همشهری آنلاین - محمد سرابی: برای عبور از بی‌آبی امسال باید به ۲۰ درصد کاهش مصرف برسیم ولی همین ۸ درصد هم نشانه واکنش ساکنان گرمازده پایتخت به بلایی است که شهر را فراگرفته. یک نشانه این بلا، تبلیغاتی که از روی بیلبوردها تا فضای مجازی را فراگرفته و مردم را تشویق می‌کند که شیرهای آب خانه‌هایشان را ببندند. از طرف دیگر پویش‌های فضای مجازی و اقدامات داوطلبانه برای کاهش مصرف آب هم بخشی دیگری از هشدار و اطلاع‌رسانی درباره بحران آب پایتخت را برعهده گرفته است.
همیار آب
شرکت آب و فاضلاب از چند سال قبل طرحی با عنوان همیار آب برای دانش‌آموزان ابتدایی اجرا کرد. اساس این طرح بر پرورش نیروهایی است که بتوانند شهروندان را در برخوردهای چهره به چهره تشویق به صرفه‌جویی در مصرف آب کنند. سابقه طرح به میانه سال‌های ۹۰ برمی‌گردد که در آن آموزش‌های مربوط به صرفه‌جویی در مدارس برگزار می‌شد. این طرح در استان‌هایی مانند کهگیلویه و بویراحمد و همینطور خراسان رضوی اجرا شد. دانش‌آموزان آن سالها باید اکنون به انتهای تحصیلات ابتدایی خود رسیده یا وارد دانشگاه شده باشند.
آبفا تهران اردیبهشت سال ۱۴۰۲ با اعزام کارشناس و خودرو به نقاط مختلف و توزیع بروشور و نصب پوستر طرح همیار آب را به شکلی متفاوت اجرا کرد و مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران در چند روز گذشته از شهروندان در خواست کرد که به عنوان همیار آب فعالیت کنند. محسن اردکانی از کاهش ۷ تا ۸ درصدی مصرف آب تهران در یک ماه گذشته نسبت به سال قبل خبر داده و از شهروندان خواسته که همیار آب شوند؛ یعنی نه تنها خودشان مصرف آب را مدیریت کنند، بلکه راهنمای دیگران در این زمینه باشند.
هنرمندان و کمبود آب
سالها پیش رامبد جوان از قطره قطره های آب بعنوان زندگی یاد کرد و در فضای مجازی خویش به این موضوع پرداخت. الناز شاکردوست و لیلا اوتادی هم از جمله سلبریتی هایی هستند که خیلی پیشتر از ماجراهای قطع آب درباره صرفه جویی و مدیریت مصرف آب با مخاطبان خود گفتگو کردند و پست گذاشتند.
این روزها هم برخی از چهره‌ها از کمبود آب گفتند. حسن اکلیلی بازیگر تئاتر و تلویزیون اصفهان در نمایش فیلم پسرش با نام «پُلی بر رودخانه خشک» که به ماجراهای زاینده رود می پرداخت گفت: «یکی از دغدغه‌های اصلی این اثر، یادآوری جایگاه حیاتی آب در زندگی انسان است و باوجود آب حیات انسان ادامه پیدا کرده است.» اسدالله یکتا بازیگر قدیمی سینما هم تصویر کیسه‌های پلاستیکی آب آشامیدنی را در حساب اینستاگرام خود قرار داد و نوشت: «این عکس رو خوب نگاه کنید واقعا همچین روزی در راه است؟» سحر زکریا بازیگر سریال‌های طنز نیز در استوری اینستاگرام خود تصویری از سرویس‌های بهداشتی که به دلیل قطعی آب بسته شده‌اند را به نمایش گذاشت تا مخاطبان خود را به موضوع آب و صرفه جویی جدی درباره اش حساس کند.
