علائم عفونت ادراری را جدی بگیرید. عفونت ادرار وضعیتی است که با درد و احساس ناراحتی در فرد بروز می کند، این بیماری زمانی رخ میدهد که باکتریها یا دیگر میکروب‌ها وارد مجرای ادراری شده باشند، با ورود باکتری ها به مجرای ادرار سیستم ادرار و مثانه آسیب دیده و دچار التهاب می شود.
علائم عفونت ادراری شامل احساس سوزش هنگام ادرار کردن، تکرر و فوریت ادرار، درد یا فشار در ناحیه پایین شکم یا لگن، ادرار کدر، تیره، خونآلود یا بدبو، و احساس تخلیه ناکامل مثانه است. در موارد پیشرفتهتر، تب، لرز، حالت تهوع، استفراغ و درد در پهلوها یا کمر ممکن است نشاندهنده گسترش عفونت به کلیهها باشد. برخی افراد نیز ممکن است خستگی و ضعف عمومی را تجربه کنند. این علائم بسته به محل عفونت و جنسیت فرد ممکن است متفاوت باشد
ساختار دستگاه ادراری به گونه‌ای است که معمولاً از ورود باکتریهای مهاجم جلوگیری میکند؛ اما بعضی اوقات باکتریها از دیوار دفاعی می‌گذرند و از طریق مجرای ادراری وارد میشوند و پس از آن به سمت مثانه حرکت میکنند. در این میان، عواملی هم وجود دارند که ورود باکتریها را آسانتر میکنند. عفونت ادراری توسط پزشکان اغلب عفونت دستگاه ادراری (UTI) نامیده میشود. طبق آمار، زنان به میزان ۵۰% بیشتر از مردان در معرض ابتلا به عفونت ادراری قرار دارند. عفونتهای ادراری در مردان زیر ۵۰ سال نادر است و بیشتر در مردان مسن دیده میشوند. عفونت ادراری میتواند باعث مشکلاتی در ادرار کردن مانند ادرار کردن بیشتر از حد معمول و نشت ادرار شود. سونوگرافی یکی از روشهای تشخیص عفونت ادراری است که به کمک وسیله‌ای به نام مبدل که روی شکم شما حرکت داده میشود، انجام میشود. این مبدل با ایجاد امواج اولتراسوند برای تصویربرداری از اندام‌های دستگاه ادراری شما که بر روی مانیتور نمایش داده میشود، استفاده میکند.
علائم عفونت ادراری معمولا با توجه به سن، جنسیت و اینکه چه بخشی از دستگاه ادراری آلوده شده باشد، متغیر است. در بعضی موارد ممکن است تا چند روز با هیچ علائمی مواجه نشوید و یک دفعه بروز کند. از علائم عفونت ادراری در بزرگسالان که در اثر عفونت قسمت‌های تحتانی دستگاه ادراری (مجاری ادراری و مثانه) بروز میکند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
| دسته‌بندی | علائم | توضیحات تخصصی |
|---|---|---|
| علائم عمومی | تب | معمولاً در عفونتهای کلیوی (پیلونفریت) بیشتر دیده میشود. |
| لرز | نشانه فعال بودن پاسخ ایمنی بدن. | |
| ضعف و بی‌حالی | نتیجه پاسخ التهابی بدن و کمبود انرژی. | |
| بی‌اشتهایی | معمولاً همراه با تب یا تهوع بروز میکند. | |
| علائم ادراری شایع | سوزش هنگام ادرار (دیزوری) | ناشی از التهاب مجرای ادراری و مثانه. |
| تکرر ادرار | احساس نیاز مکرر به دفع ادرار حتی با حجم کم. | |
| فوریت ادراری | نیاز ناگهانی و فوری به ادرار کردن. | |
| ادرار کدر | به علت وجود چرک، باکتری یا گلبول سفید. | |
| بوی بد ادرار | معمولاً به دلیل رشد باکتریها. | |
| وجود خون در ادرار (هماچوری) | به دلیل آسیب به بافت مثانه یا مجرا. | |
| علائم در عفونت کلیه (پیلونفریت) | درد پهلو یا کمر | معمولاً یک‌طرفه و شدید. |
| تب بالا (بیش از ۳۸°C) | همراه با تعریق شبانه. | |
| تهوع و استفراغ | ناشی از التهاب و درگیری سیستمیک. | |
| علائم در سالمندان | گیجی و تغییر هوشیاری | حتی بدون تب و علائم کلاسیک. |
| بی‌حالی شدید | گاهی تنها نشانه موجود. | |
| علائم در کودکان و نوزادان | تب بدون علت مشخص | شایعترین علامت در نوزادان. |
| بی‌قراری و گریه هنگام ادرار | نشانه درد در دفع. | |
| عدم رشد مناسب | در عفونتهای مزمن یا مکرر. | |
| علائم همراه نادر | درد پایین شکم | معمولاً در سیستیت (التهاب مثانه). |
| ترشح غیرعادی از مجرای ادرار | گاهی همراه با بیماریهای مقاربتی. | |
| بی‌اختیاری ادرار | به علت تحریک مثانه یا آسیب عصبی موقت. |
عوامل خطر عفونت ادراری شامل موارد زیر است:
علائم عفونت ادراریزنانی که یائسه شده‌اند و مردان بزرگتر از ۵۰ سال بیشتر در معرض ابتلا به عفونتهای ادراری قرار دارند. حتی اگر تا به حال به این بیماری دچار نشده باشند.
