به گزارش اقتصادنیوز به نقل از خبرآنلاین، خاورمیانه در تابستان امسال شاهد تنش‌های بی‌سابقه‌ای است: تشدید برنامه هسته‌ای ایران با افزایش ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی به ۲۷۵ کیلوگرم، حملات اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران در ژوئن ۲۰۲۵، و ادامه درگیری‌ها در غزه و جنوب لبنان، منطقه را به لبه پرتگاه جنگ گسترده سوق داده است. رزمایش «طلوع سحر» با مشارکت ۱۰۰ جنگنده اسرائیلی، ۵۰ جنگنده آمریکایی، و ۲۰ جنگنده بریتانیایی، و با هدف «مقابله با تهدیدات منطقه‌ای»، به‌ویژه ایران، طراحی شده بود. این رزمایش اهداف چندگانه‌ای را دنبال می‌کند که هم نظامی و هم سیاسی هستند. این اهداف در حوزه های زیر قابل ارزیابی است:
۱. نمایش قدرت و بازدارندگی در برابر ایران:
این رزمایش همزمان با افزایش ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی ایران به ۲۷۵ کیلوگرم (گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ۶ مارس ۲۰۲۵) برگزار شد. هدف اصلی، ارسال پیامی روشن به ایران است که آمریکا، انگلیس و اسرائیل آماده مقابله با هرگونه تهدید هسته‌ای یا موشکی هستند. جروزالم پست تأکید می‌کند که تمرین سوخت‌گیری هوایی با هواپیماهای KC-۴۶ نشان‌دهنده آمادگی برای عملیات دوربرد، مانند حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران، است.
۲. تقویت هماهنگی نظامی بین سه کشور:
بیانیه ارتش اسرائیل و سنتکام (ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا) بر «تقویت ارتباط عملیاتی» و «توسعه قابلیت‌های مشترک» تأکید دارد. این رزمایش برای هماهنگی بین جنگنده‌های اف-۳۵آی و اف-۱۵آی اسرائیل، بمب‌افکن‌های بی-۵۲ آمریکایی، و جنگنده‌های تایفون بریتانیایی طراحی شده تا توانایی‌های سه کشور در سناریوهای پیچیده تقویت شود.
۳. افزایش فشار بر محور مقاومت:
این رزمایش پاسخی به «تهدیدات ایران» و محور مقاومت، مانند حزب‌الله لبنان و حماس، است. پس از ترور حسن نصرالله و هاشم صفی‌الدین توسط اسرائیل، این مانور به دنبال تضعیف روحیه محور مقاومت و نمایش برتری نظامی غرب در منطقه است.
۴. حمایت از متحدان منطقه‌ای:
رزمایش پیامی به شرکای منطقه‌ای، مانند امارات و بحرین (امضاکنندگان پیمان ابراهیم)، است که همکاری با غرب و اسرائیل امنیت آن‌ها را تضمین می‌کند. به گزارش یورونیوز، رزمایش‌های مشابه به کشورهای عربی اطمینان داده که همکاری با اسرائیل آینده‌ای امن‌تر به دنبال دارد.
۵. تقویت جایگاه اسرائیل در منطقه:
در همین راستا ایال زمیر، رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل، اعلام کرد که سال ۲۰۲۵ بر «جنگ در غزه و ایران» متمرکز خواهد بود. این رزمایش به اسرائیل امکان می‌دهد تا جایگاه خود را به‌عنوان قدرت برتر منطقه‌ای تثبیت کند.
رزمایش «طلوع سحر» با استفاده از تجهیزات پیشرفته ای برگزار شد که نشان‌دهنده سطح بالای هماهنگی و توان نظامی سه کشور است:
۱. جنگنده‌ها و بمب‌افکن‌ها:
- اسرائیل: ۱۰۰ فروند جنگنده، شامل اف-۳۵آی (جنگنده رادارگریز نسل پنجم) و اف-۱۵آی. این جنگنده‌ها برای حملات دقیق و عملیات دوربرد طراحی شده‌اند.
- آمریکا: ۵۰ فروند جنگنده، شامل بمب‌افکن استراتژیک بوئینگ بی-۵۲ استراتوفورترس (مستقر در پایگاه راف فیرفورد بریتانیا) و جنگنده‌های اف-۳۵. بی-۵۲ قادر به حمل تسلیحات هسته‌ای و موشک‌های کروز است.
- بریتانیا: ۲۰ فروند جنگنده تایفون، که برای عملیات تهاجمی و دفاع هوایی مناسب هستند.
