پروانه کُبره: درحالی‌که فضای کلی بورس تهران تا حدودی تلطیف شده است و خبری از ریزش‌های سریالی نیست، اما کم‌واکنشی خریداران نسبت به صعود شاخصها کماکان قابل‌توجه است. در جریان معاملات دیروز به روشنی این موضوع قابل مشاهده بود. بورس تهران برای دومین روز متوالی، سبزپوش شد. کارشناسان سه سیگنال مهم را به عنوان محرک اصلی صعود شاخصها مطرح می‌‌‌کنند که نقش کلیدی در تعادل دو روزه بورس ایفا کردند. مباحث مرتبط با موضوع FATF و صحبت‌های وزیر اقتصاد در مورد خروج ایران از لیست سیاه، ابلاغ قانون مالیات بر عایدی سرمایه و نسبت پایین P/E عواملی هستند که در روزهای اخیر موثر واقع شده‌اند. هرچند این تعادل منجر به ورود پول قابل‌توجهی توسط حقیقیها نشده است.
به‌رغم اینکه نماگر‌ها علائم رشد را مخابره کردند، اما بازیگران خرد متاثر از تردیدهای چند‌وجهی مجددا در سمت فروش ایستادند. این در حالی است که تالار سهام در روز یکشنبه نظاره‌گر ورود پول حقیقیها بود، اتفاقی که تنها یک روز دوام آورد. بررسی رفتار معامله‌گران در هفته‌های گذشته نشان می‌دهد، احتمال تشدید فضای تردید در شرایط کنونی یکی از موارد مهم در شرایط کنونی استراتژی سهامداران در بازار سرمایه است که می‌تواند در سطح انتظارات فعالان بورسی اثر قابل‌توجهی برجا‌ی بگذارد. امری که سبب شده رفتار منطقی سهامداران سرکوب و رفتارهای هیجانی اوج گیرد. همچنان شاهد سنگینی کفه عرضه نسبت به تقاضا بودیم. رفتاری که به عدم قطعیت‌ها و ابهام‌های موجود نسبت به وضعیت متغیرهای اثرگذار بر عملکرد بنگاه‌های بورسی بازمی‌گردد.
بورس برای تداوم حرکت صعودی و جلب اعتماد سرمایه‌گذاران نیازمند محرک‌های بنیادی و قوی است؛ در غیر این صورت رشدهای مقطعی بازار سهام نمی‌تواند بهانه مناسبی برای کوچ پول به سمت این بازار باشد. حتی برخی از کارشناسان نیز می‌گویند رشدهای شاخص نیز چندان پایدار نخواهد بود. بورس تهران در روز یکشنبه پس از 5 روز ریزش متوالی وارد محدوده سبز شد. این تجربه توانست در بازار سهام جرقه‌ای از انتظارات مثبت را روشن کند و علاوه بر صعود شاخصها، قدرت معاملات را به دست خریداران بسپارد. با این حال در جریان دادوستدهای دوشنبه، حقیقیها علائم متفاوتی را مخابره کردند و به سرعت در صف فروش قرار گفتند.
در جریان معاملات بورس تهران طی روز دوشنبه، شاخص کل با رشد 0.53 درصدی در سطح 2میلیون و 513 هزار واحد ایستاد. شاخص هم‌وزن هم با رشد 0.42 درصدی به سطح 770 هزار رضایت داد. در فرابورس نیز شاخص کل این بازار رشد 0.26 درصدی را تجربه کرد. ارزش معاملات خرد بازار سهام نسبت به روز قبل تا حدودی بهبود یافت و رقم 4 هزار و 935میلیارد تومان را ثبت کرد. همچنین 275میلیارد تومان پول حقیقی نیز از بازار خارج شد. در ابتدای معاملات روز دوشنبه، عمده گروه‌های فعال بورسی به دلیل جو مثبت بازار با اقبال حقیقیها همراه شدند. با این وجود افزایش عرضه از نیمه دوم معاملات موجب شد تا صنایع بزرگ بورسی با خروج پول از سوی حقیقیها همراه شوند. بیشترین میزان خروج پول حقیقی از نمادهای بانکی صورت گرفت. بانکی‌ها در انتهای معاملات روز گذشته 93میلیارد تومان خروج پول تجربه کردند که با این اوصاف در صدر جدول خروج روزانه حقیقی جای گرفتند. پس از این گروه، رایانه و همین‌طور محصولات غذایی با میانگین خروج پول 15میلیارد تومان بالاترین میزان خروج حقیقی را به ثبت رساندند.
