اخیرا مطالعه‌ای جدید به سفارش آمازون کیندل منتشر شده که نشان می‌دهد حواس‌پرتی ناشی از تلفن همراه، بازی و تلویزیون، اصلی‌ترین مانع عادت به مطالعه در کودکان است.
بسیاری از والدین با وجود تلاش برای تشویق فرزندان به کتاب‌خوانی، از کاهش علاقه‌مندی آنها نسبت به نسل‌های گذشته نگران‌اند. این پژوهش که از سوی موسسه «Censuswide» و با مشارکت دو هزار والد کودک ۷ تا ۱۲ساله در ایالات متحده بین ۸ تا ۱۶ژوئیه ۲۰۲۵ انجام شده، نشان می‌دهد که گرایش به مطالعه در میان کودکان نسبت به نسل گذشته کاهش یافته و عوامل متعددی از جمله تلفن همراه، بازی‌های دیجیتال و تلویزیون در این روند موثرند.
بر اساس این گزارش، ۴۲درصد والدین گفته‌اند که سرگرمی‌های دیجیتال، مانع از مطالعه بیشتر کودکانشان شده است. در همین حال، ۷۷درصد از والدین ابراز تمایل کرده‌اند که فرزندشان بیش از وضعیت کنونی مطالعه کند، اما ۴۴درصد اذعان داشته‌اند که کودکانشان کمتر از زمانی که خود کودک بوده‌اند، کتاب می‌خوانند. همچنین ۹۵درصد والدین تلاش فعالانه‌ای برای تشویق فرزندشان به مطالعه دارند، اما ۴۶درصد از آنها معتقدند کودکشان هنگام مطالعه به‌راحتی دچار حواس‌پرتی می‌شود.
به گزارش ایبنا، مالی نس، پژوهشگر حوزه سواد و ادبیات کودک می‌گوید: «علاوه‌بر چالش‌های متداولی که کودکان هنگام مطالعه با آن مواجه‌اند، اکنون با مجموعه‌ای از عوامل رقابت‌برانگیز نیز روبه‌رو هستیم که توجه و زمان آنها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.»
بر پایه این پژوهش، بسیاری از والدین تلاش می‌کنند با ایجاد فضاهای تشویقی، علاقه به مطالعه را در کودکان تقویت کنند. اجازه انتخاب آزادانه کتاب از سوی کودک (۳۶درصد)، انتخاب قالب مطالعه اعم از نسخه چاپی، دیجیتال یا صوتی (۲۵درصد) و نیز استفاده از عناصر بصری مانند کتاب‌های مصور و رمان‌های گرافیکی (۴۰درصد) از جمله مهم‌ترین راهکارهایی است که والدین برای افزایش رغبت فرزندان خود به کتاب‌خوانی به کار می‌گیرند.
در همین راستا، شرکت آمازون، نسل جدیدی از کتاب‌خوان‌های مخصوص کودکان با عنوان Kindle Colorsoft Kids را معرفی کرده است. این دستگاه با طراحی بدون اپلیکیشن، مرورگر یا پیام‌رسان، فضای مطالعه‌ای بدون حواس‌پرتی و با صفحه‌نمایش رنگی سازگار با چشم کودک فراهم کرده و به کودک این امکان را می‌دهد تا تجربه‌ای شخصی‌سازی‌شده از مطالعه داشته باشد؛ از جمله انتخاب جلد، نوع کتاب، اندازه فونت، فاصله خطوط و میزان نور صفحه.
مالی نس همچنین تاکید می‌کند که توجه به اصل ARC (مخفف دسترسی، ارتباط و انتخاب) می‌تواند تاثیر چشم‌گیری در افزایش میل به مطالعه در کودکان داشته باشد. به گفته او، ارائه گزینه‌هایی متناسب با علاقه کودک، ایجاد دسترسی سریع و آسان به کتاب‌ها از طریق خدمات اشتراکی و آزادی کودک در انتخاب شیوه و مکان مطالعه از جمله نکات کلیدی در ایجاد عادت کتاب‌خوانی مداوم است.
این گزارش همچنین نشان می‌دهد که ۶۴درصد از والدین، فرزندان خود را در حال استفاده از ابزارهای کمک‌خواندن مانند خواندن با صدای بلند (text-to-speech)، تنظیم اندازه فونت (۲۲درصد) و نور قابل تنظیم (۲۰درصد) دیده‌اند. این امکانات به‌ویژه برای کودکانی که نیاز به دسترسی‌پذیری ویژه دارند، از اهمیت زیادی برخوردار است و موجب کاهش فشار بصری و افزایش تمرکز بر درک و لذت از مطالعه می‌شود.
در پایان گزارش تاکید شده است که هر کودک مسیر خاص خود را در یادگیری و خواندن دارد و مشارکت دادن کودک در انتخاب کتاب، فضای مطالعه و قالب آن، نقش مهمی در تبدیل خواندن به یک تجربه شخصی، جذاب و پایدار دارد. این بحث‌ها در حالی مطرح می‌شود که مدل کتاب‌خوانی در حال تغییر است و با وجود آمارها که وضعیت فروش کتاب در جهان را مطلوب نشان می‌دهند، بسیاری از کارشناسان معتقدند این روند به زودی تغییر می‌کند.
ظهور پلتفرم‌های دیجیتال موجب شده بخشی از بازار کتاب‌های چاپی کاهش یابد و با ورود به دنیای متاورس، این روند سرعت بیشتری خواهد گرفت. به گفته کارشناسان، نسل‌های جدید که با فناوری و بازی‌های دیجیتال بزرگ شده‌اند، کتاب سنتی را کمتر می‌پسندند و ترجیح می‌دهند محتوای داستان را به شکل تعاملی و بازیگونه تجربه کنند.
پیش‌بینی می‌شود در ۵ تا ۱۰سال آینده، عینک‌های هوشمند جای تلفن‌های همراه را بگیرند و همه افراد جهان را از طریق این ابزارها ببینند و با دنیای دیجیتال تعامل داشته باشند.
این تحولات موجب می‌شود مفهوم کتاب واقعیت افزوده به عنوان ابزاری برای آموزش و سرگرمی به شکل گسترده‌تری مورد استفاده قرار گیرد. همچنین بازار بازی‌های ویدئویی با حجم بیش از ۱۶۰میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰، از بازار کتاب که در همان سال حدود ۱۴۵میلیارد دلار بوده پیشی گرفته است که نشان‌دهنده تغییر الگوهای مصرف فرهنگی در جهان است.