۲. هواپیماهای سوخت‌رسان:
۱۵ فروند هواپیمای سوخت‌رسان KC-۴۶ آمریکایی برای پشتیبانی از عملیات دوربرد استفاده شدند. این هواپیماها برای حملات احتمالی به اهدافی در فاصله دور، مانند تأسیسات ایران، ضروری هستند.
۳. سامانه‌های دفاع موشکی:
در همین راستا احتمال آزمایش سامانه‌های دفاع موشکی مانند پیکان-۳ (Arrow-3) و تاد (THAAD) وجود دارد که این سامانه‌ها برای رهگیری موشک‌های بالستیک ایران طراحی شده‌اند. هزینه هر موشک تاد حدود ۱۲ میلیون دلار است، و در جنگ ۱۲ روزه با ایران، ۱۰۰ تا ۱۵۰ موشک تاد شلیک شد.
۴. پهپادها و سامانه‌های جنگ الکترونیک:
رزمایش شامل پهپادهای رزمی و سامانه‌های جنگال (جنگ الکترونیک) بود که برای اختلال در ارتباطات دشمن و جمع‌آوری اطلاعات استفاده می‌شوند.
۵. ناوهای جنگی و زیرساخت‌های دریایی:
اگرچه رزمایش عمدتاً هوایی بود، اما احتمال مشارکت شناورهای دریایی، مانند ناو هواپیمابر جورج اچ. دبلیو. بوش (مشابه رزمایش جونیپر اوک ۲۰۲۳)، برای پشتیبانی لجستیکی وجود داشته است.
ترکیب این تجهیزات نشان‌دهنده تمرکز بر عملیات دوربرد، رهگیری موشک‌های بالستیک، و هماهنگی چندبعدی (هوایی، دریایی، و سایبری) است. استفاده از B-52 و KC-46 به‌ویژه نشان‌دهنده آمادگی برای حملات استراتژیک به اهدافی در عمق خاک دشمن است. رزمایش «طلوع سحر» سناریوهای متعددی را تمرین کرد که به گفته ارتش اسرائیل، برای «مقابله با تهدیدات منطقه‌ای مختلف» طراحی شده بودند:
۱.شبیه‌سازی حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران:
به گزارش جروزالم پست، رزمایش شامل تمرین بمباران اهداف دوردست و سوخت‌گیری هوایی بود، که برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران ضروری است. این سناریو پس از افزایش ذخایر اورانیوم ایران و حملات ژوئن ۲۰۲۵ اسرائیل به ایران اهمیت بیشتری یافته است.
۲. رهگیری موشک‌های بالستیک:
تمرین رهگیری موشک‌های دوربرد، با استفاده از سامانه‌های پیکان-۳ و تاد، برای مقابله با موشک‌های بالستیک ایران (مانند موشک‌های خرمشهر یا سجیل) انجام شد. ایران همچنان حدود ۱۰۰۰ موشک بالستیک با برد کافی برای رسیدن به اسرائیل دارد.
۳. عملیات هماهنگ چندجبهه‌ای:
رزمایش سناریوهای پیچیده‌ای را در جبهه‌های شمالی (لبنان)، جنوبی (غزه)، و شرقی (ایران) شبیه‌سازی کرد. به گفته رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل، این تمرین برای آماده‌سازی در برابر بحران‌های قریب‌الوقوع طراحی شده بود.
۴. جنگ الکترونیک و سایبری:
استفاده از سامانه‌های جنگال و پهپادها برای اختلال در ارتباطات دشمن و شبیه‌سازی حملات سایبری به زیرساخت‌های دشمن بخشی از رزمایش بود.
۵. عملیات تهاجمی:
تمرین‌هایی برای مقابله با گروه‌های نیابتی ایران، مانند حزب‌الله و حماس، انجام شد، که شامل شبیه‌سازی حملات پهپادی و موشکی بود.
این طرح‌ها نشان‌دهنده تمرکز بر سناریوهای تهاجمی و دفاعی است که ایران و گروه‌های محور مقاومت را هدف قرار می‌دهد. تمرین سوخت‌گیری هوایی و عملیات دوربرد به‌ویژه نشان‌دهنده آمادگی برای حمله به ایران است، در حالی که تمرین‌های دفاع موشکی برای کاهش آسیب‌پذیری در برابر پاسخ ایران طراحی شده‌اند. در همین راستا دلایل برگزاری رزمایش «طلوع سحر» ترکیبی از عوامل منطقه‌ای، بین‌المللی و داخلی قابل ارزیابی است:
۱. تشدید برنامه هسته‌ای ایران:
افزایش ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی ایران به ۲۷۵ کیلوگرم و اظهارات رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، درباره «نگرانی جدی» از برنامه هسته‌ای ایران، اصلی‌ترین محرک رزمایش بود. آمریکا و اسرائیل بارها اعلام کرده‌اند که اجازه دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را نخواهند داد.
