به گزارش همشهری آنلاین، پاییز سال قبل بود که قیمت شیر خام با ۲۰ درصد افزایش به ۱۸ هزار تومان رسید و در ادامه، در میانه اردیبهشت امسال حدود ۲۸ درصد دیگر گران شد. همزمان با مصوبات افزایش قیمت شیر خام، محصولات لبنی هم در قالب مصوبات به‌صورت غیررسمی با افزایش مواجه شده و به‌ویژه در محصولاتی که مشمول قیمت‌گذاری نیستند، چشم مصرف‌کننده به دیدن قیمت‌های متفاوت و رو به افزایش عادت کرده است.
در میزگرد تلویزیون همشهری با حضور احسان ظفری، رئیس هیأت مدیره اتحادیه فرآورده‌های لبنی، مجتبی عالی، مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های کشاورزی دامداران ایران و وحید مفید، مدیر تولید شرکت صنایع شیر ایران، دلیل گرانی مداوم لبنیات مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
سهم ۷۰ درصدی قیمت شیر در قیمت لبنیات
احسان ظفری، رئیس هیأت مدیره اتحادیه فرآورده‌های لبنی: در مصوبه اردیبهشت‌ماه، قیمت هر کیلوگرم شیر خام ۲۳ هزار تومان تعیین شد و با احتساب هزینه حمل و... تا در کارخانه به ۲۵ تا ۲۶ هزار تومان رسید. ازآنجاکه قیمت نهایی محصولات به‌طور میانگین ۷۰ درصد متأثر از شیر خام است، مصوبه افزایش قیمت شیر خام مستقیما هزینه تولید محصولات لبنی را تا ۷۰ درصد افزایش قیمت مصوب بالا می‌برد.
در این میان هزینه‌های بسته‌بندی حدود ۱۰ درصد، هزینه حقوق و انرژی و... حدود ۱۰ درصد و مالیات و سود تولیدکننده هم ۱۰ درصد بر قیمت نهایی محصول مؤثر است که از مجموع اینها، فقط هزینه حقوق سالی یک‌بار افزایش می‌یابد و مابقی تابعی از شرایط بازار و وضعیت فعالیت و درآمد شرکت است.
به دلایل مختلف مثل کاهش صادرات و قدرت خرید مصرف‌کننده داخلی، اوضاع کارخانه‌های لبنی جالب نیست. ما در دهه گذشته به عراق لبنیات صادر می‌کردیم، اما حالا می‌خواهند اشتغال این حوزه را داشته باشند درنتیجه با خرید شیر خشک ایرانی، با مواداولیه ما خودشان کار می‌کنند. الآن از ۶ میلیون لیتر شیر خریداری شده در کشور حدود یک‌میلیون لیتر صرف صادرات می‌شود و مابقی متکی به بازار داخل است.
بازار داخلی ظرفیت بالایی ندارد و بسیاری از صنایع لبنی با این قیمت‌ها صرفه اقتصادی خوبی ندارند، به‌طوری‌که تاکنون ۸۰۰ واحد لبنی تحت‌فشار هزینه‌ها تعطیل شده‌اند.
گره بازار لبنیات در توزیع است
مجتبی عالی، مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های کشاورزی دامداران ایران: گره بازار لبنیات این است که چرخه توزیع را مدنظر قرار نمی‌دهیم. الآن به‌طور میانگین قیمت درِ کارخانه اغلب محصولات ۴۰ درصد پایین‌تر از قیمت مصرف‌کننده آن است، یعنی دامدار که با مصرف نهاده شیر تولید و واحد لبنیاتی که این شیر خام را به محصول تبدیل می‌کند درمجموع با حساب همه هزینه‌ها و پول شیر، ۶۰ درصد قیمت محصول لبنی را می‌گیرند و توزیع که این محصول را به مصرف‌کننده می‌رساند ۴۰ درصد از قیمت نهایی.
