برای بسیاری از ایرانیان، تصمیم به مهاجرت، تحصیل یا سرمایه‌گذاری در خارج از کشور با بررسی دقیق مقاصد محبوبی چون کانادا و ایالات متحده همراه است. در این میان، درک رابطه پیچیده و پویای میان دلار کانادا و دلار آمریکا از یک موضوع صرفاً اقتصادی فراتر رفته و به یک ضرورت حیاتی برای برنامه‌ریزی مالی تبدیل می‌شود. نوسانات نرخ برابری این دو ارز می‌تواند به‌طور مستقیم بر هزینه شهریه دانشگاه، ارزش پس‌انداز ریالی شما پس از تبدیل، و قیمت ملک و مستغلات تأثیر بگذارد.
در این گزارش جامع، ما سفری عمیق را برای تحلیل این دو غول اقتصادی آمریکای شمالی آغاز می‌کنیم. با معرفی دلار آمریکا به عنوان ارز ذخیره اصلی جهان و دلار کانادا به عنوان یک ارز کالایی قدرتمند، به بررسی تاریخچه ۵۰ ساله نرخ برابری آنها در مقابل یکدیگر و همچنین در برابر ریال ایران خواهیم پرداخت. در ادامه، نیروهای اقتصادی کلیدی که این رابطه را شکل می‌دهند، از سیاست‌های پولی بانک‌های مرکزی گرفته تا قیمت جهانی نفت و توافق‌های تجاری، به تفصیل شکافته می‌شوند و چشم‌اندازی از آینده این دو ارز بر اساس پیش‌بینی‌های معتبر ارائه خواهد شد.
در این بخش، به بررسی و مقایسه دو ارز مهم آمریکای شمالی، یعنی دلار کانادا و دلار آمریکا می‌پردازیم. دلار آمریکا به عنوان ارز ذخیره جهانی و دلار کانادا به عنوان یک ارز کالایی، نقش‌های متفاوتی در اقتصاد جهانی ایفا می‌کنند. شناخت ویژگی‌ها و تفاوت‌های این دو ارز، برای درک بهتر پویایی‌های بازارهای مالی ضروری است.
دلار آمریکا تنها پول رایج ایالات متحده نیست؛ بلکه ستون فقرات نظام مالی جهانی محسوب می‌شود. جایگاه آن به عنوان ارز ذخیره اصلی جهان به این معناست که بانک‌های مرکزی در سراسر دنیا مقادیر عظیمی از آن را نگهداری می‌کنند و کالاهای استراتژیک مانند نفت خام به دلار قیمت‌گذاری می‌شوند.
این تقاضای جهانی، به دلار آمریکا یک ویژگی منحصربه‌فرد «پناهگاه امن» (Safe-Haven) می‌بخشد؛ به این معنی که در دوران بی‌ثباتی و بحران‌های جهانی، سرمایه‌گذاران برای حفظ ارزش دارایی‌های خود به سوی آن هجوم می‌برند که باعث تقویت ارزش آن می‌شود.
دلار کانادا که با نام مستعار معروف «لونی» (Loonie) شناخته می‌شود، نام خود را از تصویر پرنده لون بر روی سکه یک دلاری این کشور گرفته است. این ارز به عنوان یک «ارز کالایی» (Commodity Currency) طبقه‌بندی می‌شود، زیرا ارزش آن ارتباط تنگاتنگی با صادرات منابع طبیعی عظیم کانادا، به ویژه نفت خام، دارد.
برخلاف اسکناس‌های سنتی دلار آمریکا، پول کانادا از سال ۲۰۱۱ از جنس پلیمر ساخته می‌شود که دوام بیشتری دارد و دارای ویژگی‌های امنیتی پیشرفته‌تری است. این اسکناس‌ها با رنگ‌های زنده و متمایز خود از یکدیگر قابل تشخیص هستند.
در بازارهای مالی، رابطه این دو ارز به صورت جفت ارز USD/CAD نمایش داده می‌شود. این نرخ نشان می‌دهد که برای خرید یک دلار آمریکا، به چند دلار کانادا نیاز است. برای مثال، اگر نرخ USD/CAD برابر با ۱.۳۸ باشد، به این معناست که شما باید ۱.۳۸ دلار کانادا بپردازید تا یک دلار آمریکا دریافت کنید. افزایش این نرخ به معنای قوی‌تر شدن دلار آمریکا (یا ضعیف شدن دلار کانادا) و کاهش آن به معنای ضعیف‌تر شدن دلار آمریکا (یا قوی‌تر شدن دلار کانادا) است.