همان طور که گفتیم در دوران یائسگی سطح استروژن بدن افت پیدا کرده، در نتیجه رشد باکتریها راحت تر اتفاق میافتد.
در مردان هم پروستات بزرگ شده و با انسداد مجرای ادرای باعث ایجاد عفونت میشود.
| روش تشخیص | توضیح مختصر | نکات مهم |
|---|---|---|
| آزمایش ادرار (U/A) | بررسی نمونه ادرار برای وجود گلبول سفید، گلبول قرمز، نیتریت، لکوسیت استراز و باکتریها | تست سریع و غربالگری اولیه، حساسیت حدود ۸۰٪، ثبت تعداد و نوع سلولها و باکتری |
| کشت ادرار (U/C) | کشت نمونه ادرار در محیط کشت برای شناسایی نوع باکتری عامل عفونت | روش طلایی تشخیص، زمانبر (حدود ۳ روز)، کمک به انتخاب آنتیبیوتیک مناسب |
| آنتی بیوگرام | تعیین حساسیت باکتریها به آنتیبیوتیکهای مختلف برای درمان هدفمند | انجام پس از کشت، جلوگیری از مقاومت دارویی، انتخاب آنتیبیوتیک مناسب |
| تصویر برداری (سونوگرافی، سیتیاسکن، MRI) | بررسی ناهنجاریهای ساختاری سیستم ادراری در موارد عفونتهای مکرر یا شدید | غیرتهاجمی، کمک به تشخیص محل عفونت و علل زمینهای |
| سیستوسکوپی | مشاهده مستقیم مثانه و مجرای ادراری با استفاده از اندوسکوپ نازک | روش تهاجمی، برای بررسی عفونتهای مکرر یا غیر معمول |
| نمونهگیری ویژه (آسپیراسیون سوپراپوبیک در کودکان) | نمونهگیری مستقیم از مثانه برای جلوگیری از آلودگی نمونه | کاربرد محدود به کودکان و موارد خاص، روش تهاجمی |
درمان عفونت ادراری
برای درمان عفونت ادراری روشهای مختلفی وجود دارد که عمدتاً بر اساس نوع و شدت عفونت، نوع عامل بیماریزا، و شرایط فردی بیمار انتخاب میشوند. درمان اصلی عفونت ادراری معمولاً با مصرف آنتیبیوتیک انجام میشود که به شرح کامل زیر است:
آنتی بیوتیکها
- نیتروفورانتوئین: مناسب برای درمان عفونتهای ساده مثانه (سیستیت)، بهخصوص در زنان.
- سولفامتوکسازول-تریمتوپریم: دارویی رایج برای عفونتهای ادراری ناشی از باکتریهای معمولی مانند اشرشیا کلی (E. coli).
- آموکسیسیلین: از جمله آنتیبیوتیکهای پنیسیلینی که برای عفونتهای خفیف تا متوسط استفاده میشود.
- سفالوسپورینها (مثلاً سفالکسین، سفتریاکسون): برای عفونتهای متوسط تا شدید، مثلاً عفونتهای پیچیدهتر ادراری یا کلیوی کاربرد دارند.
