به گزارش همشهری‌آنلاین، نوجوانی دوره‌ای حساس و پرچالش در زندگی هر فرد است. این دوره، با تغییرات جسمی، روانی و اجتماعی همراه است و نوجوانان در این زمان، درگیر تجربه‌های جدید، تصمیم‌گیری‌های مهم و شکل‌گیری هویت خود می‌شوند. در چنین شرایطی، گرایش به رفتارهای پرخطر از جمله مصرف مواد مخدر، بیشتر می‌شود. نوجوانان برای رهایی از فشارهای روانی، جلب توجه، کنجکاوی و احساس تعلق به گروه‌های همسالان، ممکن است به سوی تجربه مصرف مواد سوق پیدا کنند. به همین دلیل، شناخت دقیق دلایل و زمینه‌های این گرایش اهمیت زیادی دارد.

از سوی دیگر، سلامت جسمی و روانی نوجوانان ارتباط مستقیمی با آینده اجتماعی و اقتصادی کشور دارد. آنها نیروی کار فردای جامعه و پدران و مادران نسل آینده‌اند. اگر مشکلات نوجوانان در این دوره به درستی شناسایی و حل نشوند، پیامدهای آن فقط متوجه خود آن‌ها نخواهد بود، بلکه جامعه نیز متضرر خواهد شد. یکی از مسائلی که اخیراً با سرعت زیادی گسترش یافته، مصرف ماده مخدر گل است؛ ماده‌ای که نوجوانان آن را کم‌خطر یا حتی بی‌خطر می‌پندارند، در حالی که آثار مخرب آن بر حافظه، قدرت تصمیم‌گیری و سلامت روان اثبات شده است.

در همین راستا، آتوسا کلانتری هرمزی، پژوهشگر گروه مشاوره دانشگاه علامه طباطبایی، به همراه دو تن از همکاران دانشگاهی خود و با مشارکت دانشگاه پیام نور تهران، پژوهشی را انجام داده‌اند تا دلایل گرایش نوجوانان به مصرف گل را از زبان خود آن‌ها بررسی کنند. آن‌ها با تمرکز بر تجربه‌های واقعی نوجوانان مصرف‌کننده، سعی کردند عوامل درونی و بیرونی مؤثر بر این پدیده را شناسایی کنند.

این مطالعه به روش کیفی و با استفاده از تکنیک مصاحبه‌ انجام شد. پژوهشگران با ۱۱ نوجوان ۱۷ تا ۲۰ ساله در مشهد که به‌طور منظم ماده گل مصرف می‌کردند، گفتگو کردند. سپس محتوای مصاحبه‌ها به‌صورت کدگذاری تحلیل و دسته‌بندی شد.

نتایج این تحقیق نشان دادند که دلایل مصرف گل در نوجوانان به دو دسته کلی تقسیم می‌شود: عوامل درونی مانند باورهای اشتباه در مورد بی‌خطر بودن گل، خلق پایین، نداشتن هدف مشخص، یا شخصیت ناپایدار و همچنین عوامل بیرونی مانند فشار دوستان، تعارضات خانوادگی، الگوگیری از چهره‌های مشهور و دسترسی آسان به این ماده. بسیاری از نوجوانان گل را راهی برای کاهش اضطراب و بهبود خلق‌وخو می‌دانستند، در حالی که از عوارض جدی آن بی‌اطلاع بودند.

پژوهش فوق که نتایج آن در فصلنامه علمی-پژوهشی «تصویر سلامت» متعلق به مرکز تحقیقات مدیریت خدمات بهداشتی درمانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز منتشر شده‌اند، نشان داد که بسیاری از این نوجوانان به خاطر شرایط روانی یا مشکلات روزمره به سراغ گل رفته‌اند، نه به‌خاطر اعتیاد به معنای رایج. آن‌ها اغلب از گل برای مقابله با افسردگی، تنهایی یا فشار اجتماعی استفاده می‌کردند. به عبارت دیگر، گل برای آن‌ها بیشتر راه‌حل بوده تا لذت. اما این راه‌حل موقتی، در بلندمدت به مشکلاتی بسیار عمیق‌تر منجر شده است.

نکته مهم دیگر آن است که بسیاری از نوجوانان تحت تأثیر اطلاعات نادرست فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، گل را ماده‌ای کم‌خطر یا حتی مفید تصور می‌کردند. پژوهشگران تأکید دارند که اطلاعات نادرست یا فریبنده که در رسانه‌ها و توسط برخی چهره‌های مشهور منتشر می‌شود، نقش مهمی در شکل‌گیری نگرش مثبت نسبت به گل ایفا می‌کنند. همچنین، بیکاری، نداشتن برنامه مشخص در طول روز و نبود امکانات تفریحی مناسب، نوجوانان را به مصرف این ماده سوق داده است.

یکی دیگر از یافته‌های مهم این پژوهش آن بود که نوجوانانی که برنامه روزانه مفید، هدف مشخص یا محیط خانوادگی حمایتی دارند، کمتر به مصرف گل روی می‌آورند. همچنین کسانی که از شخصیت قوی‌تری برخوردار بودند، در برابر فشار همسالان مقاومت بیشتری نشان می‌دادند. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که افزایش آگاهی، تقویت مهارت‌های روانی و اجتماعی و بهبود روابط خانوادگی، نقش مؤثری در پیشگیری از مصرف گل دارد.