روز دوشنبه شاخص کل بورس با کاهش ۰.۸۵درصد معادل ۲۱هزار واحد به سطح ۲میلیون و ۵۴۰هزار واحد رضایت داد. این در حالی است که شاخص هموزن عملکرد بهتری نسبت به شاخص اصلی این بازار را نشان داد و طی معاملات دوشنبه افت کمتری را ثبت کرد. شاخص هموزن بورس تهران در انتهای روز دوشنبه با ثبت کاهش ۰.۴۹درصد به سطح ۷۷۸هزار واحد نزول یافت. رفتار معامله‌گران در این بازار نشان می‌دهد، «استراتژی فروش و احتیاط حداکثری» حرف اول را می‌زند. با اینکه هر از گاهی اخبار مثبت روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار می‌گیرد اما بورس‌بازان حتی به این اخبار نیز توجه جدی ندارند. بر اساس اظهارات کارشناسی حتی خبردرمانی هم دیگر نمی‌تواند منجر به بازگشت اعتماد سهامداران و تقویت سمت تقاضا شود.
روز گذشته نیز زمزمه‌هایی مبنی بر حذف دلار توافقی به گوش رسید. به نظر می‌رسید حداقل بازار نسبت به این اخبار واکنش مثبت نشان دهد، اما این اتفاق رخ نداد. زمزمه‌هایی از حذف دلار توافقی در چند روز اخیر شنیده شده است. بررسی‌ها حکایت از آن دارد که با توجه به اختلاف قیمتی ۳۴درصدی اسکناس آمریکایی در بازار رسمی و غیررسمی ارز در صورت پرشدن این شکاف می‌توان به آینده صنایع امیدوار ماند. به‌خصوص آنکه صنایع کوچک پتانسیل آن را دارند تا حاشیه سود بالایی را برای بازار به نمایش بگذارند.
در حال حاضر نرخ دلار توافقی از همیشه نزدیک‌تر به سد محکم ۷۰هزار تومان است. در صورت وقوع این امر و پیشرفت مذاکرات هسته‌ای می‌توان انتظار داشت سایه ترس و نگرانی تا حدود زیادی از بازار سهام رخت بربندد و معامله‌گران با اعتماد بیشتری در سمت خرید قرار گیرند. اگرچه در ماه‌های گذشته انتشار هر خبری پیرامون دلار توافقی، واکنش فوری اهالی بازار سرمایه را به همراه داشت. اما اکنون بی‌حسی سرمایه‌گذاران نسبت به این گونه اخبار مثبت حاوی یک پیام مهم است: وضعیت متغیرهای اثرگذار به گونه‌ای است که تا خبر جدی و دقیق در مورد متغیرهای اثرگذار مخابره نشود، آنها استراتژی خود را تغییر نخواهند داد.
این امر از بیاعتمادی حاکم بر این بازار نشات می‌گیرد. بیاعتمادی که استارت اولیه آن از سال ۹۹ زده شد و همچنان هم به قوت خود باقی است. به همین دلیل سهامدار امروز تفاوت‌های بسیاری با سهامدار سال‌های ماقبل ۹۹ دارد. آن‌هم در شرایطی که پیشروی ریسک‌های سیاسی، تجربه جنگ تحمیلی ۱۲ روزه و بسته شدن بازار اجازه ریسک سرمایه‌گذاری در بازارهایی با ریسک بالا همچون سهام را نمی‌دهد. از این‌رو خبردرمانی نیز تاکنون نتوانسته بورس را از مسیر نزولی نجات دهد. بازار سهام بعد از آتش‌بس وارد فاز جدیدی از تغییرات شد.
در گام نخست و با عنایت به سیاست‌های حمایتی، شاخص کل ۹ روز صعودی را پشت‌سر گذاشت اما به محض فروکش حمایت‌ها دماسنج اصلی بورس عقب‌نشینی کرد. ۱۱ روز ریزش و ۱۲ روز خروج پول حقیقی، تنها عایدی بازار سهام بعد از سرد شدن تب انتظارات حمایتی بود. بورس بعد از ۱۱ روز نزول، تنها یک روز توانست صعود کند (شنبه ۱۸ مرداد) اما بلافاصله در روزهای بعد از آن سمت و سوی کاهشی به خود گرفت. به طوری‌که هم شاخص‌ها فروریختند و هم سهامداران حقیقی به طور جدی در سمت عرضه ایستادند. وداع بورس با ۴ کانال مهم بعد از بازگشایی مجدد بازار موج جدیدی از بیاعتمادی را در این بازار رقم زد. اکثر تحلیلگران بازار سرمایه بیاعتمادی سرمایه‌گذاران را مهم‌ترین عامل تضعیف تقاضا در بازار مذکور می‌پندارند.