این تفاوت بنیادین در نقش جهانی این دو ارز (ارز ذخیره در برابر ارز کالایی) منجر به یک رابطه معکوس در زمان بحران‌ها می‌شود. یک بحران جهانی واحد می‌تواند باعث تقویت دلار آمریکا به دلیل هجوم سرمایه‌ها به سمت دارایی امن شود و همزمان با کاهش تقاضای جهانی برای نفت، دلار کانادا را تضعیف کند.
برای درک عمیق‌تر رابطه دلار کانادا و دلار آمریکا و اهمیت آن برای مخاطب ایرانی، بررسی روندهای تاریخی این دو ارز در برابر یکدیگر و همچنین در برابر ریال ایران ضروری است. جدول زیر، داده‌های تاریخی قیمت دلار آمریکا و کانادا را در بازه‌های زمانی کلیدی طی ۵۰ سال گذشته به همراه رویدادهای تأثیرگذار ارائه می‌دهد.
| سال (میلادی/شمسی) | ۱ دلار آمریکا به دلار کانادا (USD/CAD) | ۱ دلار آمریکا به ریال ایران (USD/IRR) – (نرخ بازار آزاد) | ۱ دلار کانادا به ریال ایران (CAD/IRR) | رویدادهای کلیدی |
| ۱۹۷۵ (۱۳۵۳-۵۴) | ۱.۰۱۷ | ~۷۰ | ~۶۹ | دوران ثبات اقتصادی پیش از انقلاب ایران |
| ۱۹۷۹ (۱۳۵۷-۵۸) | ۱.۱۷۱ | ~۱۰۰ | ~۸۵ | انقلاب ایران و خروج سرمایه |
| ۱۹۸۵ (۱۳۶۳-۶۴) | ۱.۳۶۶ | ~۵۰۰-۶۰۰ | ~۴۰۳ | جنگ ایران و عراق و اقتصاد جنگی |
| ۱۹۹۵ (۱۳۷۳-۷۴) | ۱.۳۷۲ | ~۴,۱۰۰ | ~۲,۹۸۸ | دوره بازسازی و تحریم‌های اولیه آمریکا |
| ۲۰۰۷ (۱۳۸۵-۸۶) | ۱.۰۷۴ | ~۹,۳۵۰ | ~۸,۷۰۶ | جهش قیمت نفت و تقویت شدید دلار کانادا تا مرز برابری با دلار آمریکا |
| ۲۰۱۲ (۱۳۹۰-۹۱) | ۰.۹۹۹ | ~۲۶,۰۰۰ | ~۲۶,۰۲۶ | تحریم‌های شدید بانکی و نفتی علیه ایران |
| ۲۰۱۵ (۱۳۹۳-۹۴) | ۱.۲۷۹ | ~۳۴,۰۰۰ | ~۲۶,۵۸۳ | توافق هسته‌ای برجام (JCPOA) |
| ۲۰۱۸ (۱۳۹۶-۹۷) | ۱.۲۹۶ | ~۱۳۵,۰۰۰ | ~۱۰۴,۱۶۷ | خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها |
| ۲۰۲۲ (۱۴۰۰-۰۱) | ۱.۳۰۱ | ~۴۲۷,۰۰۰ | ~۳۲۸,۲۰۹ | تحریم‌های حداکثری و تورم بالا در ایران |
| ۲۰۲۵ (۱۴۰۳-۰۴) | ۱.۳۷۵ (تا اوت ۲۰۲۵) | ~۹۳۰,۰۰۰ (تا اوت ۲۰۲۵) | ~۶۷۶,۳۶۳ | تشدید بحران ارزی در ایران |
توجه: نرخ USD/CAD میانگین سالانه است. نرخ‌های ریال بر اساس داده‌های بازار آزاد و منابع تاریخی متعدد گردآوری شده و ممکن است تقریبی باشند. نرخ CAD/IRR از تقسیم USD/IRR بر USD/CAD محاسبه شده است.
تحلیل این جدول سه روایت اقتصادی موازی اما کاملاً متفاوت را آشکار می‌سازد:
رابطه بین این دو ارز تحت تأثیر مجموعه‌ای از نیروهای اقتصادی قدرتمند قرار دارد. درک این عوامل برای پیش‌بینی روندهای آینده ضروری است.
