به گزارش همشهری آنلاین، علی ودایع-تحلیلگر مسائل بین‌الملل و روزنامه‌نگار: هیاهوی مصالحه نمایشی باکو با ایروان به میزبانی کاخ سفید فروکش کرده است. نگاه به نقشه قفقاز و آسیای مرکزی با تمرکز بر مرزهای روسیه و چین ، یک تصور متفاوت ایجاد می کند. کریدور زنگزور، واقع در استان سیونیک ارمنستان، در سال‌های اخیر به یکی از موضوعات حساس ژئوپولیتیکی قفقاز تبدیل شده است. این مسیر که طول آن تنها حدود ۴۷ کیلومتر است، در ظاهر برای توسعه ترانزیت و تجارت منطقه‌ای طراحی شده، اما به گفته کارشناسان، اهداف پشت‌پرده آن بسیار فراتر از اقتصاد است.
بخش مهمی از این طرح که کاخ سفید «کریدور دونالد ترامپ» می‌نامند ؛ تلاشی از سوی کاخ سفید برای ایجاد دستاورد سیاسی در حمایت از ترامپ و رویکردهای کلان واشنگتن است. اگرچه پیش‌بینی می‌شود در کوتاه‌مدت فشار و تهدید مستقیمی بر قفقاز وارد نشود، اما در میان‌مدت این مسیر می‌تواند وضعیت پیچیده‌ای را رقم بزند. هدف پنهان اما کلیدی کریدور زنگزور، دورزدن روسیه و کاهش حضور این کشور در ارمنستان عنوان می‌شود. این پروژه همچنین می‌تواند ارتباطات روسیه را محدود و فضای نفوذ برای پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در قفقاز و آسیای مرکزی ایجاد کند. اوکراین سازی ارمنستان سیاست‌ها و موضع‌گیری دولت نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، نقش مهمی در آینده این پروژه دارد.
ارمنستان همانند یک کشتی بدون سکان بین شرق و غرب سرگردان است. می توان گفت که شرایط سیاسی ایروان شباهت‌هایی به اوکراین پیش از بحران ۲۰۱۴ دارد. ایالات متحده در یک دهه اخیر سرمایه‌گذاری زیادی در ارمنستان داشته و تلاش می‌کند با بهره‌گیری از درگیری روسیه در اوکراین، موقعیت خود را در ایروان وگستره قفقاز تقویت کند. در همین حال، آذربایجان به دنبال گسترش اراضی است. ایروان در فضای پساجنگ دوم قره‌باغ و سرخوردگی از عدم حمایت روسیه و افزایش نفوذ غرب گرایان تلاش می کند تهدید هویتی را با گرایش به غرب مهار کند. با این حال، در ارمنستان گروه‌های ملی‌گرای مخالف پاشینیان و آمریکا حضور دارند که توافقات منجر به پذیرش سلطه آذربایجان بر قره‌باغ کوهستانی را رد می‌کنند و گرایش‌های ضدغربی با تمایل به شرق دارند.
بازی پیچیده باکو کریدور زنگزور و مهندسی ژئوپولیتکی منطقه قفقاز ، باکو را در مسیری رویایی قرار می دهد. آذربایجان می خواهد در چارچوب دکترین عثمانی فضای هویتی جدیدی کسب کند. آذربایجان ممکن است حتی در آینده بازی مستقل از خواسته‌های انکارا دنبال کند. علی‌اف می داند که اردوغان با نتانیاهو در وضعیت تخاصم قرار دارد اما در عین حال در حال دورزدن عثمانی است. فراتر از آنچه که گفته شد ؛ تقابل با روسیه و ایران برای خلق هویت جدید ، مورد توجه باکو است. از نظر اقتصادی، برآورد می‌شود که حجم ترانزیت این مسیر بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد دلار در سال باشد؛ رقمی که می‌تواند منافع قابل‌توجهی برای بازیگران مختلف، از جمله چین، به همراه داشته باشد. اما در کنار سود تجاری، تهدیدهای ژئوپولیتیکی نیز وجود دارد که به باور کارشناسان برای چین حتی خطرناک‌تر از منافع اقتصادی آن است.
کریدور زنگزور می‌تواند به پلی برای حضور اقتصادی و نظامی غرب در آسیای مرکزی تبدیل شود؛ منطقه‌ای که عملاً حائل میان چین و روسیه است و محدودیت در ارتباطات این دو قدرت را به همراه خواهد داشت. در نتیجه، همانند بحران اوکراین، ممکن است در مرزهای غربی چین و جنوب شرقی روسیه یک تهدید جدید شکل گیرد؛ تهدیدی که پیامدهای آن می‌تواند رقابت‌های بلوک شرق و غرب را وارد مرحله تازه‌ای کند. عملا آنچه که از سمت غرب در دستور کار است؛ ایجاد فشار ژئوپولیتکی سخت از قفقاز تا آسیای مرکزی است که عملا روسیه ، چین و در نهایت ایران را درگیر خواهد کرد . نکته حائز اهمیت اینجاست که شرکای شرقی هنوز به درک دقیقی از تحولات پیش رو نرسیده اند.
