معلمی، بهعنوان یکی از مشاغل کلیدی و اثرگذار هر جامعه، در ایران از نظر درآمدی با چالشهای جدی مواجه است. در سال ۱۴۰۴، میانگین حقوق ماهانه معلمان ایرانی بین ۱۵ تا ۳۰ میلیون تومان (معادل ۱۵۰ تا ۳۰۰ دلار با نرخ ارز فعلی) است. این در حالی است که معلمان در کشورهای پیشرفته حقوق به مراتب بالاتری دریافت میکنند.
بر اساس دادههای بینالمللی، معلمان در آلمان ماهانه بین ۳۵۰۰ تا ۵۰۰۰ دلار، در آمریکا بین ۳۰۰۰ تا ۵۵۵۰ دلار، در ژاپن حدود ۴۰۰۰ دلار و در فنلاند، که نظام آموزشی آن زبانزد است، حدود ۳۵۰۰ دلار دریافت میکنند. حتی در ترکیه، حقوق معلمان بین ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ دلار است. این شکاف عمیق، جایگاه آموزش در ایران را زیر سؤال برده است.
کارشناسان معتقدند که عواملی مانند سهم اندک آموزش و پرورش از بودجه ملی، کاهش ارزش ریال، تورم بالا، تعداد زیاد معلمان نسبت به منابع مالی و اولویت پایین آموزش در سیاستگذاریهای کلان، دلایل اصلی این وضعیت هستند. این عوامل دستبهدست هم دادهاند تا حقوق معلمان با نیازهای معیشتی آنها همخوانی نداشته باشد.
پایین بودن حقوق معلمان تنها به مشکلات معیشتی محدود نمیشود. کاهش انگیزه شغلی، گرایش معلمان به مشاغل دوم و کم شدن تمایل نیروهای جوان و متخصص به ورود به این حرفه، از پیامدهای مستقیم این وضعیت است. این روند میتواند کیفیت آموزش و پرورش را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.
کارشناسان پیشنهاد میدهند که افزایش سهم بودجه آموزش و پرورش، تنظیم حقوق معلمان متناسب با نرخ تورم و ارائه تسهیلات رفاهی پایدار، از جمله اقدامات ضروری برای بهبود وضعیت معلمان است. تجربه کشورهای موفق نشان میدهد که سرمایهگذاری در معیشت معلمان، کیفیت آموزش را ارتقا داده و به توسعه ملی منجر میشود.
بدون اصلاحات اساسی در نظام پرداخت معلمان، آینده آموزش ایران در معرض خطر قرار دارد. بهبود معیشت معلمان نهتنها یک ضرورت اجتماعی، بلکه سرمایهگذاری برای پیشرفت کشور است که میتواند نسلی توانمند و آیندهای روشنتر را تضمین کند.