رایزنان بازرگانی به‌عنوان بازوان اجرایی دیپلماسی اقتصادی ایران، وظیفه‌ای خطیر بر عهده دارند. آن‌ها با شناسایی فرصت‌های تجاری در کشورهای هدف، تسهیل ارتباط میان تجار ایرانی و خارجی، و ایجاد بسترهای لازم برای توسعه صادرات، سرمایه‌گذاری و همکاری‌های صنعتی، نقشی محوری در ارتقای جایگاه ایران در تجارت جهانی ایفا می‌کنند. این نمایندگان رسمی، از تحلیل بازارهای هدف تا حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی و رایزنی با مقامات خارجی برای رفع موانع صادراتی، در خط مقدم دیپلماسی اقتصادی کشور فعال هستند.
سازمان توسعه تجارت ایران در سال‌های اخیر با هدف تقویت حضور در بازارهای جهانی، اعزام رایزنان بازرگانی به کشورهای دارای ظرفیت صادراتی بالا را در دستور کار قرار داده است. به گفته فرزاد پیلتن، مشاور رئیس‌کل سازمان توسعه تجارت در امور بین‌الملل، هم‌اکنون بیش از ۲۳ رایزن بازرگانی در کشورهایی نظیر عراق، چین، ترکیه، صربستان، مجارستان و آفریقای جنوبی مشغول فعالیت هستند. او افزود: «انتخاب این کشورها بر اساس حجم بالای مبادلات تجاری و پتانسیل‌های صادراتی صورت گرفته است. برای مثال، در عراق سه رایزن در بغداد، بصره و اربیل و در چین دو رایزن در پکن و شانگهای مستقر هستند.»
رایزنان بازرگانی نقشی کلیدی در موفقیت رویدادهای تجاری مانند نمایشگاه بین‌المللی ایران اکسپو دارند. پیلتن در این باره اظهار کرد: «نمایشگاه ایران اکسپو امسال با استقبال گسترده تجار خارجی مواجه شد که نتیجه تلاش رایزنان بازرگانی و همکاری بخش‌های اقتصادی سفارت‌خانه‌ها بود.» او افزود که مذاکرات انجام‌شده در حاشیه این نمایشگاه‌ها به امضای تفاهم‌نامه‌ها و قراردادهای تجاری منجر شده است. همچنین رایزنان بازرگانی با دعوت از هیئت‌های تجاری خارجی برای بازدید از نمایشگاه‌های داخلی، ظرفیت‌های تولیدی و صادراتی ایران را به جهانیان معرفی می‌کنند.
فعالیت رایزنان بازرگانی به برگزاری نمایشگاه‌ها محدود نمی‌شود. آن‌ها در زمینه‌هایی مانند انتقال اطلاعات بازار، مشاوره به تجار، جذب سرمایه خارجی، پیگیری پروژه‌های خدمات فنی و مهندسی، ارسال اطلاعات مناقصات و رفع مشکلات زیرساختی در حوزه گمرک، حمل‌ونقل و استاندارد نیز فعال هستند. این اقدامات به تسهیل صادرات و تقویت حضور ایران در بازارهای جهانی کمک شایانی کرده است.
با توجه به اهمیت روزافزون صادرات غیرنفتی در اقتصاد ایران، تقویت جایگاه رایزنان بازرگانی به یک ضرورت راهبردی تبدیل شده است. گسترش کمی و کیفی شبکه رایزنان، نه‌تنها به شناسایی فرصت‌های جدید صادراتی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند برند ملی ایران را در بازارهای منطقه‌ای و جهانی تثبیت کرده و مسیر ارزآوری پایدار را هموار سازد.