آب تمام شد
سرویس اشتراک‌گذاری ویدئو آپارات در ابتدای تعدادی از ویدئوها و درست همان جایی که تبلیغات‌ها را پخش می‌کرد، چند آیتم کوتاه رایگان درباره صرفه‌جویی در مصرف آب گنجانده است. بنا به اعلام این پلتفرم پویش «آب تمام شد!» در راستای مسئولیت اجتماعی و با هدف آگاهی‌بخشی عمومی، تغییر نگرش به مصرف آب و تلاش برای درگیر کردن مخاطبان با بحران بی‌وقفه و رو به گسترش، طراحی و اجرا شده است. ویدئوها با هوش مصنوعی درست شده‌اند و این شعار روی همه آنها نوشته شده است که «ایران در بحران آب است! نه در آینده، همین الان» در این ویدئوها بخش‌های از متوقف شدن ترسناک زندگی روزمره در شرایط قطعی آب به تصویر کشیده شده است.
فرهنگسازی تلویزیونی
در سال‌های گذشته بخشی از فرهنگسازی عمومی درباره ناهنجاری‌های اجتماعی به سریال‌های تلویزیونی سپرده شده است. پیام‌هایی مانند دوری جستن از آسیب‌های فضای مجازی، شرکت نکردن در سرمایه‌گذاری‌های مشکوک و حتی معایبی مانند زیان‌های استعمال دخانیات در متن و حاشیه سریال‌ها دیده می‌شود و تکرار آنها امید به تغییرات فرهنگی و گرایش‌های اجتماعی را زیاد می‌کند. اکنون صرفه‌جویی در مصرف آب یکی از ضرورت‌های کشور ایران است و می‌توان انتظار داشت که در یک هماهنگی میان دستگاه‌ها، پیام‌های مرتبط با کاهش مصرف آب در رسانه فراگیری مانند تلویزیون دیده شود. اگر بنا بر فرهنگسازی باشد باید از رسانه‌های عمومی این کار را شروع کرد.
ببند لطفا!
سازمان زیباسازی تصاویری از موقعیت‌های عادی و روزمره مانند حمام طولانی، شستن ظرف‌ها یا تمیز کردن حیاط و آبیاری باغچه با شلنگ را با عنوان «ببند لطفا!» و «منتظرن ببندی» در بیلبوردها به نمایش گذاشته است. در این تصاویر شخصیت‌هایی با تعجب به مخاطب نگاه می‌کنند. این عبارات زیر هر تصویر نوشته شده است:
شستن حیاط با شیلنگ = هدر دادن ۵۰۰ لیتر آب آشامیدنی
شستن ظرف با شیر باز = هدردادن ۱۲۰ لیتر آب آشامیدنی
مسواک زدن با شیر باز = هدر دادن ۱۵ لیتر آب آشامیدنی
و
۱۰ دقیقه زیر دوش = هدر دادن آب مورد نیاز ۱۶ نفر در روز
شستن حیاط با شیر باز = هدر دادن آب مورد نیاز ۳۳ نفر در روز
نمونه‌ای آن وَر آبی
پلیس آب آنها
چند سال پیش در ایالت کالیفرنیا طرحی با عنوان پلیس آب اجرا شد. از قرار معلوم به دنبال وقوع خشکسالی‌های گسترده در ایالت کالیفرنیا آمریکا، مسئولان ایالتی راهکارهایی از جمله گشت‌زنی "پلیس آب"، جریمه کردن شهروندان پرمصرف و تغییر پوشش فضای سبز شهری را در پیش گرفتند. مقامات شهر لس‌آنجلس محدودیت‌های آبی مانند محدود کردن آبیاری چمن را به مدت هشت دقیقه و دو بار در هفته اعمال کردند، افرادی از اداره آب و برق این شهر به عنوان "پلیس آب" صدها شکایت اجتماعی را که هر هفته توسط همسایگان در مورد هدر رفتن آب ثبت می‌شد بررسی کردند و افرادی را که مکرراً دچار تخلف می‌شوند، بین ۲۰۰ تا ۶۰۰ دلار جریمه کردند.
آن روزها بارها اعلام شد که هدف از این جریمه‌ها، کسب درآمد نیست و اداره آب و برق لس‌آنجلس در تلاش است تا در رفتار و سبک زندگی مردم تغییر ایجاد کند. البته بر اساس قوانین اگر فردی بیش از پنج‌بار در خصوص مصرف آب تخلف می کرد، پلیس آب در خانه او دستگاهی نصب می کرد که مصرف آب آن خانوار را محدود کند.