بانک مرکزی کانادا (BoC) و فدرال رزرو آمریکا (Fed) با تعیین نرخ بهره، سیاست‌های پولی کشورهای خود را مدیریت می‌کنند تا تورم را مهار کرده و رشد اقتصادی را تقویت کنند. یک قانون کلی در اقتصاد این است که نرخ بهره بالاتر، سرمایه‌گذاران خارجی را برای کسب سود بیشتر جذب می‌کند. این افزایش تقاضا برای یک ارز، ارزش آن را تقویت می‌کند.
پدیده‌ای به نام «واگرایی سیاست پولی» (Policy Divergence) زمانی رخ می‌دهد که این دو بانک مرکزی مسیرهای متفاوتی را در پیش می‌گیرند. برای مثال، اگر فدرال رزرو برای مقابله با تورم در آمریکا نرخ بهره را افزایش دهد، در حالی که بانک مرکزی کانادا به دلیل نگرانی از رشد اقتصادی نرخ بهره را ثابت نگه دارد، اختلاف نرخ بهره بین دو کشور افزایش می‌یابد.
این امر دلار آمریکا را برای سرمایه‌گذاران جذاب‌تر کرده و باعث افزایش نرخ USD/CAD می‌شود. با این حال، تحلیل‌ها نشان می‌دهد که این اختلاف نرخ بهره تنها بخشی از داستان است و عواملی مانند «ریسک پذیری» بازار می‌تواند تا دو سوم از نوسانات نرخ ارز را توجیه کند.
اقتصاد کانادا به شدت به صادرات منابع طبیعی خود وابسته است. این کشور یکی از پنج تولیدکننده و صادرکننده بزرگ نفت در جهان و بزرگترین تأمین‌کننده نفت خام ایالات متحده است. این وابستگی یک رابطه علی و معلولی مستقیم بین قیمت نفت و ارزش دلار کانادا ایجاد کرده است:
اگرچه نفت مهم‌ترین عامل است، اما قیمت سایر کالاها مانند الوار، مواد معدنی (روی) و محصولات کشاورزی نیز بر ارزش دلار کانادا تأثیرگذار هستند.
ایالات متحده و کانادا بزرگترین شرکای تجاری یکدیگر در جهان هستند و حجم تجارت دوجانبه آنها به بیش از ۱.۸ تریلیون دلار می‌رسد. بخش‌هایی مانند خودروسازی و انرژی به شدت در هم تنیده شده‌اند. توافق‌نامه‌های تجاری مانند نفتا (NAFTA) و جانشین آن USMCA (توافق‌نامه ایالات متحده-مکزیک-کانادا) با حذف اکثر تعرفه‌ها، این یکپارچگی اقتصادی را تسهیل کرده‌اند.
با این حال، مناقشات تجاری و اعمال تعرفه از سوی هر یک از طرفین (مانند تعرفه‌های آمریکا بر فولاد، آلومینیوم و چوب نرم کانادا) می‌تواند عدم اطمینان اقتصادی ایجاد کند. این عدم اطمینان با دلسرد کردن سرمایه‌گذاران و کاهش فعالیت‌های تجاری، به طور کلی به ضرر دلار کانادا تمام می‌شود.
این سه عامل به صورت یک سیستم پیچیده و در هم تنیده عمل می‌کنند. برای مثال، یک تصمیم سیاسی در واشنگتن برای اعمال تعرفه می‌تواند بانک مرکزی کانادا را به دلیل نگرانی از رکود اقتصادی، وادار به اتخاذ سیاست پولی انبساطی (کاهش نرخ بهره) کند که این امر خود منجر به تضعیف بیشتر دلار کانادا می‌شود.
نوسانات دلار آمریکا و دلار کانادا، به عنوان دو ارز مهم جهانی، تأثیر قابل توجهی بر پویایی قیمت ارزهای دیجیتال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای دارند.
دلار آمریکا به عنوان ارز مرجع اصلی در دنیای ارزهای دیجیتال عمل می‌کند و تقریباً تمامی قیمت‌گذاری‌های اصلی بازار کریپتو بر اساس این ارز صورت می‌گیرد. جفت‌های معاملاتی مهمی مانند BTC/USD، ETH/USD و سایر آلت کوین‌ها همگی نشان‌دهنده این وابستگی عمیق هستند. این موقعیت ویژه باعث شده که هر نوسان در ارزش دلار آمریکا، تأثیر مستقیم و فوری بر کل بازار ارزهای دیجیتال داشته باشد.
