به گزارش اقتصادنیوز، نشست روز جمعه میان دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین درحالی برگزار شد که هنوز نتایج دقیق آن مشخص نیست. پس از تماس ترامپ با رئیس جمهور اوکراین و مقامات اروپا، به‌نظر می‌رسد که چشم‌اندازی پرتنش برای آینده اوکراین و اروپا رقم خورده است.

ترامپ به دنبال توافق نهایی با روسیه است، در حالی که اوکراین و اروپا باید میان فشارهای آمریکا و خواسته‌های روسیه تعادل برقرار کنند. قرار است که روز دوشنبه زلنسکی برای گفت‌‌و‌گوی مستقیم با ترامپ به واشنگتن سفر کند.

اکونومیست در گزارشی نوشت: کمی قبل از نشست آلاسکا، دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در تماسی با وزیر دارایی نروژ گفت که بلافاصله پس از ایجاد توافق صلح و پایان دادن به جنگ در اوکراین، شایسته دریافت صلح نوبل است.

پوتین به همه خواسته‌های خود رسید

در نشست آلاسکا این پوتین بود که به همه خواسته‌های خود رسید؛ از فرش قرمزی که به تعبیر برخی دونالد ترامپ برای او پهن کرده بود تا فرصتی برای افتخار به پایان انزوای بین‌المللی روسیه. این درحالی است که پوتین در حال اعمال فشار حداکثری در میدان نبرد بر علیه اوکراین است. درمقابل، پوتین هیچ امتیازی برای تغییر شرایط ارائه نداده است. هنوز نه خبری از آتش‌بس، نه برنامه‌ای برای آینده و نه حتی اعطای یک امتیاز ظاهری به اوکراین است.

کماکان جزئیات دقیقی از نتیجه نشست سه ساعته در آلاسکا و توافقات احتمالی در دست نیست، البته اگر اصلا توافقی در کار باشد.

تحمیل توافق صلح به نفع روسیه

برای ترامپ که از قبل این نشست را فرصتی برای «پایان‌دادن به کشتار» معرفی کرده بود، نتیجه‌ حاصله جنبه‌ای تحقیرآمیز در عرصه‌ افکار عمومی داشت. از طرفی اوکراین و اروپا هنوز در موقعیتی خطرناک‌ و پر از تهدید قرار دارند. قرار است تا روز دوشنبه ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین، به واشنگتن سفر کند. سفری که در آن، احتمالاً ترامپ تلاش خواهد کرد که او را وادار به پذیرش توافقی سازد که عملا به سود روسیه تمام می‌شود. ترامپ پس از بازگشت از آلاسکا به کاخ سفید، با تأکید بر این دیدار اعلام کرد: بهترین راه برای پایان‌دادن به جنگ هولناک میان روسیه و اوکراین، حرکت مستقیم به سوی یک توافق صلح است.

این درحالی است که تا چندی پیش، در روز اول ماه اوت، ترامپ با لحن شدیدی اقدامات متجاوزانه روسیه به اوکراین را محکوم کرده بود و پوتین را به اعمال تحریم‌هایی ثانویه تهدید کرده بود که می‌تواند مبادلات اقتصادی این کشور را با دیگر کشورها چون ترکیه و چین دچار اختلال کند. به علاوه، هند نیز به علت خرید نفت روسیه با تهدید مجازات مواجه شد. ترامپ حتی دو زیردریایی هسته‌ای را به سوی مرزهای روسیه اعزام کرد. با این حال، در نشست انکوریج» حتی واژه‌ی «تحریم نیز بر زبان نیامد و ترامپ پس از پایان اجلاس تصریح کرد که این گزینه، دست‌کم در مقطع کنونی، از دستور کار کنار گذاشته شده است. او همچنین با لحنی مثبت از بازگشت به مناسبات اقتصادی با روسیه سخن گفت.

تحقیر در کاخ سفید

آخرین بار که زلنسکی در ماه فوریه در دفتر بیضی شکل کاخ سفید حضور یافته بود، ترامپ او را به دلیل آنکه «هیچ برگ برنده‌ای در دست ندارد» تحقیر و از ساختمان اخراج کرد. اکنون که زلنسکی بار دیگر بر سر میز گفت‌و‌گو می‌نشیند، به احتمال زیاد با فشارهای سنگینی روبه‌رو خواهد شد. ترامپ همواره بر این نکته تأکید داشته که اوکراین در موضع ضعیف قرار دارد و به استدلال او این کشور باید درنهایت به توافقی با روسیه تن دهد.

به نظر می‌رسد که رؤیای ترامپ معامله‌ای بزرگ با پوتین است که نه تنها به جنگ پایان نمی‌دهد، بلکه معادلات امنیتی اروپا را بازتعریف کرده و در عرصه های زیادی چون انرژی تا قطب شمال را دربرمی‌گیرد.

پوتین در نشست خبری پس از دیدار با ترامپ به وضوح بر ضرورت پرداختن به ریشه‌های منازعه با اوکراین تاکید کرد، عبارتی که در واژگان کرملین معادل با نفی حق اوکراین برای حق کنش مستقل به‌عنوان یک ملت است. روسیه فهرستی از مطالبات خود را نیز ارائه کرده است، از به‌رسمیت‌شناختن الحاق سرزمین‌های اوکراینی به خاک روسیه گرفته تا اعمال محدودیت بر توان نظامی اوکراین و مسدودکردن مسیر این کشور برای عضویت در ناتو و شاید حتی اتحادیه اروپا.

