احمد نجاتیان امروز در نشست خبری با اصحاب رسانه که در سازمان نظام پرستاری برگزار شد، با بیان اینکه زمانی که بسیاری از سازمان‌ها و نهادها تعطیل هستند، گروه پرستاری پاسبان و نگهبان سلامت کشور است، اظهار کرد: ما در دو ماه گذشته، مهم‌ترین موضوعی که در نظام سلامت داشتیم، جنگ 12 روزه بود که همه ابعاد کشور را تحت تأثیر قرار داد. از روز اولی که کشور مورد هجوم رژیم صهیونیستی قرار گرفت، علاوه بر بک‌آپ گرفتن از اطلاعات موجود در سازمان، جلساتی با وزارت بهداشت و همچنین بازدیدهایی از مراکز درمانی کشور داشتیم. حدود 1000 پرستار اعلام آمادگی کردند که اگر جنگ طولانی‌تر شود، به کمک نظام سلامت بیایند و خدمات ارائه کنند؛ که البته نیازی به این امر نشد.
وی افزود: در ایام جنگ، اسکان خانواده پرستاران در بیمارستان‌ها نیز انجام شد تا پرستاران از خانواده خود دور نباشند. در جنگ 12 روزه، جامعه پرستاری 5 شهید تقدیم ملت کرد که البته به دلیل آنکه تعدادی از این شهدا نظامی بودند، منتظر نهایی شدن فهرست شهدای پرستاری هستیم و ممکن است تعداد شهدا بیش از این آمار باشد.
رئیس سازمان نظام پرستاری ادامه داد: سازمان نظام پرستاری بر اساس اهدافی که بر عهده سازمان قرار گرفته، فعالیت می‌کند؛ هرچند اهداف قانونی با انتظارات جامعه پرستاری متفاوت است. سازمان در حوزه آموزش، صنفی، رسیدگی به تخلفات و... اهداف قانونی دارد، اما بیشتر انتظارات پرستاران مبتنی بر پیگیری تحقق مطالبات آن‌هاست. ما دومین نهاد بزرگ حرفه‌ای در نظام سلامت پس از نظام پزشکی هستیم و جزو چند سازمان پرجمعیت صنفی و حرفه‌ای کل کشور محسوب می‌شویم و در حوزه علمی، بزرگ‌ترین مرکز آموزش ضمن خدمت پرستاران هستیم.
وی خاطرنشان کرد: حضور بنده در سازمان هم‌زمان با تغییر دولت بود که با اعتراضات پرستاران نیز همراه شد. در ابتدای کار دولت، با 9 ماه معوقه کارانه و در برخی استانها تا 18 ماه مواجه بودیم. ما با افزایش تعداد درخواست‌های گوداستندینگ برای مهاجرت و افزایش ترک خدمت مواجه بودیم، اما با شروع به کار دولت چهاردهم و اهتمام وزارت بهداشت به حوزه پرستاری، تلاش شد برخی موضوعات جدی و فوری پرستاری حل شود. تا عید نوروز امسال، میزان معوقات به 6 ماه و اضافه‌کار به 4 ماه رسید و مبلغ اضافه‌کار نیز در آبان‌ماه 1403 افزایش یافت. محل پرداخت آن از منابع عمومی تأمین شد و 80 همت اعتبار به وزارت بهداشت اختصاص یافت که بخشی از بدهی‌ها پرداخت شد.
رئیس سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه به دلیل شرایط جنگی اخیر، میزان معوقات پرستاران نیز افزایش یافته و به حدود 8 ماه در حوزه کارانه و اضافه‌کار رسیده است، گفت: امیدواریم با بهبود شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور، این مشکل نیز حل شود. ما با یک مسئله بزرگ و فراتر از وزارت بهداشت در نظام تصمیم‌گیری کشور مواجهیم و به نظر می‌رسد سیاست‌گذاری مبتنی بر شواهد را به سیاست‌گذاری مبتنی بر تعطیلی تبدیل کرده‌ایم؛ یعنی به‌جای پیش‌بینی و ارائه راهکارهای بلندمدت، به تعطیلی روی آورده‌ایم.
وی ادامه داد: در مدیریت کلان نظام سلامت، مفهومی به‌نام دروازه‌بانی نظام سلامت داریم؛ یعنی هر فردی در هر زمانی نمی‌تواند به خدمات تخصصی دسترسی داشته باشد. برای مثال، نمی‌شود وقتی کسی یک سردرد ساده دارد، به فوق تخصص مغز و اعصاب مراجعه کرده و درخواست سی‌تی‌اسکن کند؛ بلکه نظام سلامت باید مشخص کند فرد باید به کجا مراجعه کند. در سال‌های گذشته، پزشکی خانواده راه‌اندازی شده تا این دروازه‌بانی و ساماندهی نظام ارجاع و مراجعه ایجاد شود، اما متأسفانه این موضوع در کشور به‌طور کامل اجرا نشده است و یکی از موضوعاتی است که دائماً به تعویق می‌افتد. پیش از آنکه اقتصاد نظام سلامت کشور با فروپاشی مواجه شود، باید به این موضوع اندیشید.