آنها با اشاره به ریزش سنگین بازار در سال ۱۳۹۹، ریزش قیمت‌ها در اردیبهشت ۱۴۰۲ و تجربه تلخ ماه‌های اخیر که بخش قابل‌توجهی از سرمایه‌گذاران حقیقی را متضرر کرد می‌گویند؛ این اتفاقات دست به دست هم دادند تا شاهد شکل‌گیری موج جدیدی از بیاعتمادی در بین سرمایه‌گذاران برای ورود به بورس باشیم. اینک بسیاری از بازیگران خرد با دیده تردید به وعده‌ها و سیاست‌های حمایتی نگاه می‌کنند و نوسانات غیرمنطقی قیمت‌ها، تصمیمات ناگهانی سیاستگذاران و نبود شفافیت اطلاعاتی، این بدبینی را تشدید کرده است. خروج مداوم پول حقیقی از بازار و مهاجرت سرمایه‌ها به دارایی‌های امن‌تر مانند طلا و ارز، نشانه‌ای آشکار از کاهش اعتماد عمومی به بورس است. بازگرداندن این اعتماد نیازمند اصلاحات عمیق در ساختار بازار، ثبات در مقررات، تقویت نظارت بر ناشران و کارگزاری‌ها و ارتقای فرهنگ سرمایه‌گذاری بلندمدت است. تنها با ایجاد بازاری پیش‌بینی‌پذیر و شفاف می‌توان انتظار داشت سرمایه‌گذاران بار دیگر بورس را به عنوان یک گزینه جذاب و قابل اتکا برای حفظ و رشد دارایی‌های خود برگزینند. در غیر این صورت پول به سمت بازارهای موازی حرکت خواهد کرد.
سه شاخص اصلی بازار سرمایه دیروز وضعیت نزولی را تجربه کردند. شاخص کل با کاهش ۰.۸۵درصدی (معادل ۲۱هزار واحد) به سطح ۲میلیون و ۵۴۰هزار واحد رسید. شاخص هموزن نیز با ثبت کاهش ۰.۴۹درصدی در سطح ۷۷۸هزار واحدی قرار گرفت. ۸۰درصد بازار که شامل ۵۹۹نماد معاملاتی است در انتهای معاملات روزگذشته با سرخ‌پوشی به کار خود پایان دادند. ارزش سفارش‌های فروش بازار در مرز ۲هزار و ۳۸۰میلیارد تومان به ثبت رسید که در قیاس با سفارش‌های خرید نزدیک به ۲همت بالاتر بود. ۶۹درصد فروش‌های دیروز بازار سهام از طریق حقیقی‌ها رقم خورد. در طرف مقابل ۶۱درصد خریدها نیز توسط همین گروه در دوشنبه انجام شد. ارزش معاملات خرد بازار در انتهای روز دوشنبه به میزان ۳هزار و ۸۹۷میلیارد تومان به ثبت رسید که از این میزان ۲۱۲میلیارد تومان خروج پول ازسمت حقیقی‌ها صورت گرفت.
ارزیابی ورود و خروج پول حقیقی به صنایع بورس تهران در روز جاری نشان می‌دهد که عمده خروج پول حقیقی در روز جاری از صنایع بزرگ بورس تهران رقم خورده است. در جریان معاملات روز گذشته بانکی‌ها در صدر جدول خروج پول روزانه جای گرفتند. نمادهای بانکی ۱۷۱میلیارد تومان خروج پول حقیقی در معاملات دیروز بورس تهران را تجربه کردند. پس از صنعت بانک، گروه خودرو و قطعه و محصولات غذایی بالاترین میزان خروج پول روزانه را تجربه کردند و هریک ۳۱میلیارد تومان خروج پول حقیقی را به ثبت رساندند.
