به گزارش اقتصادنیوز، توافق صلح آذربایجان و ارمنستان با میانجی گری ترامپ همچنان با تحلیل و واکنش همراه است، برخی رسانه ها و تحلیلگران تاکید دارد حرف‌های ترامپ در مراسم امضای توافق صلح، نشاندهنده رویای او برای برقراری یک صلح است.
این رویا البته جنبه خیرخواهانه و انسان‌دوستانه چندانی ندارد. دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا با وعده پایان دادن به جنگ‌ها پا به میدان رقابت‌های انتخاباتی 2024 گذاشت.
نشنال اینترست نوشته است: اکتبر سال گذشته که مصادف با اوج رقابت‌های انتخاباتی ریاست‌جمهوری در آمریکا بود، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور وقت، دولت بایدن را به دلیل ناتوانی در توقف آزار و سرکوب ارامنه توسط آذربایجان به شدت مورد انتقاد قرار داد. او در یکی از شبکه های اجتماعی خود نوشت:« در حالی که ۱۲۰ هزار مسیحی ارمنی در آرتساخ به شکلی هولناک تحت آزار قرار داشتند و به اجبار آواره شدند، کامالا هریس عملا هیچ اقدامی نکرد، مطمئن باشید که اگر او رئیس جمهور شود، هیچ یک از مسیحیان در سراسر جهان در امان نخواهند بود؛ اما اگر به شخصه رئیس‌جمهور باشم، از مسیحیان تحت آزار حمایت و برای توقف خشونت و پاک‌سازی قومی تلاش خواهم کرد و صلح را میان ارمنستان و آذربایجان برقرار می‌کنم».
اکنون که توافق صلح میان ارمنستان و آذربایجان در کاخ سفید صورت گرفته، اینطور به نظر می‌رسد که ترامپ به وعده خود عمل کرده است. با این حال، بررسی های دقیق‌تر نشان می‌دهد که این توافق از نظر عملیاتی، فاقد قدرت و اثر لازم بوده و بیش از آنکه ابزار واقعی حل بحران باشد، تلاشی کم‌رمق برای به تصویر کشیدن آذربایجان به عنوان شریکی قابل اعتماد است. رویکردی که بیشتر جنبه نمادین داشته و از نظر محتوایی فاقد ارزش واقعی است.
در وهله اول، بدون ایجاد سازوکار پاسخ‌گویی، هیچ صلح پایداری در قفقاز جنوبی رخ نخواهد داد. جمهوری آذربایجان با رهبری «الهام علی‌اف» تاکنون اراده‌ای برای پایبندی به حقوق بشر یا رعایت حاکمیت قانون از خود نشان نداده است. او با مهارت، منابع طبیعی و موقعیت جغرافیایی کشورش را به ابزاری برای دستیابی به توافقات ژئوپلیتیک بی‌شمار و جلب حمایت رهبران جهانی تبدیل کرده است. به همین دلیل است که آمریکا و اروپا نتوانستند مانع اقدامات آذربایجان شوند.
اقدامی که به موجب آن ارمنی هایی که ساکن سرزمین اجدادی خود در قره‌باغ کوهستانی بودند، طی یک محاصره جاده‌ای ۱۰ ماهه توسط دولت آذربایجان در شرایط قحطی قرار گرفتند. محاصره‌ای که در نهایت در سپتامبر ۲۰۲۳ منجر به به پاک‌سازی قومی بیش از ۱۲۰ هزار ارمنی از منطقه شد که بزرگ‌ترین جابه‌جایی اجباری ارامنه از زمان نسل‌کشی سال ۱۹۱۵ به شمار می آید.
پس از تصرف این منطقه، رفتار آذربایجان آشکارا با گفتمان صلح در تضاد بوده و تمایل این کشور به رویارویی و حتی خشونت را نمایان کرده است. همچنین این کشور شماری از زندانیان سیاسی و اسرای جنگی ارمنی را بدون رعایت تشریفات قانونی در بازداشت نگه می‌دارد. محاکمات نمایشی و غیرمنصفانه‌ای که علیه این افراد برگزار شده است، بارها از سوی عفو بین‌الملل و دیدبان حقوق بشر محکوم شده است. هنگامی که فشارهای بین‌المللی افزایش یافت، علی‌اف دستور داد کمیته بین‌المللی صلیب سرخ از آذربایجان خارج شود، اقدامی که عملاً تنها مسیر ارتباط و نظارت بر وضعیت این زندانیان را نیز مسدود کرد.
آذربایجان درحالی تظاهر به صلح می کند که همزمان کارزار حذف فرهنگی کلیساها، صومعه‌ها، و سایر اماکن مذهبی و تاریخی ارمنی در آرتساخ را به راه انداخته است. علی‌اف در عمل در تلاش است تا هرگونه نشانه از حضور فرهنگی و هویت ارامنه را از منطقه پاک کند. از سال ۲۰۲۰ تاکنون، نیروهای آذربایجان حدود ۴۰۰ کلیسا و مکان مذهبی ارمنی را تخریب کرده‌اند.
فرهنگ ارمنی از سال ۳۰۱ میلادی با پذیرش مسیحیت به عنوان دین رسمی، به‌شدت با ایمان مسیحی پیوند خورده است، امری که درنهایت ارمنستان را به نخستین ملت مسیحی جهان بدل می‌کند. بی‌حرمتی و نابودی این میراث، نشان روشنی است از اینکه آذربایجان اراده‌ای واقعی برای برقراری صلح اصیل با ارمنستان ندارد.
علی‌اف اکنون بخش‌های وسیعی از خاک ارمنستان را به عنوان «سرزمین‌های تاریخی» آذربایجان معرفی می‌کند و ارمنستان را «آذربایجان غربی» می‌نامد. این مواضع ادامه همان روند نگران‌کننده‌ای است که در سخنرانی‌های پیشین او نیز مشاهده شده است. علی‌اف حتی مدعی است که ایروان پایتخت ارمنستان نیز متعلق به آذربایجان است. هرچند ممکن است این نوع اظهارات صرفاً بزرگ‌نمایی قدرت و بی اهمیت تلقی شوند، اما باید توجه داشت که کلمات بار معنایی دارند و می‌توانند پیامدهای جدی را به همراه داشته باشند.
با وجود شواهد فراوان درباره نیت واقعی آذربایجان، رئیس‌جمهور ترامپ همچنان واقعیت‌های موجود در منطقه را نادیده می‌گیرد. به نوعی او در حال نقض وعده انتخاباتی خود برای حمایت از ارامنه مسیحی و پاسخگو کردن آذربایجان نسبت به اقداماتش است. به نظر می‌رسد ترامپ بیشتر به منابع طبیعی آذربایجان علاقه‌مند است تا زندگی ارامنه یا ثبات منطقه‌ای.
صلح همواره باید هدف نهایی باشد، اما بدون پاسخ‌گویی طرف مهاجم، هیچ هم‌زیستی و توافقی در منطقه ممکن نخواهد بود. تا به امروز آذربایجان نشان داده است که خواهان صلح نیست؛ بلکه خواهان ارمنستان است.
