مرجان احمدی: همه کشورها در هر منطقه جغرافیایی با توجه به مزیت طبیعی، فنی و اقتصادی خود از منابع مختلفی مانند سوخت‌های فسیلی، منابع تجدیدپذیر، انرژی هسته‌ای و منابع آبی برای تولید انرژی بهره می‌برند. در این بین «گاز طبیعی» کمترین آلودگی را میان سوخت‌های فسیلی دارد و با توجه به قیمت مناسب آن نسبت به سوخت‌های مایع در کشورهای با مزیت دسترسی به این حامل انرژی، گزینه مناسبی برای استفاده است.
 

از سویی، داشتن این منبع انرژی در هر کشور، افزون بر اینکه سبب تولید ارزان‌تر انرژی می‌شود، می‌تواند با صادرات آن، سودآوری قابل توجهی هم داشته باشد. هرچند دارابودنِ صِرف گاز طبیعی بدون برنامه‌ریزی و مدیریت مناسب، موجب توسعه نمی‌شود و حتی نمی‌تواند نیازهای یک کشور را هم تأمین کند.

جایگاه بالاتر ایران از آمریکا، چین و عربستان

نشریه Oil & Gas Journal با استناد به داده‌های  اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده (EIA)در تازه‌ترین گزارش خود ۱۰کشور دارای بیشترین ذخایر اثبات‌شده گاز طبیعی جهان در سال ۲۰۲۵ را اعلام کرده است.

بزرگترین کشورهای دارنده ذخایر گاز طبیعی در سال ۲۰۲۵ به ترتیب روسیه، ایران، قطر، ایالات متحده آمریکا، ترکمنستان، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، چین، نیجریه و ونزوئلا هستند.

این ۱۰ کشور در مجموع ۸۳ درصد از کل ذخایر جهانی گاز طبیعی را در اختیار دارند؛ یعنی بیش از چهارپنجم ذخایر گاز طبیعی جهان.

براساس گزارش‌های موجود، روسیه با ۱۶۸۸ تریلیون فوت مکعب، بیشترین ذخایر اثبات‌شده گاز طبیعی را در اختیار دارد. ایران با ۱۲۰۰ تریلیون فوت مکعب، در جایگاه دوم و قطر با ۸۴۳ تریلیون فوت مکعب در جایگاه سوم هستند. ایالات متحده و ترکمنستان نیز به ترتیب با ۶۱۵ و ۴۰۰ میلیارد مترمکعب در رتبه‌های چهارم و پنجم قرار دارند.

حدود ۷۰ درصد ذخایر گاز طبیعی جهان در اختیار این پنج کشور است.

آمریکا در صدر

براساس تازه‌ترین آمار تولید گاز طبیعی در جهان که مربوط به سال ۲۰۲۳ است و طبق پیش‌بینی کارشناسان تغییر چندانی نداشته، آمریکا بزرگ‌ترین تولیدکننده گاز طبیعی در جهان است و حدود یک‌چهارم تولید جهانی گاز طبیعی را به خود اختصاص می‌دهد.

تولید گاز طبیعی در این کشور در دهه گذشته به دلیل افزایش هزینه زغال‌سنگ و پیشرفت در فناوری استخراج مانند حفاری افقی و شکست هیدرولیکی، بیش از ۳۵۰ میلیارد مترمکعب افزایش یافته است.

آمریکا بزرگ‌ترین مصرف‌کننده گاز طبیعی هم هست. در سال ۲۰۲۳، تقاضای گاز طبیعی در آمریکا به ۸۸۶.۵ میلیارد مترمکعب رسید که عمدتاً صرف گرمایش منازل و تولید برق شد.

در نیمه اول سال ۲۰۲۲، رویترز گزارش داد که آمریکا با افزایش صادرات به اروپا به دلیل جنگ روسیه و اوکراین، بزرگ‌ترین صادرکننده گاز طبیعی مایع (LNG) در جهان شد و این عنوان را همچنان حفظ کرده است.

دومین تولیدکننده و صادرکننده

هرچند روسیه بیشترین ذخایر گاز جهان را دارد، اما اکنون دومین تولیدکننده و دومین صادرکننده بزرگ گاز طبیعی در دنیاست. اتحادیه اروپا در نظر دارد تا سال ۲۰۲۷ گاز طبیعی وارداتی از روسیه را به دلیل جنگ این کشور با اوکراین حذف کند.

گزارش‌های اتحادیه اروپا نشان می‌دهد که روسیه تنها ۱۴درصد از نیاز گاز طبیعی کشورهای عضو را در سال ۲۰۲۳ تأمین کرده است، در حالی که این مقدار در سال ۲۰۲۱، ۴۵ درصد بود.

البته، روسیه تجارت صادرات انرژی خود را به شرق معطوف کرده و همچنان چین و هند بازار صادرات گاز طبیعی این کشور را حمایت می‌کنند.

تولید ۶ درصد گاز جهان در ایران

ایران هم سومین کشور بزرگ تولیدکننده گاز طبیعی است. این کشور حدود ۶ درصد از تولید جهانی را به خود اختصاص داده است. ایران در رتبه دوم ذخایر گاز طبیعی قرار دارد، اما زیرساخت‌های گازی آن در مقایسه با دو تولیدکننده بزرگ نخست، عقب‌تر است.

ایران در دهه گذشته تولید گاز طبیعی خود را سه برابر کرده و به بزرگ‌ترین تولیدکننده خاورمیانه تبدیل شده است. ایران و قطر بزرگ‌ترین میدان گاز طبیعی جهان (پارس جنوبی) را به طور مشترک استخراج می‌کنند. هرچند ناترازی گاز به‌ویژه در روزهای سرد سال، معضل اصلی دولت‌های جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر است که به تعطیلی‌های متعدد مدارس، دانشگاه‌ها و اداره‌های دولتی منجر شده است.

رتبه‌های بعدی بیشترین تولید گاز جهان به ترتیب به چین، کانادا، قطر، استرالیا، عربستان سعودی، نروژ و الجزایر اختصاص دارد.

بررسی لیست ۱۰ کشور بیشترین دارندگان و بزرگترین تولیدکنندگان گاز طبیعی در جهان به خوبی نشان می‌دهد استفاده بهینه از منابع حداقلی، بسیار مهمتر از در اختیارداشتنِ منابع فراوان است.

(*یک تریلیون معادل ۱۰۰۰ میلیارد و یک کوادریلیون معادل ۱۰۰۰ تریلیون درنظر گرفته می‌شود.)

۲۲۳۲۲۳