نجاتیان با بیان اینکه راهکار جبران کمبود پرستار، افزایش ظرفیت آموزشی نیست، بیان کرد: میزان تربیت پرستاران دو و نیم برابر شده و سالانه 15000 پرستار فارغ‌التحصیل می‌شوند، اما همچنان با کمبود پرستار مواجه هستیم. امروز شاهد تعطیلی بخش‌های بیمارستانی به‌دلیل کمبود نیروی پرستاری هستیم و حتی خطر تعطیلی بیمارستان‌ها نیز وجود دارد.
رئیس سازمان نظام پرستاری در پاسخ به سؤال خبرنگار تسنیم مبنی بر فعالیت برخی افراد غیرمجاز در حوزه مراقبت پرستاری در منزل گفت: ما در حوزه خدمات پرستاری در منزل، پیگیر هستیم و معتقدیم با توجه به افزایش سالمندی، باید به‌سوی توسعه مراقبت پرستاری در منزل و پوشش بیمه‌ای این خدمات حرکت کنیم. ما در زمینه نظارت بر خدمات پرستاری در بیمارستان‌های خصوصی و مراقبت در منزل، با مشکل اساسی مواجه هستیم و می‌بینیم از پرستارانی استفاده می‌شود که صلاحیت کافی ندارند، یا از اتباع خارجی و افرادی که از رشته‌های دیگر هستند، استفاده می‌شود. این موضوع را به نهادهای مربوطه اعلام کرده‌ایم، زیرا در برخی بیمارستان‌ها و مراکز غیردولتی، اقدام به به‌کارگیری افراد فاقد صلاحیت می‌شود.
وی با بیان اینکه باید به سمت آمایش سرزمینی برای آموزش و استخدام پرستاران برویم، گفت: ما به معاونت آموزشی پیشنهاد کردیم که در قالب یک طرح آموزشی به بررسی تعداد تخت‌ها، پرستاران بیکار، مدارس بهیاری و ... در استانها بپردازیم.
نجاتیان با تأکید بر اینکه باید به فکر ایجاد جذابیت برای ماندگاری پرستاران باشیم، گفت: وقتی تمام حقوق و مزایای پرستار به اندازه اجاره یک منزل در تهران نیست، باید فکری به حال تأمین پرستاران پایتخت کنیم.
وی با بیان اینکه متأسفانه سازمان امور اداری و استخدامی دیدگاه واقع‌گرایانه‌ای نسبت به پرستاری ندارد و استانداردهای آنها مورد پذیرش ما و وزارت بهداشت نیست، عنوان کرد: در برخی دانشگاه‌های علوم پزشکی افزایش تخت‌ها صورت گرفته اما تعداد مجوزهای استخدامی صادر شده برای آنها بسیار اندک است.
وی با بیان اینکه نظام پرستاری از سال 1382 تاکنون 290 هزار عضو ثبت کرده است، توضیح داد: طبق آمار وزارت بهداشت، 160 هزار پرستار شاغل در بخش‌های مختلف نظام سلامت داریم و به طور میانگین حدود 0.9 تا 1 پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی در کشور وجود دارد. این در حالی است که کشورهای منطقه 2.5 پرستار به ازای هر تخت دارند. در کشور ژاپن و کشورهایی که با سالمندان مواجه‌اند، این رقم به 4 تا 5 نفر به ازای هر تخت نیز می‌رسد. درخصوص پرستاران بیکار و جویای کار آماری نداریم اما با پدیده‌ای مواجهیم که برخی پرستاران حتی در طرح نیروی انسانی پرستاری نیز شرکت نمی‌کنند.
وی ادامه داد: در آزمون استخدامی حدود 12 هزار نفر ظرفیت برای گروه پرستاری و 5000 نفر برای فوریت‌های پزشکی در نظر گرفته شده و حدود 16 هزار نفر ظرفیت پذیرش پرستاری در کشور ایجاد شده است.
وی با بیان اینکه در سال 1394 تعداد 6000 پرستار فارغ‌التحصیل می‌شدند که این آمار اکنون به 15000 پرستار رسیده است، بیان کرد: تعداد تخت‌های بیمارستانی طی 10 سال، 18 هزار مورد افزایش یافته و به 160 هزار تخت رسیده اما برای تأمین پرستار در پی افزایش این ظرفیت چاره‌ای اندیشیده نشده است.