قیمت فعلی شیر خام برای دامدار صرف ندارد و برای جبران هزینه‌ها باید به کیلویی ۳۴ هزار تومان افزایش پیدا کند. در ادامه برای اینکه این افزایش قیمت ضروری به مصرف‌کننده فشار نیاورد، ناچار هستیم شبکه توزیع را اصلاح کنیم تا بخشی از سهم ۴۰ درصدی به دامدار برسد. در این صورت مصرف‌کننده مشمول گرانی نخواهد شد.
دامدار باید حمایت شود
وحید مفید، مدیر تولید شرکت صنایع شیر ایران: در بخش تولید علاوه بر شیر خام به‌عنوان مواداولیه، هزینه‌های دیگری هم وجود دارد که تغییرات گاه و بی‌گاه آنها فشار هزینه‌ای را افزایش می‌دهد. در این شرایط نمی‌توان تولیدکننده را مقصر دانست.
سازمان حمایت ضابطه‌ای برای توزیع دارد و در کالای سنگین و حجیم که لبنیات هم عمدتا در این گروه قرار می‌گیرند، بین ۱۲ تا ۱۵ درصد قیمت، سهم توزیع است. در این ساختار یعنی محصولی که از کامیون از درِ کارخانه به درِ مغازه منتقل می‌کند، ۱۲ تا ۱۵ درصد حاشیه سود برای خرده‌فروش دارد که بخش از آن صرف انرژی و نیروی انسانی و... می‌شود، اما این حاشیه سود الان بیشتر است.
مشکل بزرگ‌تر اینکه الان فروشگاه‌های زنجیره‌ای حتی به دامنه سود مغازه راضی نیستند و وقتی حساب می‌کنیم تا ۴۰ درصد از قیمت محصول از درِ کارخانه تا دست مصرف‌کننده، صرف شبکه توزیع می‌شود.
در چرخه بازار لبنیات منافع دامدار و کارخانه با هم است و نمی‌توانند خلاف جهت هم کار کنند. باید مسائل پایه‌ای حل شود تا شیر خام با قیمت مناسب به کارخانه برسد و درنهایت مصرف‌کننده بهره‌مند شود. حمایت صحیح از دامدار در کل چرخه تأثیر دارد و بر سرانه مصرف شیر و لبنیات هم اثر مثبت می‌گذارد.
کسی گرانی لبنیات را گردن نمی‌گیرد
در بخش پایانی میزگرد همشهری، بحث صنایع لبنی و دامداران به وضعیت تسویه پول شیر خام کشیده شد؛ موضوعی که دامداران از طولانی شدن زمان تسویه گلایه داشتند و نماینده صنایع لبنی ضمن تکذیب طولانی شدن فرآیند، مدعی پیش‌پرداخت پول برای خرید شیر خام شد.
در این بخش دوطرف با کسانی تماس گرفتند تا ادعای خود را اثبات کنند. در مورد ادعای دامداران مشخص شد که بسیاری از ایستگاه‌های جمع‌آوری شیر دامداری‌های خرد پول خود را با چک‌های مدت‌دار دریافت کنند. در مورد ادعای صنایع لبنی در مورد پیش‌پرداخت تحویل شیر نیز مشخص شد که دامداری‌های صنعتی با تولید شیر بالا، از صنایعی که با حجم کم اقدام به خرید شیر می‌کنند چند روز زودتر پیش‌پرداخت می‌گیرند، اما با مشتریان عمده به‌صورت ۱۵ روز تا یک‌ماه تسویه می‌کنند.
درنهایت، هیچ‌کدام از طرف‌های حاضر در میزگرد همشهری، نقش خود در گرانی لبنیات را نپذیرفت و همگان متفق‌القول خود را تحت‌فشار هزینه دانستند. گرچه جای خالی نماینده شبکه توزیع در این میزگرد خالی بود، اما احتمالا نماینده این صنف نیز درصورت حضور از به‌صرفه نبودن سود ۴۰ درصدی فروش محصولات لبنی در سطح خرده‌فروشی گلایه می‌کرد.