این صنعت سومین جایگاه خروج پول حقیقی را از آن خود کرد. در طرف مقابل، جایگاه نخست جدول ورود پول حقیقی به صنعت استخراج کانه‌های فلزی اختصاص یافت. این صنعت در هفته گذشته نیز چندین بار بدون توجه به جو منفی بازار ورود پول خوبی را تجربه کرد. در روز دوشنبه نیز با جذب پول ۴۰میلیارد تومان در صدر جدول تراز پول حقیقی جای گرفت. پس از آن گروه‌های حمل‌ونقل و دارویی‌ها در رتبه‌های دوم و سوم بیشترین میزان ورود پول حقیقی قرار گرفتند.
در میان صندوق‌های قابل معامله بورس تهران، درآمد‌ثابت‌ها ورود پول قابل‌توجهی را به ثبت رساندند. صندوق‌های درآمد ثابت با جذب ۵۸۶میلیارد تومان پول حقیقی در صدر جدول تراز پول جای گرفتند. پس از آن بیشترین میزان ورود پول به صندوق‌های طلا و سکه بورسی اختصاص یافت که باتوجه به رشد قیمت دلار بازار آزاد با افزایش قیمت همراه شدند. صندوق‌های سهامی در معاملات روز دوشنبه ۳۶میلیارد تومان خروج پول تجربه کردند و با این اوصاف بیشترین میزان خروج حقیقی‌ها را در روز دوشنبه ثبت کردند.
بورس تهران روز گذشته شاهد جو منفی و افت شاخص کل بود. معامله‌گران دیروز در شرایطی فعالیت خود را شروع کردند که ابهامات موجود پیش روی معامله‌گران همچنان پابرجا است. موضوع ابهام‌انگیز نخست بحث مباحث هسته‌ای و ابهامات پیرامون آن است. این امر به فضای احتیاطی بازار دامن زده است. فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به وضعیت فعلی بورس اظهار کرد: بازدهی بورس از ابتدای سال به ۶.۳ درصد رسیده، این در حالی است که شاخص کل در اردیبهشت موفق به کسب بازدهی ۲۰ درصدی شده بود. اما ورق بازار سهام برگشت.
در حال حاضر خریدار جدی در بازار وجود ندارد و عدم قطعیت‌ها از پیش‌بینی‌ناپذیر بودن بازارها حکایت می‌کند. برخلاف گذشته که مسوولان با «خبردرمانی» به بازار شوک مثبت تزریق می‌کردند، اکنون شرایط به جایی رسیده که اخبار مثبت هم که ماهیت گذرا دارند نمی‌توانند بر استراتژی سهامداران اثرگذار باشند. از این‌رو وضعیت نزولی بازار سهام همچنان پابرجاست. وقتی بازار با سیر نزولی اعتماد سرمایه‌گذار مواجه می‌شود، این امر منجر به تشدید وضعیت نابسامان در معاملات می‌شود. به گفته فردین آقابزرگی، دو دلیل اصلی در پیشروی بیاعتمادی سرمایه‌گذاران دخیل بوده‌اند. دلایل اقتصادی و غیراقتصادی زمینه را برای احتیاط شدید معامله‌گران فراهم کرده است. در واقع حساسیت‌ها نسبت به وضعیت متغیرهای اثرگذار افزایش یافته است.
در چنین شرایطی طبیعتا اخباری که فاقد بنیه قوی و قطعی هستند نمی‌توانند به بازار شوک مثبت ایجاد کنند. در روزهای گذشته هم مشاهده کردیم که برخی اخباری که پیرامون از سرگیری مذاکرات هسته‌ای منتشر می‌شوند بورس را از ریزش ممتد نجات ندادند. این کارشناس در پایان با بیان اینکه علاوه بر مسائل سیاسی، بنگاه‌های بورسی با مشکلات عدیده‌ای از جمله قطعی برق و گاز مواجه هستند، اظهار کرد: در سال جاری بحران کمبود آب و قطعی آب هم به مشکلات صنایع افزوده شده است. ناترازی در بخش‌های گوناگون برخلاف وعده‌های سیاستگذار ان است. دوگانگی‌های موجود سبب شده تا بازارها با بیاعتمادی شدید سرمایه‌گذاران مواجه شوند. وضعیت بورس هم به همین صورت است. انتظار می‌رود بازار سرمایه در روزهای آینده نیز متاثر از تصمیمات غیرکارشناسی و ابهامات چندوجهی در مسیر نزولی حرکت کند.