وی با بیان اینکه موضوعات مختلفی وجود دارد که همکاران ما نسبت به آن معترض هستند، اضافه کرد: از جمله این موضوعات، مالیات بر درآمد پرستاری است. وقتی پرستار کافی نداریم و پرستار را مجبور می‌کنیم اضافه‌کاری داشته باشد، نباید از این اضافه‌کاری مالیات کسر شود. گاه به دلیل نیاز نظام سلامت و نیاز مالی همکاران، شاهد دو‌جا‌کاری پرستاران هستیم اما مالیات از درآمد آنها به صورت پلکانی کسر می‌شود. ما درخواست کردیم که در حوزه مالیات نگاه ویژه‌تری به پرستاران وجود داشته باشد زیرا برخی پزشکان و قضات مالیات 10 درصدی می‌دهند اما پرستاران مالیات پلکانی می‌پردازند.
نجاتیان همچنین به موضوع مهاجرت پرستاران به عنوان یکی دیگر از چالش‌های حوزه پرستاری اشاره و تصریح کرد: توجه به موضوع مهاجرت پرستاران همچنان در دستور کار است، البته در سال جاری با کاهش درخواست مهاجرت مواجه بوده‌ایم. ما با انجمن پرستاری دانمارک نیز جلساتی داشتیم که با کمک وزارت امور خارجه بتوانیم برای همکارانمان که در دانمارک هستند شرایط کاری مناسبی فراهم کنیم زیرا 2000 پرستار ایرانی در دانمارک داریم که برخی با مشکلاتی مواجه هستند.
وی خاطرنشان کرد: تا سال 1402 سالانه 2000 گواهی گوداستندینگ برای مهاجرت صادر می‌شد اما این آمار تا 30 درصد نسبت به سال گذشته کاهش یافته است.
رئیس سازمان نظام پرستاری به ارائه خدمات پرستاران در ایام تعطیل نیز اشاره و خاطرنشان کرد: برخی مشاغل از جمله پرستاری نیازمند حضور فیزیکی هستند و به همین دلیل ما نامه‌ای به وزیر کشور زدیم و درخواست کردیم که در ایام تعطیل رسمی از ساعت کار موظف پرسنل پرستاری کسر شود.
وی تأکید کرد: باید به فکر افزایش تاب‌آوری نظام سلامت و کارکنان باشیم زیرا بحران‌های مختلفی را پشت سر گذاشتیم و در پیش رو داریم و باید حفظ تاب‌آوری را در دستور کار قرار دهیم. در این راستا طی نامه‌ای به رئیس‌جمهور درخواست کردیم از افرادی که در جنگ به ارائه خدمات پرداختند، به نحوی تقدیر یا امتیازاتی به آنها داده شود تا در صورت بروز بحران‌های احتمالی همچنان انگیزه بیشتری داشته باشند.
وی ادامه داد: سال گذشته رئیس‌جمهور بعد از روز پرستار دستور تشکیل کارویژه پرستاری دادند که یک وقفه 9 ماهه در اجرای دستور ایشان ایجاد شده بود؛ اولین جلسه هفته گذشته برگزار شد و ما پیشنهادات خود را در این کارگروه جمع‌بندی و با معاونت پرستاری مذاکراتی انجام دادیم که به نظر می‌رسد بتوانیم نتایج آن را در قالب یک لایحه قانونی به دولت و مجلس ارائه دهیم؛ یکی قانون جامع مراقبت‌های پرستاری و دیگری استانداردهای پرستاری است که به محض نهایی شدن، جزئیات آن اعلام خواهد شد.
نجاتیان در پاسخ به سوالی درباره موضوع ضرب و شتم پرستاران توضیح داد: عمده پیگیری ما در حوزه ضرب و شتم پرستاران، در حوزه قضایی بوده است و دادستانی کل کشور خشونت علیه کادر درمان را جزو اولویت‌های دادگستری‌های استانها اعلام کرده‌اند. اکنون پلیس در برخی بیمارستان‌ها مستقر شده و در حال جمع‌آوری آمار درباره میزان استقرار پلیس در مراکز درمانی هستیم. دادگستری‌ها خارج از نوبت به شکایات مربوط به خشونت علیه کادر درمان در بیمارستان‌ها رسیدگی می‌کنند. برای پیشگیری از وقوع این اتفاقات نیز نیاز به قانون در مجلس داریم و در عین حال باید وضعیت ارائه خدمات در نظام سلامت نیز بهبود یابد تا مردم دچار ناراحتی و نارضایتی نشوند. ما آموزش‌های لازم را برای حفظ آرامش و نحوه برخورد با بیماران به پرستاران می‌دهیم. آمار خشونت‌ها علیه کادر درمان کاهشی است اما هدف ما رسیدن به خشونت صفر در مراکز درمانی است. چند سال پیش تحقیقی انجام و مشخص شد خشونت کلامی را 70 تا 80 درصد پرستاران تجربه می‌کنند اما آمار ضرب و شتم در مراکز درمانی کاهشی شده است.