پوتین همچنین خواهان برکناری زلنسکی از قدرت و بی‌ثبات‌سازی سیاست داخلی اوکراین است. هنوز مشخص نیست که ترامپ تا چه اندازه آمادگی پذیرش این فهرست مطالبات را دارد، اما او با لحنی هشدارآمیز از پیشرفت چشمگیر در گفت‌وگوهایش با پوتین سخن گفت.

این احتمال وجود دارد که زلنسکی روز دوشنبه با توافقی از پیش تعیین شده توسط ترامپ و پوتین مواجه شود. در این صورت، او ناگزیر به یافتن راهی برای ایستادگی، بدون اینکه بار دیگر خشم ترامپ را برانگیزد، خواهد بود؛ امری که بسیار دشوار است. از منظر سیاسی، زلنسکی نه می‌تواند الحاق سرزمین‌های تحت کنترل روسیه را به رسمیت بشناسد و نه قادر است خاک بیشتری را واگذار کند. اگر ترامپ تلاش کند تا او را به چنین امری مجبور کند، پیامدهای آن می‌تواند انفجاری تازه در بحران کنونی به وجود آورد.

نقش اروپا در آینده اوکراین

نقش اروپا در این مقطع بسیار کلیدی است. پس از نشست آلاسکا، ترامپ در تماسی یک‌ساعته با رهبران اروپایی و زلنسکی بر این نکته تاکید کرد که تصمیم‌گیری در مورد سرزمین باید بر عهده اوکراین باشد و این کشور باید همچنان از تداوم تأمین تسلیحاتی و تضمین‌های امنیتی برخوردار گردد. رهبران اروپایی در بیانیه‌ای مشترک تصریح کردند: ما تا زمانی که صلحی عادلانه و پایدار برقرار شود، به افزایش تحریم‌ها و اقدامات اقتصادی گسترده‌تر برای اعمال فشار بر اقتصاد جنگی روسیه ادامه خواهیم داد. اوکراین می‌تواند بر همبستگی تزلزل‌ناپذیر ما حساب کند، چرا که ما تنها در مسیر صلحی گام برمی‌داریم که تضمین کننده منافع حیاتی امنیتی اوکراین و اروپا باشد.

شواهد نشان می‌دهد که ترامپ به سخنان رهبرانی چون کر استارمر، فریدریش مرتس، امانوئل مکرون و الکساندر استوب گوش می‌دهد؛ از این رو مداخلات آنان در روزهای آینده می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در بازداشتن او از تحمیل توافقی زیان‌بار بر اوکراین داشته باشد. در عین حال، در کنگره و در میان افکار عمومی آمریکا نیز حمایت چندانی از احیای کامل روابط با روسیه وجود ندارد.

ترامپ و معاونان او بر این باورند که اگر اروپا در عرصه عمل و هزینه کردن برای منازعه اوکراین تعهدات بیشتری از خود نشان می‌داد، حمایت از اوکراین در درجه اول یکی از وظایف اروپا بود.

این درحالی است که بنا به داده‌های مؤسسه گیل، تنها در ماه‌های اخیر، مجموع کمک‌های نظامی اروپا از طریق قراردادهای تدارکاتی تنها کمی از کمک‌های آمریکا بیشتر بوده است. اروپا قادر است تا اقدامات بیشتری را انجام دهد؛ از تخصیص منابع مالی برای خرید تسلیحات از آمریکا گرفته تا توسعه ظرفیت تولید مهمات در داخل قاره و همچنین کمک به اوکراین در تکمیل ساختار مجتمع نظامی صنعتی و منطقه‌ای خود. مجموععه این اقدامات با درنظر گرفتن هر سناریویی، حیاتی است. همچنین، چنین اقدامی پیامی روشن در پی خواهد داشت، اینکه اگر زلنسکی و اروپا در نهایت توافقی را که مدنظر ترامپ و پوتین حاصل شده‌است را رد کنند، حتی در صورت عدم حمایت آمریکا از خود از اوکراین، این کشور همچنان توان ادامه جنگ را خواهد داشت.

نتیجه چه خواهد بود؟

پس از نشست آلاسکا، ترامپ اعلام کرد که هدف او نه آتش‌بسی موقت، بلکه دستیابی به صلحی نهایی و پایدار است. با این حال، چه توافقی حاصل شود چه نه، در روزهای پیش‌رو درگیری‌ها ادامه خواهند یافت.

برای پوتین، این جنگ به ابزاری برای کنترل سیاسی داخلی تبدیل شده و بهانه‌ای است برای توجیه سرکوب‌هایی را که او را در راس قدرت نگه می‌دارد، هرچند این سیاست با هزینه‌های سنگین انسانی و اقتصادی برای روسیه و شکنندگی سیستم مالی این کشور همراه است. علاوه بر گسترش قلمرو روسیه، پوتین امیدوار است تا اتحاد میان غرب و اروپا و خود اروپا را تضعیف کند.

آنچه موجب نگرانی شده است، بی‌توجهی ترامپ و دست‌کم گرفتن به نقشه کرملین است. گفت‌وگوهای روز دوشنبه ممکن است به پیشرفتی جدی منجر شوند، اما اروپا و اوکراین باید خود را برای بدترین سناریوها آماده کرده و این آمادگی برای مقابله با چالش‌های احتمالی را نشان دهند.