- فلوروکینولونها (مانند سیپروفلوکساسین، لووفلوکساسین): برای موارد مقاوم یا شدیدتر تجویز میشوند و باید با احتیاط مصرف شوند به دلیل عوارض احتمالی.
- فسفومایسین: برای عفونتهای ساده ادراری استفاده میشود.
- نالیدیکسیک اسید: برای درمان عفونتهای ادراری خفیف کاربرد دارد.
- متروماکس (مترونیدازول): معمولاً برای عفونتهای خاص ناشی از باکتریهای بیهوازی و برخی انگلها به کار میرود، ولی معمولاً برای عفونتهای ادراری توصیه نمیشود.
داروهای تسکینی علائم
- داروهای مسکن برای کاهش درد و سوزش ادرار مانند داروهای بیحسی مجرای ادراری (ادرار آور) که به کاهش التهاب و درد کمک میکنند، ولی جایگزین آنتیبیوتیک نیستند.
- درمانهای متناسب با نوع عفونت
- عفونتهای باکتریایی که شایعترین نوع هستند با آنتیبیوتیکها درمان میشوند.
- عفونتهای ویروسی به داروهای ضدویروسی نیاز دارند (مثلاً سیدوفوویر).
- عفونتهای قارچی با داروهای ضدقارچ درمان میشوند.
درمانهای خانگی و مکمل
- نوشیدن آب فراوان برای رقیق کردن ادرار و دفع باکتریها.
- مصرف ویتامین C برای اسیدی کردن محیط مجاری ادراری.
- استفاده از دمنوشها و مواد گیاهی مانند آویشن، زنجبیل، دارچین و عسل که میتوانند علائم را کاهش دهند.
- اجتناب از مواد غذایی محرک مثانه و گرما درمانی برای کاهش درد.
نکات مهم در درمان
- مصرف کامل دوره آنتیبیوتیک طبق تجویز پزشک ضروری است تا از برگشت یا مزمن شدن عفونت جلوگیری شود.
- در صورت عدم بهبود علائم یا بدتر شدن وضعیت باید دوباره به پزشک مراجعه کرد.
- برای عفونتهای مکرر، گاهی پزشک ممکن است دوز پایین آنتیبیوتیک را به مدت طولانیتر تجویز کند، اما این باید با نظر دقیق پزشک باشد تا از عوارض و مقاومت دارویی جلوگیری شود.
علت علائم و درمان عفونت ادراریعفونت ادراری (UTI) عبارت است از عفونت در هر بخشی از دستگاه ادراری مانند کلیهها، مثانه، مجاری ادراری که معمولا توسط باکتریها ایجاد میشود.
علائم شامل سوزش هنگام ادرار، تکرر ادرار، درد یا فشار در پایین شکم، وجود خون در ادرار و در موارد شدید تب و لرز است.
به دلیل کوتاهتر بودن مجرای ادرار در زنان، باکتریها آسانتر به مثانه میرسند. همچنین رابطه جنسی و عوامل بهداشتی در زنان نقش دارد.
با آزمایش ادرار و کشت ادرار که وجود باکتریها و علائم عفونت را تایید میکند.
بله، بهخصوص در سالمندان یا افراد با بیماریهای زمینهای ممکن است بدون علامت باشد.
معمولاً شامل مصرف آنتیبیوتیکهای تخصصی، نوشیدن آب فراوان و مراقبتهای بهداشتی است. در موارد شدید ممکن است نیاز به درمانهای تخصصیتر باشد.
بله، با نوشیدن آب کافی، تخلیه مرتب مثانه، رعایت بهداشت شخصی و اجتناب از نگه داشتن طولانی ادرار میتوان پیشگیری کرد.
بله، اگر عفونت به موقع درمان نشود میتواند به کلیهها سرایت کرده و عوارض جدی ایجاد کند.
بله، کودکان نیز ممکن است دچار عفونت ادراری شوند و نیاز به تشخیص و درمان فوری دارند.
اگر علائم شدید باشند، تب وجود داشته باشد، درد شدید در ناحیه کلیه یا خون در ادرار مشاهده شود یا علائم پس از درمان اولیه برطرف نشوند، باید به پزشک مراجعه کرد.
پذیرش۲۴، رادیولوژی مرکزی، درمانکده، عبیدی فارما
