در بهار ۱۴۰۴، تجارت ایران با کشورهای همسایه با کاهش ۱۶ درصدی مواجه شد، اما رشد مبادلات با قطر، روسیه، عمان و ترکمنستان نشان‌دهنده ظرفیت‌های بالقوه بازارهای منطقه‌ای است. با وجود موانعی مانند محدودیت‌های بانکی و لجستیکی، اصلاح سیاست‌های تجاری، تقویت زیرساخت‌ها و تمرکز بر دیپلماسی اقتصادی می‌تواند جایگاه ایران را در این بازارها ارتقا دهد.
آمارها نشان می‌دهد که در سه‌ماهه نخست ۱۴۰۴، ارزش صادرات ایران به کشورهای همسایه ۶.۶۵۰ میلیارد دلار و ارزش واردات ۶.۷۷۷ میلیارد دلار بوده که به کسری تجاری ۱۲۷ میلیون دلاری منجر شده است. با این حال، حجم بالای تجارت در شرایط تحریم، ظرفیت بازارهای همسایه برای جذب کالاهای ایرانی را برجسته می‌کند.
با وجود کاهش کلی تجارت، برخی کشورها شاهد رشد مبادلات با ایران بودند:
قطر: رشد ۶۹ درصدی تجارت، که نشان‌دهنده پتانسیل بالای این بازار برای کالاهای ایرانی است.
روسیه: افزایش ۱۹ درصدی واردات از ایران، که جایگاه این کشور را در سبد تجاری ایران تقویت کرده است.
عمان: رشد ۱۱ درصدی مبادلات، نشانه‌ای از روابط پایدار و رو به رشد دوجانبه.
ترکمنستان: افزایش ۸.۵ درصدی تجارت، که حضور این کشور را در بازار منطقه‌ای پررنگ‌تر کرده است.
رشد ۲۵ درصدی صادرات ایران به قطر، فرصت‌های جدیدی را برای توسعه تجارت غیرنفتی ایجاد کرده است. استفاده از ظرفیت منطقه آزاد الرویس، تنوع‌بخشی به سبد صادراتی و بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل می‌تواند سهم ایران در این بازار را به طور قابل‌توجهی افزایش دهد.
برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های منطقه‌ای، ایران نیاز به بهینه‌سازی مسیرهای صادراتی، تقویت پیمان‌های دوجانبه و بهبود زیرساخت‌های لجستیکی دارد. بازارهای اوراسیا، خلیج فارس و آسیای میانه با توجه به نزدیکی جغرافیایی و اشتراکات فرهنگی، بستر مناسبی برای توسعه صادرات غیرنفتی فراهم می‌کنند.
