس نخی و خنک، کرم ضدآفتاب، کلاه لبه‌دار و عینک آفتابی از جمله راهکارهای جلوگیری از گرمازدگی و آسیب پوست و چشم از اشعه آسیب‌رسان خورشید است. ساعت ۱۰ صبح تا ۲ عصر، بیشترین شدت تابش خورشید را تجربه می‌کنیم و بهتر است پیاده‌روی در ساعات خنک و سایه را برای برنامه سفر خود تنظیم کنیم. زائران باید از مواجهه طولانی با گرما و از فعالیت شدید در ساعات اوج گرما پرهیز کنند.

توجه به سلامت پاها در سفر اربعین

او با بیان اینکه سلامت پاها از نکات کلیدی سفر اربعین است، تصریح کرد: استفاده از کفش مناسب ضروری است؛ زائران باید از کفش‌های راحت، نرم، دارای پاشنه کوتاه و زیره مقاوم به لغزش استفاده کنند. کفش نباید نو یا تنگ باشد؛ توصیه می‌شود چند روز پیش از سفر با همان کفش پیاده‌روی تمرینی انجام شود. پوشیدن دو جوراب نخی یا حوله‌ای به کاهش اصطکاک و پیشگیری از تاول کمک می‌کند. تعویض روزانه جوراب و خشک نگه داشتن پاها به‌ویژه در هوای گرم و شرجی عراق نیز ضروری است.

تاول پاها را نترکانید

این متخصص بیماری‌های عفونی درباره بهداشت پاها در سفر اربعین افزود: در صورت تشکیل تاول، توصیه می‌شود آن را نترکانید. اگر تاول پاره شد، محل را تمیز و پانسمان کرده و از ادامه پیاده‌روی خودداری کنید تا بهبود یابد. استراحت دادن منظم به پاها هر چند ساعت یک‌بار، نشستن در سایه و بالا نگه‌داشتن پاها باعث کاهش تورم و خستگی می‌شود. مالش کف پا با بطری آب سرد یا ماساژ عضلات ساق پا نیز به گردش خون کمک می‌کند و جلوی گرفتگی عضلات را می‌گیرد. استفاده از یک عصای سبک یا باتوم پیاده‌روی برای زائرانی که مشکلات زانو یا کف پا دارند توصیه می‌شود؛ این وسیله فشار را از روی پاها کاهش داده و موجب پایداری بهتر در مسیر می‌شود.

اهمیت کوتاه‌کردن صحیح ناخن‌های پا در سفر اربعین

رضایی گفت: ناخن‌های بلند می‌توانند در پیاده‌روی باعث خون‌مردگی و درد درون کفش شوند و به همین دلیل کوتاه کردن صحیح ناخن پا بسیار مهم است. پاهای خیس و گرم، محیط مناسبی برای رشد قارچ‌های پوستی‌اند؛ خشک نگه داشتن پا و تعویض مرتب جوراب در سلامت پوست پا نقش مهمی دارد.

بیماری را به دیگران منتقل نکنیم

این متخصص بیماری‌های عفونی درباره ضرورت رعایت پروتکل‌های بهداشتی برای انتقال بیماری به دیگران توضیح داد: ممکن است علیرغم تمام تلاش‌ها و رعایت نکات بهداشتی بازهم فردی بیمار شود؛ بنابراین در صورت بروز بیماری‌های تبدار همراه با اسهال یا سرفه و ضایعات پوستی باید به احتمال یک بیماری عفونی شک کرد و با رعایت شست‌وشوی دست و زدن ماسک از بیمار شدن دیگران جلوگیری کرد.

چگونگی مواجهه با افراد گرمازده

مدیر سابق دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت درباره مواجهه با افراد دارای علائم گرمازدگی گفت: بلافاصله لازم است که زائر استراحت کند، خنک شود و مایعات مصرف کند اما اگر حال او بهتر نشد، ضروری است پیش از ادامه حرکت در مسیر طولانی به پزشک تیم یا مراکز درمانی مراجعه کند. خوددرمانی، به‌ویژه در محیط‌هایی با تراکم جمعیت بالا، بسیار خطرناک است و می‌تواند سلامتی صدها نفر دیگر را تهدید کند.

سفر اربعین، فرصتی برای تمرین انسجام اجتماعی

وی در پایان گفت: پیاده‌روی اربعین، علاوه بر بُعد عرفانی و معنوی، فرصتی برای تمرین انسجام اجتماعی، همیاری و مسئولیت‌پذیری است. رعایت اصول بهداشتی و خود مراقبتی و عمل به توصیه‌های کارشناسان، نه تنها سلامت زائر را تضمین می‌کند، بلکه به عنوان پله اول مشارکت اجتماعی محسوب می‌شود و برای پاسداشت احترام به جان دیگران نیز هست.