رابطه معکوس بین شاخص دلار (DXY) و قیمت ارزهای دیجیتال یکی از قوانین تقریباً ثابت این بازار محسوب می‌شود. هنگامی که دلار آمریکا قوی‌تر می‌شود، سرمایه‌گذاران تمایل بیشتری به نگهداری دارایی‌های امن‌تر نشان می‌دهند و از دارایی‌های پرریسک مانند کریپتو فاصله می‌گیرند. این پدیده در مواقع بحران اقتصادی مانند شیوع کرونا در مارس ۲۰۲۰ به وضوح مشاهده شد، زمانی که تقویت شدید دلار با سقوط ۷۰ درصدی قیمت بیت کوین همراه بود.
تصمیمات فدرال رزرو آمریکا در زمینه نرخ بهره و سیاست‌های پولی، تأثیر عمیق و بلندمدتی بر جهت حرکت بازار ارزهای دیجیتال دارد. افزایش نرخ بهره، دارایی‌های سنتی مانند اوراق قرضه دولتی و سپرده‌های بانکی را جذاب‌تر کرده و سرمایه‌ها را از بازارهای پرریسک مانند کریپتو خارج می‌کند. برعکس، کاهش نرخ بهره و اجرای سیاست‌های انبساطی مانند چاپ پول، سرمایه‌گذاران را به سمت دارایی‌های جایگزین و پوشش در برابر تورم مانند بیت کوین سوق می‌دهد.
تجربه سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱ نمونه بارز این تأثیرگذاری است، زمانی که سیاست‌های فوق‌العاده انبساطی فدرال رزرو و کاهش نرخ بهره به نزدیک صفر، زمینه را برای رشد بی‌سابقه بازار کریپتو فراهم کرد. در این دوره، بیت کوین از حدود ۴ هزار دلار به بیش از ۶۹ هزار دلار رسید و کل بازار ارزهای دیجیتال رشد چشمگیری را تجربه کرد.
دلار کانادا اگرچه نقش مستقیم کمتری نسبت به دلار آمریکا در قیمت‌گذاری جهانی ارزهای دیجیتال دارد، اما به دلیل موقعیت ویژه کانادا در صنعت کریپتو، تأثیر قابل توجهی بر این بازار می‌گذارد. کانادا اولین کشوری بود که ETF بیت کوین را در فوریه ۲۰۲۱ تأیید کرد و قوانین مساعد و روشن خود در زمینه ارزهای دیجیتال، این کشور را به یکی از مراکز مهم سرمایه‌گذاری نهادی در کریپتو تبدیل کرده است. علاوه بر این، ارتباط نزدیک اقتصاد کانادا با صنایع استخراج ارز دیجیتال و منابع انرژی ارزان، جایگاه این کشور را در صنعت تقویت کرده است.
وابستگی شدید اقتصاد کانادا به صادرات کالاها، به ویژه نفت، باعث شده که تغییرات قیمت این محصولات تأثیر مستقیمی بر ارزش دلار کانادا و در نتیجه بر بازار کریپتو این کشور داشته باشد. هنگامی که قیمت نفت افزایش می‌یابد، دلار کانادا تقویت شده و این امر معمولاً با افزایش علاقه سرمایه‌گذاران کانادایی به دارایی‌های جایگزین مانند ارزهای دیجیتال همراه است. این پدیده در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ که همزمان با افزایش قیمت کالاها، حجم معاملات کریپتو در کانادا رشد قابل توجهی داشت، به وضوح مشاهده شد.
پیش‌بینی نرخ ارز همواره با عدم قطعیت همراه است، اما تحلیل‌های مؤسسات مالی معتبر می‌تواند چشم‌انداز مفیدی از روندهای احتمالی ارائه دهد.
بر اساس گزارش ماه اوت ۲۰۲۵ بانک ملی کانادا (NBC)، پیش‌بینی نرخ برابری USD/CAD برای دوره‌های آینده به شرح زیر است:
| دوره | پیش‌بینی نرخ USD/CAD |
| سه‌ماهه سوم ۲۰۲۵ | ۱.۳۹ |
| سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۵ | ۱.۳۷ |
| سه‌ماهه اول ۲۰۲۶ | ۱.۳۶ |
| سه‌ماهه دوم ۲۰۲۶ | ۱.۳۳ |
درک نوسانات دلار کانادا و دلار آمریکا برای ایرانیانی که با این کشورها در ارتباط هستند، پیامدهای عملی و مهمی دارد.
