جمعیت هلال احمر در این مقطع تاریخی گام مؤثری برداشت و با تدوین «راهنمای اقدامات اضطراری و حیاتی در شرایط جنگی و حملات هوایی» به آموزشهای هدفمند شکل و جهت مشخصی بخشید. این راهنما به شهروندان کمک میکرد تا بدانند پیش از حمله چه اقداماتی برای افزایش ایمنی ضروری است، در لحظه حمله چگونه رفتار کنند تا از خطرات بکاهند، و پس از حمله چه اقداماتی برای حفظ جان و کمک به دیگران لازم است.
این راهنما، فراتر از مجموعهای از توصیههای عمومی، در واقع نقشهای برای بقا در شرایط سخت به شمار میرفت. شهروندان ایران با استفاده از آن میتوانستند برای مواقع اضطراری تجهیزات ساده اما حیاتی آماده کنند، مکانهای امن خانگی یا محلی را شناسایی نمایند و حتی نحوه امدادرسانی ابتدایی را بیاموزند. چنین آمادگیهایی نقش مهمی در کاهش تلفات و افزایش تابآوری جامعه ایفا کرد.
از سوی دیگر، مستندسازی این تجربه نشان داد که آموزش همگانی میتواند در برابر تهدیدهای نظامی و غیرنظامی نقشی بازدارنده داشته باشد. شهروندانی که مجهز به دانش و مهارتهای اولیه بقا هستند، کمتر دچار هراس و سردرگمی میشوند و در نتیجه، توانمندی بیشتری در عبور از بحران دارند. این دستاورد همچنان میتواند الگویی برای مدیریت بحران در شرایط مشابه امروز باشد.
اولین اقدام حیاتی و اضطراری در زمان جنگی، «حفظ آرامش و خونسردی است»، تا با حفظ آرامش خود، بتوان به حفظ آرامش روانی خانواده و مخصوصا کودکان و سالمندان کمک کنید. یکی از راههای مهم در حفظ آرامش در مواقع بحرانی بهویژه جنگ، خودداری از انتشار اخبار غیر دقیق یا نادرست و شایعات است، از این رو باید اطلاعات صحیح را از رسانههای معتبر و ملی دریافت کنید. همچنین اگر دچار اضطراب شدید، استفاده از تکنیکهای تنفسی برای کاهش اضطراب بهترین راهحل است.دومین اقدام حیاتی در مواقع بحرانی همچون جنگ و حملات هوایی، «مراقبت از گروههای آسیبپذیر بهویژه کودکان، سالمندان، زنان باردار و افراد ناتوان» است.
حفظ سلامت و آرامش گروههای آسیبپذیر که به مراقبت نیاز دارند، بسیار حائز اهمیت است. از این رو، داروها و وسایل خاص نوزادان و سالمندان، را در دسترس نگه دارید، داروهای مهم و ضروری که خود یا عزیزانتان استفاده میکنید را در یک کیف اضطراری و در دسترس نگهداری کنید.
در زمان بحران، مراقبت از روان کودکان همچون مراقبت از سلامت آنها مهم است، بنابراین، اجازه ندهید کودکان تصاویر خشن و ناهنجار را ببینند و به انتشار اخبار جنگ نزد کودکان و سالمندان دقت کنید. در طول حملات، کودکان را در آغوش بگیرید تا آرام شوند. برای آرام کردن کودکان و سالمندان میتوان از جملات ساده و دلگرمکننده استفاده کرد. در صورت تخلیه اضطراری نیز، به افراد ناتوان و سالمندان در جابهجایی و حرکت کمک کنید.
در شرایط بحرانی، توجه ویژه به سلامت جسمی و دسترسی سریع به داروهای ضروری برای نوزادان، سالمندان و بیماران اهمیت بالایی دارد. آمادهسازی یک کیف اضطراری شامل داروها و لوازم خاص این گروهها میتواند در کاهش آسیبها نقش حیاتی داشته باشد. همچنین همراهی در جابهجایی و حمایت عملی از سالمندان و افراد ناتوان هنگام تخلیه اضطراری، از اقدامات ضروری در مدیریت بحران به شمار میرود.
در کنار مراقبت جسمی، حفظ آرامش روانی کودکان و سالمندان نیز اهمیت بسزایی دارد. دور نگه داشتن آنان از اخبار و تصاویر خشن، در آغوش گرفتن کودکان در لحظات اضطرابآور و استفاده از جملات ساده و دلگرمکننده میتواند به کاهش استرس و افزایش احساس امنیت کمک کند. این اقدامات در مجموع سبب میشود تا گروههای آسیبپذیر با آمادگی بیشتر و اضطراب کمتر شرایط بحرانی را پشت سر بگذارند.