به گزارش خبرنگار مهر، عباس سارانی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی صبح شنبه در نشست خبری با تشریح آخرین وضعیت منابع آبی استان گفت: کاهش بارندگی‌ها، وابستگی ۹۵ درصدی استان به منابع زیرزمینی و برداشت‌های بی‌رویه موجب افت سالانه ۲۲ سانتی‌متری سطح آب‌های زیرزمینی شده است و تنها راه عبور از این بحران، مدیریت صحیح مصرف و تغییر الگوی کشت است.
سارانی اظهارکرد: ۹۵ درصد تأمین آب استان از منابع زیرزمینی انجام می‌شود و همین وابستگی باعث شده با هر کاهش بارندگی، فشار مضاعفی بر سفره‌های زیرزمینی وارد شود.
وی افزود: در بازه ۲۰ ساله گذشته، آب‌دهی چاه‌های استان به‌طور میانگین ۲۴ درصد کاهش داشته که این موضوع نشان‌دهنده استمرار خشکسالی و برداشت بیش از ظرفیت منابع آبی است.
کاهش شدید بارندگی و ذخایر سدها
مدیرعامل آب منطقه‌ای خراسان جنوبی گفت: آمار ایستگاه‌های هواشناسی نشان می‌دهد بارندگی استان نسبت به بلندمدت حدود ۴۰ درصد و نسبت به سال گذشته نزدیک به ۵۰ درصد کاهش یافته است.
سارانی افزود: همین موضوع باعث شده حجم آب ذخیره‌شده در ۸ سد استان از ظرفیت ۷۵ میلیون مترمکعبی، اکنون تنها به ۱۲ میلیون مترمکعب برسد.
وی با اشاره به اینکه بیشترین سهم مصرف آب استان مربوط به بخش کشاورزی است، بیان کرد: اصلاح شیوه‌های آبیاری و تغییر الگوی کشت متناسب با اقلیم استان ضروری است و اگر مصرف در این بخش کنترل نشود، امکان تأمین پایدار آب شرب و صنعت در آینده نزدیک با مشکل جدی مواجه خواهد شد.
برنامه سازگاری با کم‌آبی
سارانی با اشاره به برنامه‌های در دست اجرا اظهار کرد: از سال ۱۳۸۵ طرح تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی آغاز شد، اما به دلیل افزایش جمعیت و مصرف، اهداف آن محقق نشد و اکنون برنامه سازگاری با کم‌آبی در دستور کار قرار گرفته که طبق تکالیف برنامه هفتم توسعه، همه استانها باید تا سال ۱۴۰۷ برداشت‌های خود را به سطح قابل برنامه‌ریزی کاهش دهند.
وی ادامه داد: در خراسان جنوبی بیش از ۱۳ هزار منبع آبی شامل قنوات، چشمه‌ها و چاه‌ها وجود دارد که سالانه حدود ۹۰۰ میلیون مترمکعب برداشت از آن‌ها صورت می‌گیرد اما واقعیت این است که ۱۴ محدوده آبی استان در شرایط بحرانی و ۱۲ محدوده در وضعیت ممنوعه قرار دارند و تنها ۹ محدوده آزاد هستند که اغلب در کویر و فاقد مصرف‌کننده‌اند.
پیامدهای بی‌توجهی به مدیریت مصرف
مدیرعامل آب منطقه‌ای خراسان جنوبی هشدار داد: اگر مدیریت مصرف و اجرای برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی را جدی نگیریم، با پیامدهایی همچون کاهش شدید آب‌دهی چاه‌ها، افت کیفیت منابع آب زیرزمینی، ناتوانی در تأمین آب شرب و صنعت، افزایش هزینه‌های انتقال آب و در نهایت بروز چالش‌های اجتماعی و مهاجرت روبه‌رو خواهیم شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی با اشاره به اقدامات انجام شده در زمینه مدیریت منابع آب و تأمین پایدار نیازهای استان گفت: توسعه سامانه‌های هوشمند کنترل مصرف، راه‌اندازی بازار آب و تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام سدسازی و آبرسانی از مهم‌ترین برنامه‌های در دست اجراست.