یک دلار کانادای قوی‌تر (نرخ USD/CAD پایین‌تر) به این معناست که پس‌انداز شما به ریال یا دلار آمریکا، پس از تبدیل به دلار کانادای کمتری تبدیل می‌شود. این امر هزینه اولیه اقامت، خرید خانه و شهریه دانشگاه را افزایش می‌دهد. در مقایسه هزینه‌های زندگی، باید توجه داشت که اگرچه میانگین حقوق در کانادا ممکن است پایین‌تر از آمریکا باشد، اما خدمات عمومی گسترده مانند بیمه درمانی رایگان، بخشی از این تفاوت را جبران می‌کند.
برای سرمایه‌گذارانی که با دلار آمریکا قصد خرید ملک در کانادا را دارند، یک دلار کانادای ضعیف (نرخ USD/CAD بالا) می‌تواند یک فرصت باشد، زیرا املاک کانادا برای آنها ارزان‌تر تمام می‌شود. با این حال، باید در نظر داشت که ضعف ارز ممکن است نشانه مشکلات اقتصادی عمیق‌تر باشد. برای انتقال مبالغ هنگفت، استفاده از راهکارهای پوشش ریسک ارزی (Hedging) و مشاوره با صرافی‌های معتبر ایرانی در کانادا می‌تواند از زیان‌های احتمالی جلوگیری کند.
تجار و کارآفرینانی که بین ایران، کانادا و آمریکا فعالیت می‌کنند، باید ریسک نوسانات ارزی را در مدل کسب‌وکار خود لحاظ کنند. یک تغییر ناگهانی در نرخ ارز می‌تواند حاشیه سود یک معامله را به طور کامل از بین ببرد.
این نام مستعار از سکه یک دلاری کانادا گرفته شده که در دهه ۱۹۸۰ معرفی شد و بر روی آن تصویر یک پرنده «لون» (Loon)، که پرنده‌ای رایج در کاناداست، حک شده است.
خیر. اگرچه به طور سنتی دلار آمریکا قوی‌تر بوده است، اما دلار کانادا در دوره‌هایی، به ویژه در زمان اوج قیمت کالاها در سال‌های ۲۰۰۷-۲۰۰۸، به سطح برابری (۱:۱) با دلار آمریکا رسیده و حتی از آن فراتر رفته است.
فعال‌ترین زمان برای معامله این جفت ارز، زمانی است که بازارهای آمریکای شمالی (نیویورک) و اروپا (لندن) به طور همزمان باز هستند. این بازه زمانی که معمولاً بین ساعت ۱۶:۳۰ تا ۲۰:۳۰ به وقت تهران است، بیشترین حجم نقدینگی و نوسان را دارد.
از آنجایی که کانادا یک صادرکننده بزرگ نفت است، افزایش قیمت نفت درآمدهای صادراتی این کشور را افزایش داده و باعث تقویت دلار کانادا در برابر دلار آمریکا می‌شود (که منجر به کاهش نرخ USD/CAD می‌گردد). برعکس، کاهش قیمت نفت دلار کانادا را تضعیف می‌کند.
اقتصاد آمریکا بزرگتر و متنوع‌تر است. اقتصاد کانادا به شدت به صادرات منابع طبیعی وابسته است (یک اقتصاد کالایی) و سیستم بانکی قوی‌تر و قانونمندتری دارد. همچنین، کانادا دارای شبکه تأمین اجتماعی گسترده‌تری است که از طریق مالیات‌های بالاتر تأمین مالی می‌شود.
رابطه میان دلار کانادا و دلار آمریکا یک تعامل پیچیده و چندوجهی است که توسط سیاست‌های پولی متفاوت، نوسانات قیمت کالاها در بازارهای جهانی و روابط تجاری عمیق و گاه پر تنش شکل می‌گیرد. این تحلیل نشان داد که اگرچه این دو ارز به دلیل همسایگی جغرافیایی و اقتصادی به شدت به یکدیگر مرتبط هستند، اما نیروهای بنیادین متفاوتی آنها را به حرکت درمی‌آورند؛ دلار آمریکا تحت تأثیر جایگاه جهانی خود به عنوان پناهگاه امن و دلار کانادا تحت تأثیر تقاضای جهانی برای منابع طبیعی.
برای جامعه ایرانی، چه در داخل و چه در خارج از کشور، درک این دینامیک‌ها یک تمرین آکادمیک نیست، بلکه ابزاری ضروری برای اتخاذ تصمیمات مالی آگاهانه است. خواه برای برنامه‌ریزی هزینه مهاجرت، بهینه‌سازی سبد سرمایه‌گذاری یا مدیریت ریسک‌های تجاری، شناخت عمیق عوامل مؤثر بر ارزش دلار کانادا و دلار آمریکا گامی حیاتی به سوی موفقیت در عرصه اقتصاد جهانی است.
