تالار شیشه‌ای این روزها در شرایطی ناپایدار و حساس قرار دارد و روند نزولی طولانی‌مدت آن، نگرانی سهامداران و فعالان بازار را تشدید کرده است. کاهش شدید قیمت‌ها در نمادهای مختلف و ریزش سنگین شاخص‌ها نشان‌دهنده ضعف شدید تقاضا و خروج نقدینگی از بازار است. درحالی‌که برخی تلاش‌ها برای حمایت از بازار، مانند ورود صندوق‌های درآمد ثابت، مطرح شده است، تجربه گذشته نشان داده هرگونه مداخله مصنوعی کوتاه‌مدت، اثرات بلندمدت منفی به همراه خواهد داشت.
در میانه یک ریزش تاریخی
محمد خبری‌زاد، تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به ادامه روند نزولی بورس در روز گذشته گفت: «شنبه هم شاهد تداوم روند منفی بازار بودیم و به نظر می‌رسد ریزش مرحله دوم بعد از جنگ تحمیلی ۱۲روزه حتی از سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۲ و سایر افت‌های قبلی هم شدیدتر و سنگین‌تر باشد و در این مدت شاهد یکی از سنگین‌ترین ریزش‌های تاریخ بورس هستیم. بسیاری از سهامداران دیگر به سهام خود توجهی ندارند و عملا آن را کنار گذاشته‌اند. سهام برخی شرکت‌های بزرگ که افزایش سرمایه داده بودند، امروز زیر ۱۰۰ تومان و حتی ۵۰ تومان معامله می‌شوند و در حال نزدیک شدن به صفر هستند. متاسفانه بازار کاملا به حال خود رها شده است.»
او ادامه داد: «البته روز گذشته در بخشی از بازار نوعی تعادل نسبی مشاهده شد که بیشتر به دلیل افت شدید روزهای گذشته بود و به‌طور طبیعی باعث شکل‌گیری تقاضا در برخی نمادها شد. با این حال، مشکل اصلی پابرجاست و آن هم این است که پول به سمت بازار سرمایه نمی‌آید. سرمایه‌گذاران هم حق دارند منتظر تعیین تکلیف مباحثی همچون مکانیسم ماشه بمانند و سپس درباره ورود به بازار تصمیم بگیرند. درحالی‌که سایر بازارها در رکود هستند، بازار سرمایه ما درگیر نزول و سقوط است و همین موضوع آن را از دیگر بازارها متمایز می‌کند.»
خبری‌زاد به برخی پیشنهادهای فعالان بازار اشاره کرد و گفت: «این روزها بعضی از فعالان، به‌ویژه حقیقی‌ها، می‌کوشند با هر روشی نهادها و شرکت‌ها را به سرمایه‌گذاری در سهام مجبور کنند. یکی از این پیشنهادها، اجبار صندوق‌های با درآمد ثابت به خرید سهام با کف مشخص ۱۰ تا ۱۵ درصد بوده است. اما واقعیت این است که بازار به یک محرک واقعی برای خروج از این وضعیت نیاز دارد. هرگونه دستکاری یا محرک مصنوعی شاید در کوتاه‌مدت صف‌های فروش را سبک کند یا سود مقطعی به برخی بدهد، اما در بلندمدت اثرات منفی آن باقی می‌ماند. تجربه مشابه این موضوع را در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ داشتیم؛ یک ماه بازار مثبت شد اما دوباره ریزش کرد و همان صندوق‌ها دچار بحران شدند.»
بحران اعتماد در بازار سرمایه
فاطمه حاجعلی، تحلیلگر بازار سرمایه گفت: «روز گذشته بازار سرمایه در حالی آغاز به کار کرد که پس از هفته‌ها فشار فروش و افت متوالی قیمت‌ها، سرانجام نشانه‌هایی از آرامش و بهبود نسبی در معاملات نمایان شد. بسیاری از فعالان بازار دیروز را نقطه‌ای مهم در مسیر بازگشت شاخص‌ها می‌دانند، هرچند یک روز متعادل به‌تنهایی نمی‌تواند ضامن تغییر روند باشد و برای خروج از بحران فعلی به ترکیبی از خبرهای مثبت و ورود جریان نقدینگی پرقدرت نیاز است.»
او ادامه داد: «بسیاری از نمادها در ارزنده‌ترین سطوح قیمتی چند سال اخیر قرار گرفته‌اند. کاهش شدید قیمت‌ها در هفته‌های گذشته فشار فروش را کاهش داد و خریداران با احتیاط بیشتری وارد شدند. بورس تهران اکنون در یکی از تاریخی‌ترین نقاط بنیادی خود ایستاده و در صورت دریافت حمایت‌های لازم می‌تواند به سرعت وارد فاز صعودی شود.» حاجعلی درباره روند معاملات اخیر گفت: «تکیه بر مثبت‌های مقطعی نمی‌تواند چشم‌انداز روشنی را برای بازار رقم بزند. همان‌طور که هفته گذشته آغاز پرقدرتی داشتیم اما با انتشار چند خبر منفی روند به سرعت معکوس شد. یکی از نکات قابل‌توجه، مثبت بودن معاملات در روز شنبه و کاهش تدریجی هیجان خرید در روزهای بعد است. امروز نیز بازار مطابق همین الگو شروعی سبز داشت.»
او تحولات سیاسی را مهم‌ترین متغیر اثرگذار بر بورس دانست و افزود: «دیدار اخیر روسای جمهور آمریکا و روسیه و پیامدهای احتمالی آن برای ایران، همچنین تنش‌های منطقه‌ای و تهدیدهای متقابل ایران و رژیم صهیونیستی در صدر خبرهایی است که معامله‌گران دنبال می‌کنند.» حاجعلی درباره راهکارهای خروج از بحران گفت: «استفاده گسترده‌تر از منابع صندوق‌های درآمد ثابت می‌تواند کمک‌کننده باشد. موافقان معتقدند افزایش سقف مجاز خرید سهام توسط این صندوق‌ها، بازار را نجات می‌دهد و بازدهی مناسبی هم برای خود صندوق‌ها ایجاد می‌کند. اما مخالفان هشدار می‌دهند که ماهیت کم‌ریسک صندوق‌ها خدشه‌دار شود و باعث خروج سرمایه‌گذاران شود. به همین دلیل بعضی پیشنهاد می‌کنند حمایت به‌صورت غیرمستقیم و از طریق ابزارهایی مانند اوراق تبعی با نرخ‌های جذاب انجام شود.»