هوشمندسازی و کنترل از راه دور مصرف
سارانی اظهار کرد: با استفاده از تجهیزات هوشمند و مودم‌های کنترل از راه دور، امکان پایش میزان برداشت چاه‌ها فراهم شده است و به این ترتیب می‌توانیم در هر لحظه مصرف‌کننده را رصد کنیم و در صورت لزوم نسبت به قطع یا وصل جریان اقدام کنیم.
وی با اشاره به اجرای طرح «بازار آب» افزود: یکی از اقدامات جدید که پیش از این در سه استان کشور تجربه شده، راه‌اندازی بازار آب است و هدف این طرح، استفاده بهینه از منابع موجود و تأمین نیاز بخش‌های صنعت، خدمات و کشاورزی است که به عنوان نمونه، این طرح در دو دشت مهم بیرجند و خوسف اجرا و مراحل کارشناسی آن به پایان رسیده و تنها انتخاب کارگزار باقی مانده است. در بیرجند نیز سه فعالیت نهایی طی یکی دو ماه آینده تکمیل خواهد شد.
تکمیل سدهای نیمه‌تمام و مهار آب‌های سطحی
سارانی درباره تکمیل سدهای نیمه‌تمام و مهار آب‌های سطحی گفت: سد بندان که ۱۲ سال نیمه‌تمام مانده بود با اختصاص ۱۱۰ میلیارد تومان اعتبار تکمیل شد.
وی ادامه داد: همچنین برای سدهای آهنگران و کاسه‌کوی نیز پیگیری ویژه صورت گرفته و ۸۰ میلیارد تومان اعتبار مصوب شده است تا عملیات اجرایی آن‌ها مجدداً آغاز شود و علاوه بر این، سدهای اکبری، آی‌هسکو و پیرهاداد در طبس نیز در مرحله تکمیل مطالعات قرار دارند.
به گفته وی، تکمیل این طرح‌ها نقش مؤثری در مهار رواناب‌ها، تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها و کاهش خسارت‌های ناشی از خشکسالی خواهد داشت.
آبرسانی به بیرجند و طبس
مدیرعامل آب منطقه‌ای خراسان جنوبی با اشاره به طرح بزرگ آبرسانی به مرکز استان تصریح کرد: طرح انتقال آب برای تأمین میان‌مدت آب شرب بیرجند از سال گذشته با تأمین بخشی از اعتبار مورد نیاز آغاز شده و اکنون ۳۲۰ میلیارد تومان هزینه شده است.
سارانی ادامه داد: این پروژه که ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد تا پایان امسال تکمیل خواهد شد تا نگرانی بابت تأمین آب پایدار جمعیت بیرجند برطرف شود.
وی افزود: آبرسانی به طبس نیز با وجود کمبود اعتبار، سال گذشته آغاز شد و اکنون ۹۱ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و حداکثر ظرف یک ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسد.
سارانی ادامه داد: بزرگ‌ترین طرح در دست پیگیری، انتقال ۶.۵ میلیون مترمکعب آب از منطقه آهنگران است که هزینه‌ای نزدیک به سه همت خواهد داشت و مراحل اخذ مجوز ماده ۲۳ از سازمان برنامه‌وبودجه در حال انجام است و امیدواریم امسال عملیات اجرایی آن آغاز شود.
وی همچنین از طرح آبرسانی به فردوس و روستاهای اطراف با ظرفیت سه میلیون مترمکعب خبر داد و گفت: این پروژه با هدف تأمین نیاز جمعیت شهری و روستایی منطقه تعریف شده است.
مدیرعامل آب منطقه‌ای خراسان جنوبی در بخش دیگری از سخنانش تأکید کرد: یکی از چالش‌ها، پراکندگی جمعیت در روستاهای فاقد منابع آبی است و گاه مشاهده می‌کنیم روستایی با تنها پنج خانوار فاقد آب شرب پایدار است که تأمین آن هزینه‌های بسیار سنگینی را می‌طلبد و بر همین اساس، باید آمایش سرزمین مورد توجه قرار گیرد.