۲.پاسخ به حملات محور مقاومت:
پس از ترور رهبران حزب‌الله (حسن نصرالله و هاشم صفی‌الدین) و اسماعیل هنیه از حماس، گروه‌های مقاومت حملات موشکی و پهپادی به اسرائیل را افزایش داده‌اند. این رزمایش پیامی به این گروه‌ها برای کاهش حملات است.
۳. تقویت سیاست فشار حداکثری آمریکا:
دونالد ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید در ۲۰۲۵، سیاست فشار حداکثری علیه ایران را احیا کرد. این رزمایش بخشی از این استراتژی برای افزایش فشار نظامی و سیاسی بر ایران است.
۴. تثبیت اتحاد استراتژیک:
رزمایش نشان‌دهنده اتحاد نزدیک آمریکا، انگلیس و اسرائیل است. به گزارش سنتکام، این سومین رزمایش گروه ضربت بمب‌افکن در دو هفته اخیر بود، که هماهنگی بی‌سابقه‌ای را نشان می‌دهد.
۵. فشارهای داخلی در اسرائیل:
دولت بنیامین نتانیاهو پس از جنگ غزه و لبنان با فشارهای داخلی مواجه است. این رزمایش به‌عنوان نمایش قدرت، به تقویت جایگاه دولت کمک می‌کند.
سناریوهای رزمایش «طلوع سحر» با توجه به منابع و تحلیل‌ها به شرح زیر است:
۱. حمله پیش‌دستانه به ایران:
شبیه‌سازی حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران، با استفاده از جنگنده‌های اف-۳۵ و بی-۵۲، و پشتیبانی سوخت‌رسان‌های KC-۴۶. این سناریو برای آزمایش توانایی نفوذ به حریم هوایی ایران و انهدام اهداف استراتژیک بود.
۲. مقابله با حمله موشکی ایران:
تمرین رهگیری موشک‌های بالستیک ایران با سامانه‌های تاد و پیکان-۳، به‌ویژه پس از جنگ ۱۲ روزه که ضعف دقت موشک‌های ایرانی را نشان داد.
۳. جنگ چندجبهه‌ای:
شبیه‌سازی درگیری همزمان در غزه، لبنان، و مرزهای شرقی اسرائیل، با هدف آزمایش هماهنگی بین نیروهای سه کشور در سناریوهای پیچیده.
۴. عملیات سایبری و جنگال:
تمرین اختلال در سیستم‌های راداری و ارتباطی دشمن، با استفاده از پهپادها و سامانه‌های جنگ الکترونیک، برای تضعیف توان پاسخگویی دشمن.
۵. مدیریت بحران منطقه‌ای:
تمرین لجستیک و انتقال نیروها به منطقه در صورت تشدید درگیری‌ها، با استفاده از ناوهای جنگی و پایگاه‌های منطقه‌ای.
رزمایش «طلوع سحر» در مقطعی برگزار شد که تنش‌های منطقه‌ای به اوج رسیده است. افزایش ذخایر هسته‌ای ایران، حملات اسرائیل به تأسیسات ایران، و ترور رهبران مقاومت، منطقه را به سمت درگیری گسترده سوق داده است. این رزمایش نه‌تنها پیامی به ایران و محور مقاومت است، بلکه به متحدان منطقه‌ای غرب، مانند امارات و بحرین، اطمینان می‌دهد که حمایت آمریکا و انگلیس پابرجاست. رزمایش نشان‌دهنده عزم غرب برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است. سوخت‌گیری هوایی و استفاده از بی-۵۲ پیامی واضح است که آمریکا و اسرائیل توانایی حمله به عمق خاک ایران را دارند. همکاری با انگلیس و نمایش هماهنگی با اسرائیل، به کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس انگیزه می‌دهد تا روابط خود با اسرائیل را گسترش دهند. همچنین رزمایش پیامی به روسیه و چین است که آمریکا همچنان قدرت برتر در خاورمیانه است.
با این حال، این رزمایش خطر درگیری سهوی و تشدید تنش‌ها را افزایش داده است. آینده منطقه به توانایی طرفین در مدیریت این تنش‌ها و بازگشت به دیپلماسی بستگی دارد.