در طرف مقابل تابلو بیشترین میزان ورود پول حقیقی به گروه استخراج کانه‌های فلزی اختصاص یافت و 25میلیارد تومان ورود پول حقیقی را به ثبت رساندند. نمادهای پالایشی نیز همچون کانه‌های فلزی نقدینگی قابل‌توجهی از حقیقیها را به خود جلب کردند. در جریان معاملات روز دوشنبه 23میلیارد تومان پول حقیقی به گروه پالایش تزریق شد و این گروه را در رتبه دوم جدول تراز پول حقیقی جای داد.
تغییر آلارم بورس در دو روز گذشته تاحدودی از فضای ملتهب هفته‌های قبل کاسته است. اما آیا بازار سهام می‌تواند به صعود خود ادامه دهد و پایان اصلاح را اعلام کند؟
در همین رابطه علیرضا خان‌محمدی،کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» به 3 عامل موثر بر این تغییر فاز اشاره کرد و گفت: از جمله خبرهای مثبتی که منجر به چرخش سریع شاخص‌های سهامی شد مباحث مرتبط با موضوع FATF و صحبت‌های وزیر اقتصاد در مورد خروج ایران از این لیست سیاه بود. این مساله را می‌توان به‌عنوان یک عامل مثبت در نظر گرفت که هم برای اقتصاد کشور و هم برای بازار سرمایه تاثیرگذار خواهد بود. موضوع بعدی، ابلاغ قانون مالیات بر عایدی سرمایه است که به نوعی مانع سفته‌بازی و سوداگری می‌شود. این اقدام نیز می‌تواند در هدایت نقدینگی به سمت بازار سرمایه نقش مهمی ایفا کند. به گفته این کارشناس نکته دیگری که باید به آن توجه داشت، نسبت قیمت به درآمد بازار یا همان P/E است. بازار سرمایه نسبت P/E بسیار پایین و جذابی را در حال تجربه کردن است؛ عددی که اکنون در سطح 5.3 واحد قرار دارد.
به نظر می‌رسد بازار به سطوحی رسیده که برای بسیاری از فعالان جذابیت ایجاد کرده است. از سوی دیگر، ریزشی که در شاخص کل رخ داد نشان داد که چه در صعود و چه در نزول، بازار نمی‌تواند بدون توقف حرکت کند. بنابراین در این مسیر گاهی اصلاح مثبت و گاهی اصلاح منفی را تجربه خواهد کرد. البته در معاملات دو روز قبل به صورت دستوری اجازه فروش از سمت حقوقی‌ها گرفته شد. این اقدام گرچه تاثیر قابل‌توجهی در مثبت شدن بازار داشت، اما باید تاکید کرد که هیچ بازاری را نمی‌توان به صورت دستوری و بلندمدت مثبت نگه داشت. اما با همه این اوصاف از سویی گزارش‌های منتشر شده از شرکت‌ها چندان مطلوب نیستند. مشکلات و ناترازی‌هایی در شرکت‌ها وجود دارد که تصویر روشنی از آینده صنایع و بنگاه‌ها ارائه نمی‌دهد. به همین دلیل بازار سرمایه چشم‌انداز مثبتی از این گزارش‌ها ندارد. با این حال به نظر می‌رسد قیمت سهام‌ها بیش از این جای اصلاح نداشته باشد.
در بعد دیگر، ریسک‌های ژئوپلیتیک نیز همچنان پابرجاست. مباحث مرتبط با روابط بین‌الملل و تنش‌های سیاسی جزو چالش‌هایی است که بازار سرمایه آنها را در تصمیم‌گیری‌های خود لحاظ کرده است. علیرضا خان‌محمدی در ادامه با توجه به بحران‌های موجود و اثرات آن بر بازار سرمایه اظهار کرد: شرایط همچنان دشوار است. یکی از این بحران‌ها، بحران انرژی است. از سوی دیگر، نرخ بهره و نرخ اوراق در سطوح بالایی قرار دارند. حتی پیش‌بینی می‌شود دولت از شهریورماه اوراق بیشتری را منتشر و عرضه کند. این کارشناس بازار سرمایه در پایان تاکید کرد: چالش بعدی مربوط به فروش نفت است. مشکلات احتمالی در فروش نفت می‌تواند هم بر درآمدهای دولت و هم بر قیمت ارز اثر بگذارد. اختلاف زیاد بین نرخ دلار توافقی و دلار آزاد نیز به‌عنوان مشکلی دیگر مطرح است. این شکاف قیمتی موجب شده شرکت‌ها با بهای تمام‌شده بالایی مواجه شوند و از طرف دیگر مجبور باشند فروش خود را با دلار توافقی پایین انجام دهند.
